مرکز تئاتر کانون از اول مرداد امسال پذیرای مخاطبانی است که برای دیدن جدیدترین اثر مریم کاظمی در دو نوبت صبح و بعدازظهر گردهم می‌آیند. به گفته‌ی روابط‌عمومی مرکز تئاتر، بلیت‌های اینترنتی این اثر یک هفته قبل از اجرا به پایان می‌رسند و بسیاری از خانواده‌ها و مخاطبان خردسال مجبور به استفاده از تشکچه برای دیدن نمایش هستند.
داستان یک نمایش دراماتیک
«ماه پیشونی» داستانی کلاسیک است که پیروزی خوبی بر بدی را در قالبی موزیکال به نمایش می‌گذارد. در این اثر که با تغییراتی نسبت به داستان اصلی همراه است زندگی دختری به نمایش در می‌آید که پس از مرگ مادر و پدرش مجبور است با رفتارهای بد نامادری و دخترش گلناز کنار بیاید. هما با کمک جناب خروس و پیشی خانوم بر مشکلات پیروز می‌شود و در نهایت با شاهزاده ازدواج می‌کند.
مریم کاظمی کارگردانی این اثر را بر عهده داشته است. او در گفت‌وگویی از استقبال خانواده‌ها سخن می‌گوید: «تماشاچیان بعد از دیدن اثر ابراز شادمانی می‌کنند. در این مدت در صفحات اجتماعی شاهد استقبال آنان بوده ایم. از طرفی حضور آنان در دو نوبت صبح و بعدازظهر بیانگر این است که نمایش برای آنان مطلوب بوده است.»
یکی از نکات بارز این نمایش استقبال تمام گروه‌های سنی از آن است. کاظمی به چرایی این مطلب اشاره دارد: «این اثر، دراماتیک و همراه با کنش و واکنش است. یک اثر دراماتیک سبب می‌شود تا مخاطبان در هر سنی از یک اثر استقبال کنند. از طرفی چون کودکان همراه با خانواده‌ها به تماشای یک اثر می‌نشینند ضروری است که یک اثر کودک در ایران به نیازهای تمام بینندگان خود پاسخ دهد.»
نمایش «ماه پیشونی» با تعدد نقش روبروست. از طرفی مدت زمان این اثر بیش از یک ساعت است. پایه‌گذار گروه تئاتر مستقل به عنوان کارگردان و نمایشنامه‌نویس در توضیح تفاوت‌های این اثر با سایر آثاری که در طی این سال‌ها برای مخاطبان کودک و نوجوان به نمایش در آمده‌اند درباره‌ی احترام به تماشاچی سخن می‌گوید: 》برای این که قصه‌ای به سرانجام برسد نمی‌تواند در بیست دقیقه شکل بگیرد. از طرفی عده‌ی زیاد پرسوناژ، اثر را جذاب می‌کند. اگرچه تعدد نقش‌ها برای کارگردان مشکلاتی را ایجاد می‌کند اما در نهایت بازتاب خوبی دارد. چرا که تماشاگران از بعد معنوی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و به آنها احترام گذاشته شده است.»
او سخنان خود را این‌طور ادامه می‌دهد: «احترام به تماشاچی، اجرا و پایان سروقت نیست. کیفیت یک اثر است که به شعور و سلیقه‌ی مخاطب احترام می‌گذارد. یک کنسرت موسیقی را تصور کنید و یک تماشاچی عام را. در این فضا شنونده یاد می‌گیرد که باید به احترام نوازنده و جمع سکوت کند. تماشاچی تئاتر هم از همین قانون تبعیت می‌کند، اگر یک کار دم دستی به نمایش گذاشته شود، مخاطب عام هم اثر را جدی نمی‌گیرد چه برسد به مخاطبان جدی‌تر. لذا اعتقاد دارم که هدف یک نمایش باید فراتر از شادی و سرگرمی و در واقع بیان مفاهیم باشد.»
