به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، فخرالدین دانش‌آشتیانی صبح روز اول مرداد 1396 در آیین امضای تفاهم‌نامه همکاری‌های معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بخش عمده‌ای از سخنان خود را به لزوم ایجاد تغییر در شیوه‌های آموزش سنتی و روی آوردن به روش‌های نوین اختصاص داد و تاکید کرد که این تغییر، اثربخشی آموزش را افزایش می‌دهد.
او در این زمینه با یادآوری این که یکی از برنامه‌های اصلی نظام آموزشی ایجاد تغییر و تحول در مدل یاددهی و یادگیری است تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مراکزی که می تواند در این زمینه به آموزش و پرورش کمک کند، کانون است و از این جهت بابت گردهم‌آیی مشترک مسوولان معاونت آموزش ابتدایی و کانون بسیار خرسندم.
وزیر آموزش و پرورش در ادامه به چند پژوهش و تحقیق علمی در نظام‌های آموزشی جهان اشاره کرد و گفت: بیشتر نظام‌های آموزشی به این نتیجه رسیده‌اند مهم تریم رکن و پایه توسعه را در جوامع، نظام‌های آموزشی و آموزش و پرورش آن کشورها شکل می‌دهند و همه محققان عنوان می‌کنند اگر خواهان توسعه علوم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هستیم باید برای آموزش، برنامه‌های درازمدت تدوین کنیم، مساله‌ای که در سند تحول بنیادین نیز به خوبی به آن پرداخته شده است اما ما باید زیرساخت‌های اجرای این سند را فراهم کنیم.
دانش‌آشتیانی به پژوهش دیگری نیز در این زمینه اشاره کرد و یادآور شد که نتیجه این تحقیق‌ها نشان می‌دهد عامل اصلی توسعه در این کشورها افزایش سرمایه نبوده بلکه 90 درصد آن به بهبود در زمینه‌های انسانی و نیروی انسانی، افزایش مهارت‌ها، کاردانی و لیاقت و مدیریت نیروی انسانی بازمی‌گردد.
او همچنین در تشریح نمونه دیگری از پژوهش‌های علمی در حوزه توسعه به این موضوع پرداخت که اگر توسعه را در سه ساحت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تعریف کنیم بر اساس نتایج برخی پژوهش‌ها، ضریب همبستگی نظام‌های آموزشی با توسعه اقتصادی _ یعنی حاکم شدن روح علمی و سرمایه انسانی و ارتباط آن با بازار و بحث بنیادها و بنگاه‌های اقتصادی_ 84درصد است. این ضریب در توسعه اجتماعی _ به معنای کلی اجتماعی کردن انسان‌ها و آشنا کردن آن‌ها با حقوق شهروندی و ... _ به 75 و در توسعه سیاسی با دو مولفه مهم هویت ملی و امنیت به 50 درصد کاهش می‌یابد.
وزیرآموزش پرورش در توضیح این مساله یادآور شد: به‌طور کلی آموزش و پرورش در کشورهای جهان حافظ نظام‌های سیاسی است و در این امر، تربیت نسل و تقویت دو مولفه هویت ملی و امنیت و ایجاد دل‌بستگی به ایران و اسلام در بچه‌ها، نظام و کشور را بیمه می‌کند.
دانش آشتیانی افزود: سرمایه‌گذاری دولت‌های بزرگ در این زمینه‌ها قابل ملاحظه است چرا که جامعه پذیری سیاسی نسل نوجوان و جوان در فرهنگ سیاسی و ملی و تربیت نخبگان سیاسی، ایجاد انسجام و آگاهی‌های سیاسی و ملی بیشتر در نظام تعلیم و تربیت شکل می‌گیرد.
دو طرفه بودن رابطه توسعه با نظام‌های آموزشی و برعکس، موضوعی بود که وزیر آموزش و پرورش در این نشست بر آن تاکید کرد که هر دو این مولفه‌ها می‌توانند بر یکدیگر تاثیر بگذارند و به اصلاح نظام آموزش کمک کنند.
وی این باور را که «تمرکز روی بحث محتوای کتاب‌های درسی و غنی‌سازی آن می‌تواند به تنهایی منجر به افزایش بازدهی آموزشی شود» باوری اشتباه دانست و تصریح کرد: همین عامل باعث شده است که آن تحول و تغییر در نظام آموزش و پرورش رخ ندهد باید توجه کنیم که تقویت ارزش‌ها فقط از کتاب‌های درسی برنمی‌آید بلکه سازمان مدرسه و چگونگی تدریس و روش کارکردن با بچه‌ها در این زمینه اهمیت بیشتری دارد.
دانش‌آشتیانی کلاس‌های به تعبیر او خشک و بی‌روح و یک طرفه را مانع افزایش بازدهی آموزش عنوان کرد و افزود: نظام آموزشی باید جامعه محور باشد و اگر ارتباط مدرسه با فضای اطرافش و جامعه برقرار نباشد آن ارزش‌ها، شایستگی‌ها و اثرگذاری وجود نخواهد داشت. تلفیق مدرسه و محیط بیرون، بر اثربخشی و بازدهی آموزش تاثیرگذار خواهد بود.
