ماموریت: رونق تولیدات کانون

آن‌هایی که معاونت تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را از نزدیک می‌شناسند، حتما حق می‌دهند اگر معاونت تولید کانون را قلب تپنده‌ی این نهاد بزرگ و موثر فرهنگی بدانیم. همان معاونتی که از 50 سال پیش تاکنون سهم بی‌بدیلی در موفقیت‌های این سازمان در عرصه‌های ملی و بین‌المللی داشته و توانسته نام کانون را با محصولات مختلفی از جمله کتاب، فیلم، انیمیشن، تئاتر، اسباب‌بازی و سایر تولیدات فرهنگی سر زبان‌ها بیندازد.

در نیمه‌ی دوم شهریورماه این معاونت شاهد سه تغییر مهم بود که به پیشنهاد مهدی باقری معاون تولید کانون و با حکم علیرضا حاجیان‌زاده مدیرعامل صورت گرفت و به موجب آن، نورا حق‌پرست نویسنده‌ی کتاب‌های کودک و نوجوان، حسن آقاکریمی کارگردان باسابقه‌ی سینما و محمدرضا کریمی‌ صارمی از مدیران باسابقه‌ی کانونی، به ترتیب پشت میز اداره‌کل نظارت بر انتشارات، مدیریت امور سینمایی کانون و مرکز تئاتر و تئاتر عروسکی بنشینند.
درحالی‌که کم‌تر از یک ماه از آغاز فعالیت مدیران جدید انتشارات، مرکز تئاتر و مرکز سینمایی کانون می‌گذرد، سراغ‌شان رفتیم و از مهم‌ترین فعالیت‌های در دست اجرایشان جویا شدیم.
 
هویت فعالیت انتشارات گروهی است
 نورا حق‌پرست نویسنده‌ی کتاب‌های کودک و نوجوان است و با حکم مدیرعامل به عنوان مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون انتخاب و جایگزین مریم فرخی شده است.
او در سخنانش با اشاره به تغییراتی که به تازگی در چارت سازمانی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیش آمده گفت: من فکر می‌کنم تغییرات کانون باید جنبه‌ی هماهنگ‌تری داشته باشد تا تاثیرگذارتر شود؛ چون بخش‌های مختلف کانون منفک از یک‌دیگر نیستند، بنابراین تغییرات نیز باید گروهی و هماهنگ باشد. وی ادامه داد: انتشارات کانون به‌ویژه در سال‌های اخیر و خصوصا از نظر کمی درگیر موازی‌کاری‌هایی با سایر شوراها شده و این موازی‌کاری‌ها تا اندازه‌ای فعالیت‌های انتشارات را تحت‌الشعاع قرار داده و بر سیر حرکت آن اثر گذاشته است؛ به‌طوری‌که بخشی از انرژی انتشارات را گرفته و بالاجبار معطوف فعالیت‌های موازی کرده است. این شاخه‌شاخه شدن فعالیت‌ها درواقع باعث تضعیف اهداف اولیه‌ی پروژه‌ها شده و به نظرم در این بخش نیازمند یک بازنگری جدی هستیم.
این نویسنده، خود را یکی از مدیران خوش‌سعادت کانون دانست و در این زمینه توضیح داد: خوش‌بختانه من جزو آن دسته از مدیرانی هستم که زمانی وارد انتشارات شدم که مدیر پیشین خیلی از ناهمواری‌ها را پشت سر گذاشته و تلاش کرده بود که امور مختلف انتشارات را به روند موثر کانون بازگرداند.
حق‌پرست یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های در دست انجام خود را در شرایط فعلی به اتمام رساندن کارهایی دانست که از دوره‌های گذشته باقی مانده است.
