به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، مهدی حجوانی نویسنده و پژوهش‌گر حوزه ادبیات کودک و نوجوان در چهل و دومین نشست تخصصی ترویج کتاب‌خوانی کتابخانه مرجع کانون با موضوع «زیبایی‌شناسی ادبیات کودک و ترویج خواندن» افزود: چنین نیست که اگر نویسنده اثر، زبان کودکی گشود دیگر بچه‌ها کارهای او را می‌خوانند زیرا کودکان امروز با به کارگیری رسانه‌های جدید مهارت‌های‌شان نیز از ما بیشتر است و باید توانایی‌های امروز آنان را در هنگام نوشتن اثر در نظر گرفت.
وی با اشاره به این که زیبایی در ذات آفرینش و جهان هستی و درون هر انسانی وجود دارد و هر کس درک و دریافتی از آن دارد افزود: حتی اگر در نقد زیبایی‌شناسانه به رویکردهای علمی نقد تکیه کنیم، هر رویکرد به جنبه‌ها و وجوهی می‌پردازد.
این نویسنده افزود: باید در نظر داشت زیبایی‌شناسی ادبیاتی که برای کودکان خلق می‌شود از دیدگاه صاحب‌نظران این حوزه، چه مفهومی دارد و عناصر زیبایی از دید کودک که مخاطب اثر است چه می‌تواند باشد.
نویسنده کتاب «زیبایی‌شناسی ادبیات کودک» تصریح کرد: اگر بحث کلمه و کلام و شکستن هنجارهای زبانی برای رسیدن به ادبیات مطرح باشد ما نیاز به نظام زیبایی‌شناسی مستقل در ادبیات کودک نداریم.
حجوانی گفت: زیبایی شناسی ادبیات کودک اگر معطوف به جوهر ادبی باشد خیلی از تئوری‌های به کار رفته در ادبیات بزرگ‌سالان را به کار می‌گیرد. در عین حال توجه بیش از حد به کودک و توانایی‌های او نباید سبب از بین رفتن جوهر ادبی در آثار شود.
این پژوهش‌گر ادامه داد: ادبیات کودک خلاق بوده و از جوهر ادبی برخوردار است و در عین حال نیازها و توانایی‌های کودک و نوجوان را باید در نظر بگیرد.
وی با اشاره به این که زیباشناسی ادبیات کودک و بزرگ‌سال هر دو مصداق نویسندگی خلاق است که مولف باید هدف و منظورش را برساند، افزود: در ادبیات کودک نویسنده‌ای که برای بچه‌ها می‌نویسد باید محدودیت و زاویه نگاه کودکان را در نظر بگیرد و دنیای بزرگ‌سال را رها کند. تنها تفاوت عمده‌ی ادبیات کودک با ادبیات بزرگ‌سال، نوع مخاطبان آن، درک و دریافت زیبایی از جانب او است.
این نویسنده گفت: ادبیات شاخه‌ای از هنر است و نوشتن بیان اندیشه‌ای برای بچه‌ها، آسان‌تر از از حوزه بزرگ‌سال است ما باید بیشتر به سمت تعاریف زیبایی شناسی ادبیات کودک برویم. اگر راجع به مختصات هنر و تعریف هنر دقیق شویم متوجه می‌شویم جای ادبیات در هنر کجا است.
دیگر سخنران این نشست، امیرعلی نجومیان، نویسنده مقالۀ «به‌سوی تعریفی تازه از ادبیات تطبیقی و نقد تطبیقی» نیز گفت: ما نویسندگان خوبی داریم ولی در حوزه ادبیات کودک در مراحل ابتدایی به سر می‌بریم.
این کارشناس با اشاره به این که برای بچه‌ها باید در کودکی کتاب خواند تا بچه‌ها را به کتاب‌خوانی عادت دهیم افزود: این کار باعث علاقه‌مندی کودک به کتاب‌خوانی می‌شود.
وی گفت: زیبایی شناسی اصولا اصطلاحی است که در حوزه فلسفه مطرح شده است زیبایی‌شناسی شاخه‌ای از دانش بشری بوده که از آن یاد می‌کنیم. زیباشناسی همان حساسیت و امر محسوس بوده که بوسیله حواس ادراک می‌شود و علم امر محسوس است.
این نویسنده افزود: زیبایی‌شناسی امروز همان زیبایی نیست؛ بلکه ماهیت هنر، ماهیت زیبایی، کنش خوانش متن، ارزش هنری، تفسیر، تخیل، روایت و بازنمایی، در زیرمجموعه‌ی زیبایی‌شناسی قرار می‌گیرد و نمی‌توان زیبایی‌شناسی را به زیبایی تقلیل داد.
نجومیان گفت: تنها چیزی که ادبیات را ادبیات کودک می‌کند مخاطب آن است باید تعریفی دقیقی از مخاطب کودک فکر و ایده آن داشته باشیم. ادبیات در بعضی از کشورها جز هنر محسوب می‌شود برای کودکی نمی‌توان مفهوم ویژه‌ای داشت.
وی با بیان این که وقتی صحبت از زیبایی‌شناسی کرده باید فلسفه ادبیات کودک را بررسی کنیم افزود: زیباشناسی هم چنان فلسفه هنر است زیبایی‌شناسی در قدم چهارم وارد فلسفه هنر شده ولی فلسفه هنری که به پدیده‌ها و به سرشت انسانی توجه نمی‌کند.
این پژوهش‌گر افزود: باید تعریف دقیقی از ادبیات کودک که یک ذات است یا نهاد داشته باشیم. نهاد یعنی مجموعه‌ای از نظام‌های فرهنگی. نقشی که کانون پرورش فکری در مفهوم تعریف کودکی دارد و در این 50 سال چه کارهایی کرده است را باید در نظر داشته باشیم زیرا تعریف، انتظار و زبان ما را از ادبیات کودک بیان می‌دارد.
وی با بیان این که هویت جنسی و نژادی در ادبیات کودک بسیار مهم است افزود: در ایران باید با هدف‌های جدید به ادبیات کودک نگاه شود.
نجومیان گفت: نهاد ادبیات کودک توسط بزرگ‌سالان اداره می‌شود و کودک نقشی ندارد ما خودمان تولید می‌کنیم انتخاب می‌کنیم بدون این که بچه‌ها را در نظر بگیریم.
این نویسنده گفت: در بعضی از کتاب‌خانه‌ها قفسه‌های کتاب، اندازه قد کودکان نیست تا کودک خود به انتخاب کتاب دست بزند و روش انتخاب کتاب توسط خود کودک انجام شود که باید به آن توجه کرد.
نجومیان درباره زیبایی‌شناسی در ادبیات گفت: زیبایی‌شناسی یعنی بررسی و تحلیل ساز و کار هنری که در واقع نوعی داوری هنری است. زیبایی‌شناسی گونه‌ای از نظریه‌پردازی و فلسفه‌پردازی است طوری‌که در منابع بسیاری «فلسفه‌ی هنر» را معادل زیبایی‌شناسی قرار داده‌اند.
این نشست در روز دوشنبه 26 مرداد از ساعت 15 تا 17 در کتابخانه مرجع کانون واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان خالد اسلامبولی، مجتمع فرهنگی و هنری شهید ملک‌شامران برگزار شد.