وزیر آموزش و پرورش چند مولفه اصلی را در ایجاد تحول در نظام آموزشی کشور واجد اهمیت تلقی کرد و یادآور شد اگر بخواهیم این اثربخشی ایجاد شود باید به نیروی انسانی مجری این نظام یعنی معلمان و مربیان و تربیت نیروی انسانی توجه زیادی نشان دهیم و به‌ویژه روی توانمندسازی معلمان تاکید کنیم.
شخصیت‌دادن به دانش‌آموز از نگاه دانش‌آشتیانی به این معناست که نظام آموزشی به جای قراردادن بچه‌ها در یک چهارچوب مشخص و انتقال یک سری محفوظات به ذهن او، به دانش‌آموز به عنوان یک انسان صاحب فکر، اراده و اختیار نگاه کند. یعنی، فردی که می‌خواهد به اختیار خودش فرآیند یادهی و یادگیری را طی کند و این کار هیچ وقت با شیوه‌های غیردموکراتیک، نتیجه‌بخش نخواهد بود. کودک صاحب فکر ما باید با اراده خودش مطلبی را کشف و پیدا کند. این مساله البته به صبوری و صرف زمان نیاز دارد و تفکر با یک کتاب درسی و ساعت درسی تحقق پیدا نمی‌کند. در این روش معلمان و مربیان راهنما و تسهیل‌گر خواهند بود.
موضوع دیگری که از نظر وزیر آموزش و پرورش در افزایش بازدهی آموزشی موثر است تمرکز روی مهارت‌های زندگی به‌جای یادگیری محتوای درسی است. او دراین زمینه گفت: اگر هدف یک طرح درس در کلاس مدرسه، تنها آموزش محتوای درسی باشد مسیر انحرافی از همین جا شکل‌می‌گیرد چرا که باید مهارت‌آموزی هدف باشد و محتوا، ابزاری برای تحقق آن، که در اختیار معلم است. تا زمانی که من به عنوان معلم فقط به‌دنبال یاددادن محتوا هستم هدف نظام تعلیم و تربیت را گم کرده‌ام.
وی در بخش چهارم این محور سخنان خود، نظام آموزشی متمرکز را عاملی برای تحقق نیافتن توسعه در کشور بیان کرد و با تاکید بر این که باید به سمت تمرکززدایی پیش برویم، توضیح داد: به عنوان مثال در حوزه برنامه‌ریزی درسی باید به این سمت حرکت کنیم که آموزش در هر استان _ در کنار رعایت روال‌های حاکمیتی _ متناسب با شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و شرایط اقلیمی، بومی، فرهنگی و آداب و رسوم آن منطقه ارایه شود و ما می‌توانیم انعطاف‌پذیر باشیم چرا که این تمرکز باعث می‌شود تا ارتباط بین نظام آموزشی و جامعه برقرار نشود.
توجه به مقطع پیش دبستانی و دبستانی آخرین محور از این بخش سخنان دانش‌آشتیانی و البته آغاز ورود او به بحث اصلی نشست یعنی ارتباط کانون با آموزش و پرورش بود.
وی در این زمینه به باور نادرست برخی دست‌اندرکاران آموزشی و حتی خانواده‌ها اشاره کرد که تصور می‌کنند مقطع دبیرستان به ویژه دوره دوم آن از اهمیت بیشتری برخوردار است و به همین دلیل بیشتر سرمایه‌گذاری آن‌ها به این سمت هدایت می‌شود درحالی که تحقیق‌هایی که در کشورهای توسعه‌یافته صورت گرفته است آن‌ها را به این نتیجه رسانده که به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری در مقطع پیش‌دبستانی بازدهی اقتصادی آن 6 تا 17 دلار است. این یعنی؛ هیچ نوع سرمایه‌گذاری از چنین بازدهی برخوردار نیست و باید این تغییر نگاه در نظام آموزشی ما نیز اتفاق بیفتد.
بر اساس این گزارش دانش‌آشتیانی در ورود به بحث ارتباط کانون با وزارت آموزش و پرورش به رهنمودهای مقام معظم رهبری در این زمینه استناد کرد و گفت: این که ایشان به نقطه دقیق و ظریفی [ارتباط بیشتر کانون با مدارس] اشاره کرده‌اند نشان می‌دهد تا این تحول در کودکان اتفاق نیفتد آن اثربخشی و تغییر حاصل نخواهد شد.