نویسنده‌ی رمان «آوازهایم برای تو» گفت: هم‌اکنون 162 اثر در انتشارات داریم که در مراحل مختلف نشر هستند و برای رفتن زیر چاپ آماده می‌شوند. طبیعی است که ما باید این آثار را به ثمر برسانیم و بخش عمده‌ی کار من در شرایط فعلی معطوف به همین آثار خواهد بود. بررسی وضعیت فعلی انتشارات از زوایای مختلف یکی دیگر از اقداماتی است که در حال حاضر در دست داریم و علاوه بر به پایان رساندن فرآیند چاپ آن 162 اثر، باید زمینه را برای نیازسنجی‌های موضوعی نیز فراهم کنیم. یعنی ببینیم که بر اساس گروه سنی مختلفی که مخاطب کانون هستند، چه تعداد کتاب و چه نوع آثاری در درست داریم و در کدام حوزه‌ها و به چه میزانی دچار خلاء هستیم. اهمیت این مساله از آن‌جاست که مخاطبان کانون دائما در حال رشد هستند و ما باید بتوانیم خود را به‌روز و مطابق با شرایط آن‌ها پیش ببریم.
حق‌پرست برنامه‌ریزی با حضور کارشناسان، نویسندگان و شاعران مختلف را از دیگر اقدامات در دست اجرای انتشارات عنوان کرد و گفت: بنده به عنوان مدیرکل انتشارات به‌طور فردی هیچ تصمیمی نخواهم گرفت؛ چون اصلا هویت کار ما گروهی است و عوامل مختلفی هستند که بر کارمان تاثیر می‌گذارند تا یک کتاب چه از نظر محتوا و چه از نظر کیفیت چاپ و... به بهترین نحو منتشر و روانه بازار شود.
این نویسنده همچنین بر برقراری رابطه‌ی منسجم میان انتشارات و سایر مدیریت‌های کانون تاکید کرد و افزود: باید به ارتباطی جدی و تنگاتنگ با سایر بخش‌های کانون برسیم، نه این‌که به تشریفات و گذاشتن جلسه اکتفا کنیم. استفاده از ظرفیت بخش‌های مختلف قطعا یکی از برنامه‌های مهم ما خواهد بود تا بتوانیم کارهای مشترکی را که در شرح وظایف کانون می‌گنجد به ثمر برسانیم.
او همچنین در خصوص فعالیت‌هایی همچون طرح رمان نوجوان، شعر و نمایش‌نامه و... که پیش از این، از مجموعه‌ی کارشناسی این اداره‌کل جدا شده و دوباره به این مجموعه بازگشته‌اند، توضیح داد: طرح رمان نوجوان یکی از طرح‌های ضروری و مهم کانون بود؛ چون در برهه‌ای از زمان با این مشکل مواجه شدیم که رمان کافی برای دوران نوجوانی در بازار نشر کشور وجود ندارد و آثار موجود نیز عمدتا ترجمه هستند. به همین خاطر طرح رمان نوجوان آغاز شد تا به آن خلاء یا نیاز پاسخ داده شود و قرار بود که این طرح در چهارچوب مشخصی پیش برود، اما کم‌کم از حوزه‌ی فعالیت‌های انتشارات خارج شد. این کار درست مثل این بود که ما به جای توجه به یک درخت و تنه‌ی اصلی آن، فقط به شاخه‌های فرعی بها بدهیم. خب، مطمئنا این شاخه‌ها روزی بالاخره سست می‌شوند، چون منبع اصلی تغذیه‌ی آن‌ها تنه است که انگار مورد غفلت واقع شده است.
حق‌پرست تصریح کرد: به نظر من آن شکل از فعالیت توانست کمیتی را به وجود بیاورد، ولی در یک مرحله‌ای به کار انتشارات و کیفیت طرح لطمه زد. در حال حاضر هم بنا نیست که این طرح‌ها را متوقف کنیم، ولی روند کلی کار زیر نظر انتشارات بازمی‌گردد. کارهایی که پیش از این به کانون رسیده، مورد بررسی و کارشناسی قرار می‌گیرند و برای انتشارشان سقف زمانی تعریف خواهد شد. از این به بعد نیز هرگونه متن ادبی از شعر و داستان و... که مربوط به انتشارات کانون است در شوراهای مربوطه مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.
