یک مرکز فرهنگی‌هنری شبانه‌روزی برای کودک و نوجوان

از مردادماه سال گذشته به همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان «پرتال کودک 24» برای کودکان، نوجوانان، اولیا، مربیان و پژوهش‌گران این حوزه راه‌اندازی شده و شامل بخش‌ها و امکانات متنوعی چون کتاب، شعر، داستان، بازی، اسباب‌بازی، مقاله، فیلم و صوت و ویدئو است. در هر بخش از این پرتال، تقسیم‌بندی‌های مختلفی از نظر گروه سنی، موضوع یا محتوا و... ارایه شده است.

طراحی جذاب و مناسب پرتال متناسب با گروه سنی هدف، دسترسی آسان و کاربردی به بخش‌های مختلف، تقسیم‌بندی دقیق، امکان دسترسی به مطالب در هر بخش به صورت تخصصی و جزئی و مزایای فنی چون قابلیت تنظیم خودکار کیفیت پخش فیلم با تعیین هوشمند سرعت اتصال کاربر به اینترنت، از ویژگی‌های آن است.
پرتال کودک 24 چیست؟
انتقال اطلاعات و ارایه‌ی محتوای مناسب برای گروه سنی کودک و نوجوان امری ضروری است. به‌ویژه برای نسل امروز که از بدو تولد و شکل‌گیری هویت شخصی و اجتماعی‌شان به نوعی با دنیای مجازی و امکانات این فضا در ارتباط هستند. از همین روی غفلت در این عرصه پیامدهای بسیاری را به دنبال دارد؛ چراکه کودک امروز به راحتی می‌تواند به انواع وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های اینترنتی و موبایلی دسترسی داشته باشد. بنابراین مهم است که بدانیم چه اطلاعات و محتوایی به کودکان و نوجوانان در این فضا ارایه می‌شود.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان مرکزی فعال در زمینه‌ی پرورش فکر، اندیشه، استعدادهای هنری و خلاقانه، ادبیات، موسیقی و انتشار کتاب‌های بسیار در حوزه‌ی کودک ونوجوان و ارایه‌ی این خدمات در کتاب‌خانه‌ها و مراکز ثابت، پستی و سیار در راستای ارایه‌ی اطلاعات مناسب و کاربردی به کودکان و نوجوانان «پرتال کودک 24» را راه‌اندازی کرده است. این پرتال فعالیت خود را از مرداد 1395 آغاز کرد. مخاطبان آن کودکان و نوجوانان، والدین، مربیان و پژوهش‌گران حوزه کودک و نوجوان هستند. امکانات در نظر گرفته شده برای این پایگاه اینترنتی تبادل اطلاعات شامل کتاب، داستان، شعر، کاردستی، بازی و سرگرمی، فیلم و صوت، اسباب‌بازی، اخبار، مقاله، بانک اطلاعاتی و اعلام برنامه است.
اهداف پرتال کودک 24
این پایگاه اطلاعاتی همانند هر وب‌سایت یا پایگاه و مرکزی براساس اهداف مشخص و از پیش تعیین‌‌شده‌ای ایجاد شده که عبارت اند از:
ایجاد فضایی امن برای ارایه‌ی محتوایی مناسب و جامع در حوزه‌های متنوع فرهنگی، علمی، ادبی و هنری به مخاطبان کودک و نوجوان
ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع در حوزه‌ی کودک و نوجوان برای معرفی فعالان فرهنگی و هنری و انواع آثار فرهنگی مانند کتاب، نشریه، فیلم، پویانمایی، موسیقی و سرگرمی در این حوزه
ایجاد فضایی زنده و پویا با هدف تعامل مستقیم میان کودکان و نوجوانان و خالقان آثار
نام: کودک 24
پرتال کودک 24 شامل بخش‌ها و امکانات متنوعی است. علاوه بر دسته‌بندی موضوعی در این پرتال، مطالب و محتوا از نظر سنی نیز طبقه‌بندی شده‌اند. مخاطبان می‌توانند برنامه‌ یا مطالب مناسب برای گروه‌های سنی مختلف از صفر تا دو سال، دو تا پنج سال، پنج تا هفت سال، هفت تا نه سال، 9 تا 12 سال، 12 تا 14 سال و 14 تا 16 سال را در این دسته‌بندی مشاهده و انتخاب کنند. همچنین در هر بخش جدیدترین مطلب یا محتوا در ابتدای آن بخش، تعداد مطالب منتشرشده در هر دسته‌بندی موضوعی و پربیننده‌ترین مطالب آن بخش نمایش داده می‌شود. با انتخاب مشاهده‌ی همه‌ی برنامه‌ها، کتاب‌ها، فیلم‌ها و... امکان خواندن توضیحات بیش‌تر و دقیق‌تر درباره‌ی آن موضوع فراهم شده است. 
 