وزیر آموزش و پرورش با بیان این‌که استفاده از روش‌های سنتی در آموزش باعث می‌شود تا کودکان در نهایت 10 تا 15 دقیقه از زمان کلاس تمرکز داشته باشند ادامه داد: روی آوردن به بحث هنر به معنای عام آن یعنی کار در زمینه‌های هنری، فیلم و تئاتر و البته توجه به «هنر»ی که با کم‌ترین امکانات قابل اجراست یعنی قصه‌گویی، عامل مهم و اساسی در افزایش تاثیرگذاری روندهای آموزشی است.
بازی به ویژه بازی‌های جمعی از مواردی بود که دانش‌آشتیانی به آن اشاره کرد و گفت: اگر دقت کنیم این بازی‌ها می‌تواند کار گروهی را به بچه‌ها یاد دهد در عین حال به بهبود برقراری ارتباط آن‌ها با یکدیگر و واداشتن آنان به تفکر و رشد فکری دانش‌آموزان کمک کند چرا‌که این کار را با علاقه انجام می‌دهند.
وزیر آموزش و پرورش توجه به کتاب و کتاب خوانی را در نظام آموزشی ضروری عنوان کرد و گفت: نگاه به محتوای آموزشی متاسفانه باعث شده است تا در زمینه کتاب‌خوانی ضعیف عمل کنیم در حالی که کتاب‌خوانی و قصه‌گویی به رشد فکری و اجتماعی دانش‌آموزان کمک می‌کند و باید این عادت را در بچه‌ها ایجاد کنیم که با کتاب انس بگیرند.
وی با بیان این‌که کانون با سابقه‌ی طولانی خود و مربیانش در سراسر کشور از تخصص بسیار خوبی در این زمینه‌ها برخوردار است ضمن این که شبکه گسترده مراکز ثابت و سیار کانون در بسیاری از نقاط کشور حضور دارد، بر این مساله نیز تاکید کرد که کانون می‌تواند این امکانات خود را در اختیار نظام آموزشی کشور قرار دهد و اصرار من هم این است که این اتفاق بیفتد.
دانش‌آشتیانی به صورت روشن تاکید کرد مربیان کانون می‌توانند معلمان مدارس را با قصه‌گویی، تئاتر و شیوه‌های ترویج کتاب و کتاب‌خوانی آشنا کنند در عین حال ظرفیت‌های نشر کانون در حوزه انتشار کتاب و رمان نیز می‌تواند به تحقق این اهداف کمک کند.
وزیر آموزش و پرورش با یادآوری این موضوع که در گذشته بحث بر سر این بود که دانش‌آموزان را به مراکز کانون بیاوریم افزود: در کنار این، اکنون قصد داریم با اجرای طرح کانون مدرسه، کانون را به مدارس ببریم و ارتباطی تنگاتنگ بین آن‌ها برقرار کنیم و این مدل آموزشی کانون در مدارس پیاده‌سازی شود.
وی در پایان از تمامی مدیران کل ستادی و استانی آموزش و پرورش و مدیران و معلمان مدارس خواست وقت و تمرکز بیشتری بر روی این طرح و ارتباط با کانون به ویژه در حوزه پیش‌دبستانی و دبستان داشته‌باشند چرا که در این حوزه مشکلات زیادی وجود دارد که اگر این تغییر روش صورت بگیرد هم شادی در مدرسه‌ها ایجاد می‌شود همه بچه‌ها علاقه‌مند می‌شوند و در نهایت، آموزش نیز اثربخش‌تر خواهد شد.
در ابتدای این نشست علیرضا حاجیان‌زاده مدیرعامل کانون در سخنانی رهنمودهای مقام معظم رهبری را مبنی بر ارتباط بیشتر کانون با مدارس، زمینه و مقدمه اجرای دور جدید طرح کانون مدرسه عنوان کرد و گفت دیدگاه‌های وزیر آموزش و پرورش نیز در این زمینه و تاکید بر اثربخشی آموزش و بهبود فرآیند یادگیری با استفاده از شیوه‌های کانون، باعث شد که نشست‌های پی‌درپی در سطوح مختلف بین کانون و معاونت آموزش ابتدایی شکل بگیرد که نتیجه آن امروز در قالب یک تفاهم‌نامه به امضا دو طرف رسید.
وی امضای این طرح را مقدمه‌ای برای ارتباط بیشتر با آموزش و پرورش و اجرای ایده‌های مشترک دیگری مانند حضور بیشتر در مدارس مناطق عشایری، همکاری در حوزه پیش‌دبستانی، زبان‌آموزی و مدیریت مشترک برخی از مدارس عنوان کرد.
در پایان این نشست وزیر آموزش و پرورش و همراهان وی از 31 خودروی جدید کتاب‌خانه‌های سیار روستایی کانون که به‌زودی به مناطق مختلف کشور اعزام می‌شوند در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون بازدید کردند.
گردهم‌آیی مشترک مدیران کل ستادی و استانی کانون و مسولان ستادی و معاونان آموزش ابتدایی ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها همچنین نمایندگان عرضه محصولات فرهنگی کانون در سراسر کشور روز اول مرداد در تهران برگزار شد.