مدیرکل جدید انتشارات کانون در پاسخ به این سوال که شوراهای کارشناسی این مدیریت در دوره‌ی جدید دست‌خوش چه تغییراتی می‌شوند، بیان داشت: پیش از این شوراهای متعددی در زمینه‌ی شعر و داستان در گروه‌های سنی مختلف مثل متون کهن، مباحث نظری و.. داشتیم. در دوره‌ی جدید تعداد این شوراها از 12 به 5 شورا تقلیل یافته است. یعنی شورای داستان به سه گروه سنی پیش‌دبستان، کودک و نوجوان تقسیم شده و دو شورای دیگر نیز مربوط به شعر و مباحث نظری هستند. البته درست است که تعداد شوراها کم شده، اما همان دقت در ارزیابی را خواهیم داشت. این شوراها یک مسوول و حداقل سه عوض دارند که اگر در فرآیند بررسی یک اثر به اتفاق نظر نرسند، از کارشناسان مشاور کمک خواهیم گرفت.
او تصریح کرد: یکی از سیاست‌های جدی ما این است که نه فقط از کارشناسان کانونی، بل‌که به شکل گسترده از نظرات نویسندگان، شاعران، نمایش‌نامه‌نویسان، منتقدان ادبی و... خارج از کانون نیز بهره بگیریم تا کارمان بسته و درون‌گروهی نباشد. در حال حاضر حتی مسوول دو تا از شوراها هم از کارشناسانی هستند که از خارج کانون با ما همکاری می‌کنند.
حق‌پرست دعوت از نویسندگان و شاعران کودک خارج از کانون را عاملی مهم برای تنوع بخشیدن به نظرات کارشناسی خواند و گفت: این کار باعث می‌شود که هم نویسندگان و شاعران بیش‌تری در تعامل با کانون قرار گیرند و هم بازتاب بیرونی آثاری که توسط انتشارات تولید می‌شود، بهتر خواهد شد.
او در ادامه به سایر سیاست‌های این شوراها پرداخت و گفت: قرار نیست شوراها در انتشارات فقط کارهایی را که از خارج به دست ما می‌رسد مورد ارزیابی قرار دهند، بل‌که موظف اند در کارگروه‌های مشخص کار تعریف کنند و آثاری را برای تولید سفارش دهند.
حق‌پرست در پایان تاکید کرد: تبدیل شدن انتشارات به یک اداره‌کل، بازوهای اجرایی و ارتباطات را قوی‌تری می‌کند و باعث بازتر شدن شیوه‌ی کار می‌گردد. علاوه بر این، پشتوانه‌ی اجرایی انتشارات نیز تقویت خواهد شد.
 نگران مادیات نیستم؛ کار باکیفیت بودجه می‌آورد
محمدرضا کریمی صارمی، مدیر جدید مرکز تئاتر و تئاتر عروسکی از مدیران باسابقه‌ی کانون است که دبیری 8 دوره‌ی جشنواره‌ی بین‌المللی پویانمایی تهران را نیز در کارنامه‌ی فعالیت خود دارد.
کریمی صارمی درحالی این مسوولیت را از حسین موذن تحویل می‌گیرد که با تغییر سازمان‌نمای کانون، بخش تولید تئاتر حرفه‌ای از معاونت فرهنگی جدا و بار دیگر به معاونت تولید کانون افزوده شده است.
کریمی صارمی با اشاره به این‌که مرکز تئاتر قدمت طولانی دارد و بعد از انتشارات، جزو مراکز اصلی کانون است گفت: تئاتر جزو 40 فعالیت اصلی کتاب‌خوانی است و حتی با وجود مدرن شدن زندگی، تئاتر در کتاب‌خانه‌ها همچنان جایگاه ویژه‌ای دارد و اگر بخواهیم به آن نگاه تربیتی کانون برسیم، تئاتر یکی از اقدامات تاثیرگذار خواهد بود.