اعلام برنامه
این بخش برای ایجاد شناخت، تبلیغ، آگاهی دادن در حوزه‌ی اخبار کودک و نوجوان اجرا می‌شود و بیش‌تر وظیفه‌ی اطلاع‌رسانی در زمینه‌ی روند و پخش دقیق زمان برنامه‌ها را بر عهده دارد. در این بخش دسته‌بندی دیگری در حوزه‌ی موضوعاتی که اطلاع‌رسانی می‌شوند نیز صورت گرفته است. این دسته‌بندی شامل جشنواره‌ها، مسابقه‌ها، نمایشگاه‌ها، نمایش‌های روی صحنه، فراخوان و اطلاعیه و کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی است. 
 
بانک‌های اطلاعاتی
این بخش با هدف ذخیره‌ی اطلاعات مربوط به پدید آورندگان دانش؛ در حوزه‌ی کودک و نوجوان و در شاخه‌های علوم، ادبیات، هنر و سرگرمی شکل گرفته است. افرادی که فعالیت جدی در حوزه‌ی کودک و نوجوان دارند و همچنین مخاطبان، می‌توانند این اطلاعات را بازیابی یا به‌هنگام‌سازی کنند. در این بخش اطلاعات درباره‌ی فعالان حوزه‌ی کودک، ناشران، نشریات، مراکز آموزشی، مراکز تفریحی و سرگرمی، مراکز درمانی و فروشگاه‌های کودک و نوجوان دسته‌بندی شده است. اطلاعات مربوط به پدیدآورندگان آثار حوزه‌ی کودک شامل شاعران، تصویرگران، قصه‌گویان، کارگردانان و دربرگیرنده‌ی اطلاعاتی چون تاریخ تولد، شغل، تحصیلات، سوابق کاری یا حرفه‌ای و جوایز و افتخارات می‌شود. اطلاعات پدیدآورندگان آثار، هم به افراد معاصر و هم به افراد مشهور وچهره‌های سرشناس گذشته مانند حکیم ابوالقاسم فردوسی اختصاص دارد. در ارتباط با مراکز نیز مانند مراکز آموزشی یا درمانی، موقیعت آن مرکز، زمینه‌ی فعالیت و اطلاعات تماسش ارایه شده است. 
 
مقالات
در این بخش مقاله‌هایی با موضوعات مذهبی، هنر، ادبیات، علوم کامپیوتر، علوم طبیعی و علوم اجتماعی برای گروه‌های سنی مختلف ارایه شده است. در صفحه‌ی اصلی این بخش جدیدترین و همچنین پربیننده‌ترین مقاله‌ها ارایه شده است. برای مثال مقاله‌ای با عنوان «فشار خون» برای گروه سنی هفت تا 14 سال می‌بینیم یا مقالاتی برای بزرگ‌سالان با عنوان‌های «نقش تئاتر در آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان»، «مروری به نقش سیمرغ در اساطیر و ادبیات ایران» یا «کاربردهای غیرخوراکی نوشابه» را می‌‌توانیم بخوانیم. در روی پرتال اطلاعاتی چون نام نویسنده یا نویسندگان مقاله، گروه سنی، خلاصه‌ای از شرح مقاله، پژوهش‌گران آن، سال انتشار و موضوع ارایه شده و در سمت راست امکان دانلود فایل pdf مقاله برای دستیابی به متن کامل آن وجود دارد. 
 