جشن رنگ‌ها در تابستان
صحنه‌آرایی ساده اما پر کاربرد و گریم و ماسک به کمک نمایش «ماه پیشونی» آمده‌اند. گروه پشت صحنه که پیش از این نمایش کلوچه‌ی دارچینی را در مرکز تئاتر به روی صحنه برده‌اند این بار نیز مریم کاظمی را در اجرا یاری کرده‌اند. افسانه قلی‌زاده طراح گریم، کلاه گیس و ماسک به ضرورت وجود رنگ و فرم در آثار کاظمی اشاره می‌کند. او به کاربردی بودن کلاه گیس‌ها در زیبایی و فرم‌دهی یک اثر می‌پردازد: «چون کار برای کودک و هم بزرگسال است و اثری کلاسیک است قومیت و هویت پیدا کرده است، پس باید به جنبه‌های غیرفانتزی اثر نیز فکر کرد. از طرفی در مصورسازی یک اثر کلاسیک باید توجه داشت که از چه المان‌هایی استفاده می‌شود و این المان‌ها قادر به توانبخشی به بازیگرها هستند یا خیر.»
این طراح که به استقبال کودکان از گریم‌ها اشاره دارد می‌گوید: «برای جلب رضایت کودکان باید به المان‌ها توجه کرد. آنها با نشانه‌های کوچک به هویت بخشی می‌پردازند. اما کار جایی دشوار می‌شود که یک اثر، مخاطب بزرگسال هم داشته باشد و تقسیم‌بندی‌ها از بین برود و طراحان جای مانور زیادی نداشته باشند.»
سینا ییلاق‌بیگی نیز از طراحی صحنه‌ی این اثر می‌گوید: « صحنه‌ی این نمایش مینیمال است چرا که رویکرد مواجهه با مخاطب باید تغییر کند و البته کمی تغییر کرده است. کودک و نوجوان را نمی‌توان با فضای واقعی به وجد آورد. ما سعی کردیم از یک ساخت و ساز رئالیستی و ناتورالیستی پرهیز کنیم. سعی کردیم فانتزی جدید و متفاوت را در یک فضای مینی‌مالیستی بسازیم. از دادن معماری خاص پرهیز کنیم و یک اتمسفر بسازیم. تا ذهن بچه را به چالش بکشیم و واقعیت‌های عینی را در قالب ماکت مطرح نکرده‌ایم.»
این هنرمند درباره‌ی مشکلات پیش روی طراحی صحنه در تئاتر کودک سخن گفت: «در کار کودک نباید دنبال فرمول بود. آفرینش هنری یک جوشش درونی با پشتوانه دانش و تجربه است. هر کاری با ویژگی‌های خود شرایطی را می‌طلبد که گروه اجرایی باید زبان بصری آن را یافت کند. یک فرمول، پاسخگوی نیازها یا آسیب‌های این هنر نیست. با این حال ما شاهد آن هستیم که دکورها یا به شدت رئال هستند یا به طور غیر واقعی از فانتزی استفاده می‌کنند تا به طبع فرمول‌ها حرکت کنند.»
او در عین حال به تغییر سلیقه‌ی مخاطبان کوچک‌تر و لزوم مواجهه‌ی آنها با آموزه‌ها و حقایق پرداخت: «استفاده از رنگ شاد یا خطوط نرم فرمولی است که بسیاری از آن تبعیت می‌کنند. اما مگر کودک در طول زندگی با خطوط شکسته روبرو نمی شود؟ از طرفی درست است که نباید چیزی را در صحنه طراحی کنیم که روح و روان بچه‌ها را خدشه‌دار کند، اما هدف یک تئاتر تنها جداسازی کودک از فضای زندگی واقعی نیست. چرا که بچه‌ها نیازمند آموختن و تجربه هستند.»
به گفته‌ی مریم کاظمی این نمایش تا پایان شهریور به روی صحنه خواهد رفت. علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت http://kanoontheater.com مراجعه کنند.
گزارش از تهمینه حدادی منتشر شده در روزنامه صبا چهارشنبه 17 شهریور 1395