وی ادامه داد: من سال‌ها به عنوان مربی در کانون کار کرده‌ام و می‌دانم که هنوز کتاب‌خانه‌ها نگاه ویژه‌ای به تئاتر دارند و تئاتر نیز در تنوع بخشیدن به فعالیت‌های کانون و جذب مخاطبان بیش‌تر به‌خصوص در حوزه‌ی نوجوان بسیار موثر است. از طرف دیگر مرکز تئاتر کانون یک مرکز حرفه‌ای است و تئاترهای بزرگی در این مرکز از کارهای اساتیدی همچون کیانیان، بزدوده، غریب‌پور و... اجرا شده است. مردم این مرکز را می‌شناسند و با آن زندگی کرده‌اند و من امیدوارم با شناخت اندکی که از تئاتر دارم بتوانم کیفیت کار را بالا ببرم و با برنامه‌ریزی دقیق، مخاطبان را به این دو سالن که همیشه پر از جمعیت بوده، برگردانم.
مدیر جدید مرکز تئاتر و تئاتر عروسکی با اشاره به این‌که در مدت کوتاهی که از مدیریتش بر این واحد می‌گذرد، 20 گروه نمایشی را در استان‌های مختلف شناسایی کرده، افزود: به‌زودی تئاتر را در این 20 استان فعال خواهم کرد و امیدوارم که به سطح تئاتر حرفه‌ای در خود مراکز کانون برسیم.
وی در ادامه به سایر فعالیت‌های در دست اجرا در مرکز تئاتر و تئاتر عروسکی کانون اشاره کرد و گفت: شناسایی گروه‌های نمایشی در حوزه‌ی کودک و نوجوان که خارج از کانون فعالیت می‌کنند، تشکیل شوراهای مختلف از جمله شورای کارگردانی، نمایش‌نامه‌نویسی و شورای خلاقه و ایده‌های نو، برپایی اتاق فکر، ارایه‌ی برنامه کاری 365 روزه از ابتدای مهرماه 93 تا 94 برای روی صحنه بردن تئاترهای باکیفیت و... از جمله فعالیت‌هایی است که این روزها در حال اجرای آن‌ها هستیم و امیدواریم که ظرف یک ماه آینده بتوانیم گزارشی را به معاونت تولید و مدیرعامل کانون ارایه داده و جریان جدیدی را در حوزه‌ی تئاتر کانون به وجود بیاوریم.
کریمی صارمی احیای تئاتر کتاب‌خانه‌ای، تئاتر سیار و تریلی کانون به‌ویژه در مناطق محروم را از برنامه‌های جدی این مرکز دانست و توضیح داد: از ابتدا هم قرار بوده که تریلی نمایش در ماطق محرومی که دست‌رسی به تئاتر وجود ندارد، حرکت کند نه در مراکز استان‌ها. در حال حاضر مشغول بررسی راه‌کارهای احیای این گونه‌ی نمایشی که به نظرم از اجرا روی صحنه هم سخت‌تر است، هستیم و سعی می‌کنیم شرایط را به گونه‌ای فراهم کنیم تا بتوانیم از گروه‌های شهرستانی نیز در این راستا کمک بگیریم.
وی در پاسخ به این سوال که چه نسبتی بین تولیدات حرفه‌ای و عمومی مرکز تئاتر کانون برقرار خواهد شد، گفت: واقعا نمی‌شود که نسبتی برای این کار تعریف کرد. ما در بخش تئاتر حرفه‌ای قدم خواهیم برداشت، اما این دلیل نمی‌شود که از تئاتر دانشجویی، تئاتر دانش‌آموزی، تئاتر خیابانی، پایان‌نامه‌های مقطع کارشناسی ارشد و... حمایت نکنیم.