اخبار
در بخش اخبار هرچند دسته‌بندی به صورت جدیدترین خبرهای منتشر شده صورت گرفته، اما دسته‌بندی خبرهای این بخش به صورت اینترنت، کتاب و ادبیات، نقاشی و هنرهای تجسمی، قصه و قصه‌گویی، مراکز فرهنگی و هنری، نمایش و نمایش عروسکی، علمی‌آموزشی، آموزش و پرورش، بازی و سرگرمی و حقوق کودک است. این اخبار بر اساس کلیدواژه‌های هر بخش از میان خبرهای خبرگزاری‌های مختلف و سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با کودکان و نوجوانان انتخاب و در این بخش منتشر می‌شوند. 
 
کتاب
«هر کتابی از تجربه‌ای می‌گوید. اما خواننده‌اش را وامی‌دارد که این تجربه را بار دیگر خود تجربه کند. نه آن‌که پا به درون کتاب گذاشته، دیگر آن انسان قبلی است و نه آن‌که آخرین برگ کتاب را ورق می‌زند، آن دو دیگر است. هر کتابی تجربه‌ای است هیجان‌انگیز. سفری اکتشافی به دنیایی ناشناخته. دنیایی سرشار از زیبایی‌ها و زشتی‌ها، شادی‌ها و غم‌ها، تازگی‌ها و ملال‌ها. دنیایی به نام انسان. پس به اطلس گیتاشناسی پررمز و راز ذهن انسان یا همان کتاب خوش آمدید. » با این مقدمه‌ی گویا و شیرین، شما با بخش کتاب در پرتال کودک 24 آشنا می‌شوید. در حقیقت یکی از بخش‌های جذاب این پرتال معرفی کتاب است. برای هر کتاب علاوه بر ارایه‌ی مشخصاتی چون نام مولف یا مترجم، نوع چاپ، انتشارات، تعداد صفحه و سال انتشار، مختصری درباره‌ی آن کتاب هم توضیح داده شده است تا مخاطبان در هر گروه سنی یا والدین و مربیان بتوانند براساس نیازشان به یک اثر آن کتاب را معرفی یا انتخاب کنند. کتاب‌های معرفی شده در این بخش در گروه‌های علوم کامپیوتر، اطلاع‌رسانی و کلیات، دین، علوم اجتماعی، زبان، هنر، سرگرمی و ورزش، تاریخ و جغرافیا، فلسفه و روان‌شناسی، علوم، فنون تکنولوژی و ادبیات‌ طبقه‌بندی شده‌اند. در این بخش مخاطبان می‌توانند بر اساس موضوع یا گروه سنی و همچنین پربیننده‌ترین یا جدیدترین، کتاب‌های مناسب و کاربردی را ببینند و مختصری درباره‌ی آن بخوانند و بعد اقدام به تهیه‌ی کتاب کنند. 
 
داستان
دست‌اندرکاران پرتال کودک 24 امکان خواندن و تجربه داستان را برای گروه‌های سنی مختلف از طریق این پایگاه فراهم کرده‌اند. مخاطبان یا به سنی رسیده‌اند که خودشان به محتوای پرتال دسترسی دارند و می‌توانند به دنیای داستان‌ها وارد شوند، یا بزرگ‌ترهای آن‌ها چه پدر و مادر و چه مربی و معلم برایشان داستانی را انتخاب می‌کنند و می‌خوانند. به هر طریق که باشد، داستان‌های متنوعی در حوزه‌های مختلف تاریخی، قرآنی و مذهبی، عاطفی، طنز، اسطوره‌ای، حماسی، علمی و تخیلی، زیست محیطی و اجتماعی در این بخش گنجانده شده است. همچنین ژانر هر داستان اعم از رئال، سوررئال، فانتزی، وحشت، پلیسی، طنز و علمی و تخیلی یا گروه سنی و خلاصه‌ای از هر داستان مشخص شده است. 
 
