کیوان هنرمند: صدا برای فیلم نقش روح و موسیقی، نقش لباس را بازی می‌کند

«کیوان هنرمند» در نشست تخصصی«بررسی نقاط ضعف و قوّت در تولید موسیقی برای آثار پویانمایی در ایران» گفت: صدا برای فیلم نقش روح را بازی می‌کند و موسیقی در حد لباس برای اثر است. اگر صدا خوب نباشد، فیلم بی‌روح می‌شود و مخاطب از آن فاصله می‌گیرد.

به گزارش روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چهارمین نشست تخصصی هفتمین جشنواره‌ بین‌المللی پویانمایی تهران، عصر روز چهارشنبه هجدهم اسفند، با موضوع «بررسی نقاط ضعف و قوّت در تولید موسیقی برای آثار پویانمایی در ایران» و سخنرانی «کیوان هنرمند» از ساعت 16 در مؤسسه‌ فرهنگی هنری صبا برگزار شد.
هنرمند در ابتدای این نشست به جایِ خالی مدیران در این نشست اشاره کرد و گفت: مدیران، تصمیم‌گیرندگان اصلی هستند و بهتر بود در این جلسه حضور داشتند تا برای اتخاذ راه‌کارهای بهتر تصمیم بگیرند.
 
پویانمایی در ایران زیرمجموعه‌ای از سینما است
وی ادامه داد: «مسأله اول در سینما و پویانمایی امکانات کم و مشکلات زیاد است. با این‌که کاملاً حقیقت دارد، امّا الان فرصت آن نیست که ایران را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم. پویانمایی در ایران زیر مجموعه‌ای از سینما است. سینما هم مشکلات جدّی و عمده‌ای دارد. قاعدتاً تمام مشکلات سینما در این زیرمجموعه نیز وجود دارد و پویانمایی مشکلات خاص خودش را هم دارد.
مردم حق دارند، مقایسه کنند
هنرمند اظهار کرد: مشکل جدی‌تر این است که مردم عادی، که مخاطب محسوب می‌شوند، در طول سال، دو یا سه فیلم خوب از کارهای شرکت‌های بزرگ را می‌بینند که کیفیت خوبی دارند و آن فیلم‌ها را با فیلم‌های ایرانی مقایسه می‌کنند. این موضوع به تنهایی مشکل نیست. مردم حق دارند، مقایسه کنند امّا این ارزیابی درست نیست.

پویانمایی هیجان‌انگیزترین شاخه موسیقی برای آهنگ‌ساز است
هنرمند درباره‌ موسیقی در پویانمایی گفت: من فکر می‌کنم موسیقی در پویانمایی تجربه‌ هیجان‌انگیزی است. درواقع، پویانمایی هیجان‌انگیزترین شاخه‌ای است که آهنگ‌ساز می‌تواند برای آن موسیقی بسازد. خلاقیت و امکان ظهور ناممکن‌ها در پویانمایی هیجان خاصی به‌همراه دارد.
وی با بیان اشتباه‌هایی که در موسیقی پویانمایی اتفاق می‌افتد، افزود: اگر کارگردان مسلط نباشد با مشکلات خیلی جدی برخورد می‌کند که این مشکلات باعث طولانی شدن کار و بیش‌ترشدن هزینه‌ها می‌شود و او در لحظات آخر کار به این فکر می‌افتد که برای فیلمش به صدا  و موسیقی هم نیاز دارد. در این‌جا ما با پروژه‌ای روبه‌رو هستیم که هیچ‌کسی آن را دوست ندارد. کارگردان می‌خواهد فقط کار تمام شود. دلِ تهیه‌کننده هم خیلی پُر است. آن‌ها وقتی به آهنگ‌ساز مراجعه می‌کنند اولین صحبت‌شان این است که زمان و بودجه ندارند. در این میان تکلیف آهنگ‌ساز چیست؟ او هم از این کار لذت نمی‌برد و نتیجه نیز موسیقی خوبی نخواهد بود.