کریمی صارمی اضافه کرد: بنده هم‌اکنون دبیر یک فستیوال انیمیشن هستم و در همین راستا قصد دارم تلفیقی از تمام هنرها را در تئاتر مورد استفاده قرار دهم. همچنین برنامه‌هایی نیز برای قدم برداشتن در حوزه‌ی تئاتر تجربی دارم و همه‌ی تلاشم را خواهم کرد تا این مرکز بتواند دوباره شاهد تولید آثار شاخص باشد.
او در پایان با تاکید بر این‌که نگران کمبود بودجه نیست، گفت: زمانی در واحد موسیقی کانون شاهد بودیم آثاری تولید می‌شود که بودجه‌شان 8 برابر بودجه‌ی سالانه مرکز است؛ چون مسوولان می‌دیدند که محصول تولید شده اثر شاخصی است و برایش سرمایه‌گذاری می‌کردند. معتقدم که این نگاه همواره در کانون وجود داشته و نگران بودجه نیستم، چون اعتقاد دارم کار خوب در مدیرت کلان برای سرمایه‌گذاری ایجاد انگیزه خواهد کرد.
 بازگشت به جایگاه الگوساز سینمای کانون
حسن آقاکریمی به عنوان سرپرست مدیریت امور سینمایی کانون، جایگزین‌ هادی یقین‌لو شده است. آقاکریمی از کارگردان‌های باسابقه‌ی کانون و سینمای کودک و نوجوان کشور است که کارگردانی چندین عنوان فیلم مستند، نیمه‌بلند و فیلم سینمایی «آقای مدیر» را در کارنامه‌ی خود ثبت کرده است.
آقا کریمی در ابتدا با اشاره به این‌که به نظر می‌رسد تاکنون تغییرات کانون بیش‌تر جنبه‌ی شکلی داشته تا بنیادین، گفت: متاسفانه این روند سال‌هاست که در آموزش و پرورش هم دیده می‌شود و به نظرم کانون هم تاحدودی دچار همین وضعیت شده. درحالی‌که فاجعه است اگر کانون تبدیل به واحدی صرفا آموزشی شود؛ چون در این صورت باید فاتجه خلاقیت و نوآوری را در کانون خواند.
وی ادامه داد: مهم‌ترین مشکل امور سینمایی کانون در حال حاضر مساله‌ی بودجه است. سینما هنر گرانی است و به‌خصوص در سال‌های اخیر ما با یک جهش سریع در هزینه‌های تولید روبه‌رو هستیم. کانون نیز در تولید و آن‌چه که به اقتصاد سینما مربوط می‌شود، نه تنها از دایره‌ی سینمای ایران عقب‌مانده، بل‌که قابل قیاس هم با آن‌چه در بخش بین‌الملل رایج است، نیست. بنابراین باید در ابتدا به شکل جدی‌تر و تازه‌ای به امور سینمایی نگاه کنیم.
وی تصریح کرد: امور سینمایی کانون در سال‌های گذشته تولیداتی را صورت می‌داد که جدا از کیفیت‌شان، هر کدام یک حادثه محسوب می‌شدند، اما در حال حاضر وضعیت به این صورت نیست. الان با توجه به تعدد مراکز فیلم‌سازی و تعداد زیاد فیلم که در هر سال ساخته می‌شود، کانون باید خیلی متفاوت در این حوزه کار کند. البته متفاوت کار کردن الزاما به این معنی نیست که با بودجه‌ی زیاد کار کنیم، بل‌که باید ببینیم می‌خواهیم چه هدفی را دنبال کنیم. اگر فقط قرار است که با تولید فیلم تنها کتاب‌خانه‌ها را تغذیه کنیم، خیلی بعید می‌دانم که در وضیعت فعلی چنین کاری ممکن باشد. چون ما نمی‌توانیم جلوی ورود سایر تولیدات به مراکز کانون را بگیریم، یا جلوی بچه‌ها را بگیریم که تولیدات عرضه شده در بازار استفاده نکنند.