شعر
پرتال کودک 24 برای علاقه‌مندان عرصه‌ی شعر، امکان نفس کشیدن در حال و هوای شعر را نیز فراهم کرده است. این شعرها طبقه‌بندی آموزشی، سرگرمی، مذهبی (آیینی)، طبیعت، خانواده، اجتماعی، ملی و میهنی، طنز و عاطفی را شامل می‌شوند. شعرهای ارایه‌شده در قالب‌های چهارپاره، سه‌پاره، مثنوی، غزل، دوبیتی، رباعی، مستزاد، قطعه و سپید یا گونه‌های لالایی، شعرهای روایی (قصه‌های منظوم)، هیچانه (متل)، ترانه و شعر معیار و رسمی برای همه‌ی گروه‌های سنی کودک و نوجوان هستند. برخی از این شعرها برگرفته از کتاب شعری هستند که مشخصات آن‌ها در این پایگاه آمده است و برخی دیگر تک‌سروده‌هایی از افراد مختلف هستند؛ که این شعرها از میان اشعار و سروده‌های اعضای کانون یا مربیان آن‌ها انتخاب شده‌اند. 
 
کاردستی
خلاقیت و پرورش خلاقیت به عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد شخصیتی کودکان و نوجوانان همواره مد نظر مربیان و برنامه‌های کانون بوده است. در همین راستا آموزش ساخت کاردستی‌های مختلف و متنوع با وسایل و ابزار گوناگون بخشی از برنامه‌ها و فعالیت‌های مراکز کانون در نظر گرفته شده است. در این بخش از پرتال کودک 24، اطلاعاتی درباره‌ی هر کاردستی مانند ابعاد آن، گروه سنی، مواد لازم، اتصالات، شرح روش اجرا و ساخت کاردستی، چند نمونه‌‌عکس از آن یا مراحل ساخت و ایده‌پرداز کار ارایه شده است. کاردستی‌های معرفی شده در این بخش شامل طبقه‌بندی علمی، مکانیکی، تزئینی، صنایع‌دستی، نمونه‌سازی، تکنیک‌ها، داستانی‌انیمیشنی و اهدایی می‌شوند.
در بخش صنایع دستی کاردستی‌هایی در حوزه‌های بافت و دوخت، زیورآلات، سفال، سرامیک و کاشی، صنایع دستی چرمی، فلزی یا چوبی، آبگینه (شیشه)، کاغذسازی، نقاشی روی شیشه و بومی و محلی آموزش داده می‌شود. کاردستی‌های بخش نمونه‌سازی شامل مجسمه‌سازی، نمونه‌سازی اشیا، نمونه‌سازی مکان، نمونه‌سازی طبیعت و احجام هندسی می‌شود. در بخش تکنیک، آموزش‌هایی چون چاپ، ترکیب مواد، تکه چسبانی (کلاژ) و کاغذی ارایه می‌شود.
روش‌های اجرایی‌ای که ر این سایت آموزش داده می‌شود شامل روش اجرایی با الگو، بدون الگو و خلاق، ساده، ترکیبی (پیچیده)، ثابت و متحرک هستند. نشانه‌ی کتاب خرگوشک، ماهی چوبی، تابلوی پرندگان بلوطی، یخ رنگی، موتور الکتریکی ساده، کرم‌های رنگارنگ، کاغذ یخ‌زده، شبه جاجیم، کیف نمدی، جغجغه، چهل‌تکه، اوریگامی، نقاشی با آب، طرح‌های نامرئی، گلدان کنفی و جاشمعی با تزیین برگ کاج از جمله کاردستی‌هایی هستند که در این پرتال، چگونگی ساخت آن‌ها آموزش داده شده است. 
 
