گزارشی از گردهمایی تخصصی "بررسی رمان نوجوان، ایده‌ها و دشواری‌ها"

گردهمایی تخصصی "بررسی رمان نوجوان، ایده‌ها و دشواری‌ها" به بازگویی درد‌های مشترک، گشودن افق‌های تازه در این حوزه و بحران شناخت مخاطب از زبان نویسندگان، منتقدان و محققان ادبیات کودک و نوجوان پرداخت.

به گزارش روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، این گردهمایی صبح و بعد از ظهر روز دوم آذر و در حاشیه‌ی چهاردهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان برگزار شد و در آن تعدادی از صاحب نظران به ارایه‌ی مقالات خود در این حوزه پرداختند و آثار برخی دیگر از آنان نیز در قالب کتابی در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت.
در این گردهمایی که دبیری آن را معصومه انصاریان و اجرای آن را شهرام اقبال زاده بر عهده داشت هریک از سخنرانان پس از ارایه مقاله‌ی خود به پرسش‌های شرکت کنندگان نیز پاسخ گفتند.
بر این اساس ابتدا محسن هجری در مقاله‌ای با عنوان "مخاطب در حال عبور، نگاهی به بحران مخاطب در ایران" با تمرکز بر ویژگی سیال بودن نوجوان تلاش کرد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چه روایتی نوجوان امروز را جذب می‌کند.
وی از بحران شناخت مخاطب به عنوان مانع بزرگ خلق رمان نام برد و با بیان شاخص‌های نوجوانی مثل سیال بودن، ستیز با هنجارهای اجتماعی، عمل‌گرایی و پرهیز از معناگرایی و ... شناختی هرچند اجمالی از نوجوان ارایه داد و در ادامه به بیان روایت مناسب ذوق و سلیقه‌ی آن‌ها پرداخت.
پس از وی مرجان فولادوند "جایی میان بی‌خودی و کشف، مختصری در باب تاثیر نظریه های ادبی بر خلق داستان" را مورد توجه قرار داد و در ریشه‌یابی موقعیت ضعیف رمان، نگاه انتقادی خود را بر تاثیر باور کهنِ "هنر مبتنی بر الهام است" بر رمان نویسی معاصر متمرکز کرد.
وی در ادامه، قایل شدن جایگاه خاص برای الهام در پدید آوردن اثر هنری و احساس خود بسندگی و بی‌اعتنایی و بی نیازی به دانستن و آشنایی با نظریه‌های ادبی و مکاتب نقد ادبی از سوی نویسندگان را یکی از عوامل عقب ماندگی رمان به شمار آورد.
برنامه‌های صبح گردهمایی با سخنرانی سعید حسام‌پور با موضوع "خواننده نهفته در مربای شیرین" هوشنگ مرادی‌کرمانی و سیدمهدی یوسفی با موضوع "معنای پیدایش اجتماعی رمان کودک و نوجوان در ایران" ادامه یافت.
سعید حسام‌پور استاد دانشگاه شیراز در این گردهمایی مفهوم مولف درون را به عنوان الگوی ارتباطی مطرح و نقد خود را بر پایه‌ی خواننده و تمایلات زمانی او استوارکرد، روشی که به درک بهتر کودک از کتاب می‌انجامد و کمک می‌کند تا کودکان به خوانندگان ادبی تبدیل شوند.
وی بر اساس این رویکرد داستان مربای شیرین هوشنگ مرادی کرمانی را نیز بررسی و تحلیل کرد.
سیدمهدی یوسفی دانشجوی دکترای رشته‌ی جامعه شناسی نیز در مقاله‌اش عوامل پیدایش رمان را از منظر اجتماعی مورد بررسی قرار داد و در نهایت به این جمع‌بندی رسید که رمان کودک ونوجوان به هزاران دلیل ضرورت پیدا کرده است.
جلسه‌ی بعد از ظهر گردهمایی در مرکز آفرینش‌های فرهنگی، هنری کانون تهران با سخنرانی رضا نجفی در باب "سرچشمه‌های ادبیات کودک و نوجوان در انگلستان" و رابطه‌ی "روح ملی" فرهنگ انگلیس در زایش ادبیات کودک و نوجوان آغاز شد و او در مقاله‌اش این سوال اساسی را مطرح کرد که چگونه است ادبیات لطیف و خیال‌انگیز کودک و نوجوان از سرزمینی سرد و مه‌آلود برخاسته است؟ و چرا مردمانی مبادی آداب و سرد و اغلب غمگین رو به رومانتیسم آوردند؟
سخنران بعدی این گردهمایی تخصصی حسین شیخ‌الاسلامی دانشجوی دکترای فلسفه بود که با موضوع "رمان نوجوان و زیست نوجوانانه"، "سیاه مشقی در باب امکانات هستی شناختی رمان نوجوان" تلاش کرد نمونه‌ای عملی از برخورد فلسفی با آثار ادبیات کودک و نوجوان ارایه دهد.
در ادامه نیزامیرعلی نجومیان با موضوع "روایت و ادبیات کودک" و شهرام اقبال‌زاده با موضوع "رمان، شناخت انسان: درآمدی بر شناخت تجربی رمان نوجوان"، سخنرانی کردند تا این گردهمایی تخصصی عصر روز دوم آذر به کار خود پایان دهد.
نجومی در این مقاله ضمن این که روایت را از مباحث مهم نظریه‌ی ادبیات کودک برشمرد در عین حال از اهمیت و نقش حیاتی روایت در شکل گیری شخصیت کودک سخن گفت.
شهرام اقبال زاده نیز در مقاله‌اش با نگاهی جامعه شناسانه، به بازگویی رابطه‌ی تحولات کلان تاریخی و اجتماعی در شکل‌گیری گونه‌های جدید ادبی پرداخت و رمان را محصول اندیشه‌ی مدرن و انتقادی و ظهور ایده فرد به عنوان سوژه خواند.
گردهمایی تخصصی "بررسی رمان نوجوان، ایده‌ها و دشواری‌ها" در حاشیه چهاردهمین جشنواره دوسالانه کتاب کودک و نوجوان روز دوم آذر در تهران برگزار شد.