آقاکریمی تاکید کرد: در قدم اول باید ببینیم چه هدفی و ماموریتی برای امور سینمایی و تولیدات آن داریم. به نظرم با توجه به شکل فعلی کانون و وضعیت آن در تولید فیلم و در شرایطی که حداقل از نظر رقابتی نمی‌توانیم با سینمای رایج رقابت داشته باشیم، بنابراین باید به سمت الگوسازی و نوآوری بازگردیم و اجازه بدهیم که در امور سینمایی تجربیات مختلفی صورت گیرد.
این کارگردان پیش‌کسوت با اشاره به این‌که نباید از تجربه‌های متفاوت در امور سینمایی ترسید، گفت: فیلم متفاوت به دلیل تازگی و تجربی بودن می‌تواند با بودجه‌های اندک‌تری تولید شود و از آن‌جاکه دغدغه‌ی اکران و گیشه هم نداریم، به‌راحتی می‌توانیم به چنین تولیداتی دست پیدا کنیم. مجموع این اقدامات باعث می‌شود آن چیزی که به عنوان سینمای کانونی می‌شود و یک ژانر را به خود اختصاص داده است، تدام خود را در شکل جدید و در جامعه‌ی امروزی حفظ کند. وگرنه اتکا به تولیدات گذشته و افتخارات پیشین، کانون را هرچه بیش‌تر از دایره‌ی سینما خارج می‌کند.
سرپرست مدیریت امور سینمایی اظهار داشت: به نظرم کانون فاقد یک استراتژی مشخص شده و امور سینمایی نیز به عنوان یکی از بخش‌های تابعه، همین شرایط را دارد و تا مشخص شدن شرایط جدید، روال گذشته را ادامه خواهد داد. البته سعی می‌کنیم تولیدات متفاوتی داشته باشیم اما واقعیت این است که خودمان هنوز تعریف درستی از واژه‌ی «متفاوت» نداریم. با این حال امیدواریم با فعال شدن شورای سینمایی که خوش‌بختانه از مقامات بالای کانونی هم در این شورا حضور دارند، بتوانیم استراتژی مشخصی برای امور سینمایی تدوین کنیم تا تولیدات‌مان هدفمند شوند. تا آن زمان صرفا روال گذشته را ادامه می‌دهیم و سعی می‌کنیم که امور سینمایی را فعال کنیم، چون دو سه سالی بود که این‌جا به‌ویژه در بخش تولید فیلم زنده غیرفعال بود.
وی در پایان با اشاره به نتایج یک نظرسنجی که در روز 18 شهریورماه در روزنامه‌ی «بانی فیلم» منتشر شده بود، گفت: در این نظرسنجی که در خصوص بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران در حوزه‌ی کودک و نوجوان صورت گرفته بود، سه فیلم «باشو غریبه‌ی کوچک»، «دونده» و «خانه‌ی دوست کجاست؟» عناوین اول تا سوم را به خود اختصاص داده بودند و فاصله‌ی چشم‌گیری با سایر فیلم‌ها داشتند. این سه فیلم همگی از تولیدات شاخص کانون در سال‌های قبل هستند و ما قصد داریم برای فعال‌تر کردن امور سینمایی کانون از همکارن سابق خودمان که هم تولیدات شاخصی داشته و هم به کانون علاقه‌ دارند، کمک بگیریم. امیدواریم در پاییز بتوانیم یک سمینار سینمای کودک برپا کنیم تا به یک آسیب‌شناسی از گذشته‌ی کانون برسیم و بتوانیم تولیدات جاری را بر اساس نیازهای واقعی جامعه‌ی امروز بسازیم.
  گفت‌وگو از مستانه تابش منتشر شده در خبرنامه مرداد و شهریور 93