بازی و سرگرمی
در بخش بازی و سرگرمی می‌توان با بازی‌ها و سرگرمی‌های آموزشی، فکری، سرعتی، نمایشی، بومی‌محلی و الکترونیکی و رایانه‌ای آشنا شد. در معرفی هر بازی یا سرگرمی علاوه بر مشخص کردن گروه سنی آن بازی، تعداد بازیکنان، محل بازی، اهداف بازی، میزان تحرک، زمان بازی، شرح بازی و چگونگی آن، وسایل بازی یا سرگرمی (و اگر آن بازی بومی ومحلی است، اطلاعات مربوط به منطقه‌ی آن بازی) ارایه شده است. خرپشتک، مازالاخ، کلاوروان، مشاعره، سه به سه قطار، چوزر (چوب طلایی)، زو و ماسه‌بازی از جمله بازی‌ها و سرگرمی‌های معرفی شده در این بخش هستند. 
 
فیلم و صوت
دست‌اندرکاران پرتال کودک 24 معتقدند «همه‌ی آن چیزهایی که قادر است انسان جدی عصر امروز را دوباره به کودکی یک‌رنگ و سرخوش از خیالات معصومانه بدل سازد، در دست‌های بزرگ "رسانه" می‌گنجد.» آن‌ها با تاکید بر این‌که «تئاتر، زندگی است. شاید هم زندگی تئاتر باشد و سینما؛ پنجره‌ای روشن به سوی خیال است» اما تاکید می‌کنند «موسیقی مانند قهرمانی بزرگ از راه می‌رسد و حق مطلب را ادا می‌کند.» از همین روی یکی از بخش‌های این پرتال به فیلم و صوت اختصاص یافته است. محتوای این بخش شامل دسته‌بندی فیلم، پویانمایی، موسیقی، قصه‌گویی، نمایش و شنیداری می‌شود. بر همین اساس در این بخش فلیم‌های کوتاه، بلند، مستند و سینما تجربه، انیمیشن‌های کوتاه و بلند، نمایش‌های صوتی، شعر با صدای شاعران، آلبوم از مجموعه‌ترانه‌های ملل یا ایرانی، آموزش و پژوهش، زندگی‌نامه‌ی موسیقی‌دانان، نقالی، پرده‌خوانی، تصویرخوانی، حماسه‌خوانی، شاهنامه‌خوانی، نمایش‌های عروسکی، غیرعروسکی، ترکیبی (زنده و عروسکی)، نمایش تجربه، نمایش‌نامه‌خوانی، شعرخوانی، کتاب‌خوانی، حکایت (مثل و متل، لطایف، حکایت)، قطعه‌ی ادبی (مناجات و دلنوشته)، ترانه‌ها (لالایی، تصنیف، سرود) و آموزش (سخنرانی و دیالوگ ماندگار) ارایه می‌شود. برای هر فایل صوتی یا تصویری مشخصاتی چون گروه سنی، موضوع، نام قصه‌گو، شاعر یا پدیدآورنده، منبع، مدت زمان آن و خلاصه‌ای از قصه یا محتوای فیلم ارایه شده است. برای فیلم‌های سینمایی یا آموزشی مشخصات دیگری شامل معرفی دیگر عوامل یا بخش‌های آن فیلم نیز ارایه می‌شود. در معرفی آلبوم‌ها نیز مشخصات جزئی هر قطعه‌موسیقی آمده است. 
 
اسباب‌بازی
اهمیت حضور و نقش اسباب‌بازی در زندگی کودکان برای همه روشن است. به نوعی «بازی بازی شغل کودک و اسباب‌‌بازی زمینه‌ساز بالندگی شخصیت کودک است.» برای همین در بخش اسباب‌بازی پرتال کودک 24 می‌توان با جدیدترین یا پرطرفدارترین اسباب‌بازی‌های گروه سنی صفر تا 16 سال در زمینه‌های حرکتی‌مهارتی، آموزشی و کمک‌آموزشی، فکری، فرهنگی‌هنری و کمک‌درمانی آشنا شد. در معرفی هر اسباب‌بازی اطللاعاتی از قبیل گروه سنی مناسب برای آن وسیله‌ی بازی، سال تولید و تولید‌کننده‌ی آن، طراح و توضیحاتی درباره‌ی کارکرد و چگونگی آن اسباب‌بازی ارایه شده است. معمای موش‌های صحرایی، معمای نشانه‌ی کانون، میکروسکوپ دانش‌آموزی، نقشه‌ی سه‌بعدی زمین، اسلایدنما، ماشین گنج‌یاب و پازل حیوانات از جمله اسباب‌بازی‌های معرفی شده در این بخش از پرتال هستند. 
 
عکس

بخش عکس در این پرتال از طریق نرم‌افزار موبایل مسابقه‌ی عکس کودک 24 و ثبت‌نام قابل استفاده است. درواقع، بازدیدکنندگان می‌توانند در این بخش، عکس‌های مختلف خود را در زمینه‌ی موضوعی که به مسابقه گذاشته شده، آپلود کنند. 
 
ویدئو
آخرین بخش این پرتال به بارگذاری ویدئوها اختصاص دارد. در این بخش با نام «ویدیا 24» امکان ثبت‌نام در سایت و به اشتراک‌گذاری ویدئوها در نظر گرفته شده است. هدف از این بخش تماشا کردن، یاد گرفتن و لذت بردن است. بنابراین ویدئوهای به اشتراک گذاشته شده از محتوای آموزشی و سرگرم‌کنندگی برخوردار هستند. کاربران می‌توانند «محتوا و آثار خود را با موضوع‌های مختلف مربوط به حوزه‌ی کودک و نوجوان همچون آموزش، سرگرمی، بازی، علوم، دینی و مذهبی، کارآفرینی و مهارت‌های زندگی، آموزش‌های درسی، محیط زیست، سبک زندگی، فیلم و انیمیشن، خانواده و... بارگذاری کنند.»
 
به کودک 24 بپیوندید
گردانندگان این پرتال معتقدند برای دستیابی به اهداف بزرگ در نظر گرفته‌شده برای این پایگاه، به همکاری صمیمانه‌ی اهالی فرهنگ در حوزه‌ی کودک و نوجوان نیاز دارند، تا با مشارکت آن‌ها این پرتال شکل بگیرد. از این روی از اهالی فرهنگ می‌خواهند آثاری را که مناسب کودکان و نوجوانان اند، به اشتراک بگذارند و این پرتال را به کودکان و نوجوانان معرفی کنند. 
 
قوانین انتشار آثار در پرتال کودک 24
انتشار آثار در «پرتال کودک 24» باید از لحاظ کیفی و محتوایی مورد تایید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باشد. صحت ادعای مالکیت اثر، بر عهده‌ی خود ارسال کننده است. در صورتی که محتوا برای مخاطب کودک و نوجوان مناسب نباشد، نمایش داده ‌نخواهد شد. 
 
پرتال کودک 24 در یک نگاه!
به‌طور کلی پرتال کودک 24 با ارایه‌ی محتوای مناسب و خدمات مورد نیاز تمامی کودکان و نوجوانان فارسی‌زبان در سراسر دنیا امکان بهره‌برداری آموزشی و سرگرم‌کننده را فراهم آورده است. در این پرتال محصولات و خدمات فرهنگی کانون یا سایر مراکز و نهادهای فعال در حوزه‌ی کودکان و نوجوانان مانند کتاب، بازی‌های بومی و محلی یا اسباب‌بازی و وسایل آموزشی و کمک آموزشی معرفی می‌شوند. 
 
گزارش از فرناز میری منتشر شده در خبرنامه کانون در اردیبهشت 96