نباید بعد از مراحل نهایی به فکر موسیقی افتاد
هنرمند تأکید کرد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات لحظه‌ ورود آهنگساز به پروژه است. وقتی که آهنگساز خیلی دیر به جریان وارد می‌شود، ناخودآگاه مشکلات زیادی به‌وجود می‌آید که نمی‌تواند کار خودش را درست انجام دهد و یا اگر انجام دهد، شانسی است. به‌نظر من مهم‌ترین قضیه در تولیدات ما این است. اگر آهنگساز زودتر به کار دعوت شود، در داستان و سیر پروژه می‌تواند مشورت‌های خوبی ارائه بدهد. هر چه‌قدر که آهنگساز زودتر وارد شود، بیش‌تر کار خواهد کرد و می‌تواند با ایده‌های جدیدتر و شیوه‌ کار دقیق‌تر، موسیقی را پیش ببرد. حُسن آن نیز متوجه کلیت کار است. نباید بعد از اتمام پروژه و در مراحل نهایی به فکر صدا و موسیقی افتاد.
این آهنگساز گفت: بهترین مرحله برای موسیقی‌، زمان نگارش فیلم‌نامه است. دراین حالت جدای اینکه آهنگساز می‌تواند مشورت‌های خوبی در نگارش فیلم‌نامه بدهد، در طی کار نیز کارگردان متوجه می‌شود که آیا این آهنگ‌ساز، آهنگ‌ساز او هست یا نیست؟ و فرصت کافی برای تغییر آهنگ‌ساز وجود دارد.
هنرمند ادامه داد:  مرحله‌ دوم، زمانی است که فیلم‌نامه تکمیل شده است و کارگردان می‌خواهد عوامل مختلف فیلم را تعیین ‌کند. مرحله‌ سوم، مرحله‌ای نیمه‌منطقی است و آهنگ‌ساز در زمان تدوین به کار دعوت می‌شود. مرحله‌ نهایی، وقتی ا‌ست که تدوین هم تمام شده و فقط صداگذاری و موسیقی اثر باقی مانده است. زمان بسیار کوتاهی در اختیار صداگذار و آهنگ‌ساز می‌گذارند و توقع کار خوب هم دارند. با یک پیش‌بینی دودوتا، چهارتا مشخص است که کیفیت کار تا چه‌اندازه پایین می‌آید.
هنرمند افزود: مسأله دوم که در تعیین کیفیت موسیقی مؤثر است نوع قرارداد با آهنگساز است. روش اشتباه این است که کارگردان به آهنگساز می‌گوید من این‌قدر پول دارم و در برابرش این‌قدر آهنگ می‌خواهم. درحالی‌که بهتر است کارگردان درصدهایی از این مبلغ را برای نوازنده درنظر بگیرد و برای ضبط‌های پرزحمت نیز باید درصدی به مبلغ قرارداد، اضافه کند. این نوع تقسیم‌بندی بودجه، مشوقی برای آهنگ‌ساز است. در این‌جا مبلغ مهم نیست بلکه نوع کار اهمیت دارد. رعایت این موارد، کیفیت کار را افزایش می‌دهد و درنهایت، کارگردان راضی می‌شود و هم آهنگ‌ساز لذت می‌برد و هم خروجی آن بهتر خواهد بود.
وی تصریح کرد: مدیریت اشتباه در زمان‌بندی کار یکی از اشتباه‌های کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها است. آن‌ها تصور می‌کنند هرچقدر کسانی که در موسیقی نقش دارند کم‌تر باشند، هزینه‌ها پایین‌تر می‌آید و کار سریع‌تر پیش می‌رود. 
در ادامه‌ی این بحث، هنرمند به تفاوت‌های موسیقی دیجیتال و اجرای موسیقی با نوازنده اشاره کرد و با پخش نمونه موسیقی‌های مرتبط، گفت: استفاده منطقی از نمونه‌برداری‌های رایانه‌ای موسیقی(sample) پسندیده است. در بسیاری از پروژه‌های خیلی موفق نیز از سمپل‌ها استفاده شده، اما خیلی درست و دقیق. آن‌قدر هوشمندانه که تشخیص آن بی‌اندازه دشوار است. امّا با این‌که سمپل‌های خوبی داریم، این موسیقی حس و حال موسیقی یک نوازنده‌ خوب را ندارد و بهتر است برای صداهای اصلی از موسیقی با ساز استفاده شود. به‌نظر من استفاده از سمپل برای صداهای اصلی یک‌جور خودکشی است.
وی با طرح این پرسش که چرا از سمپل‌ها استفاده می‌کنیم؟ در پاسخ، مساله مالی و کمبود زمان را به‌عنوان دلایل اصلی مطرح کرد و گفت: کاش مدیران در این جلسه حضور داشتند و درباره این موضوع صحبت می‌کردیم. برای این‌که اگر بین تولیدکننده‌های پویانمایی در ایران مثل کانون پرورش فکری، مؤسسه صبا، مرکز گسترش سینمای تجربی و ... هماهنگی وجود داشته باشد آن‌ها می‌توانند برای موسیقی پروژه‌های مختلف، با هم‌دیگر مشارکت کنند. هیچ امکان عجیب و غریبی نیاز نیست و تنها یک مدیریت ساده لازم است. برای نمونه، ما پنچ پروژه داریم که باید برای موسیقی آن‌ها فلوت نواخته شود. هر پروژه مدت زمانی دارد به‌قدر 5 ثانیه و دستمزد نوازنده برای یک اجرای فلوت در یک پروژه با پنج پروژه تفاوت زیادی ندارد و اگر این کار هم‌زمان صورت بگیرد، هزینه بین پنج پروژه تقسیم خواهد شد.

عدم‌هماهنگی صداگذار و آهنگ‌ساز معضل بزرگ موسیقی پویانمایی
هنرمند در پایان از عدم‌هماهنگی صداگذار و آهنگ‌ساز به‌عنوان معضل بزرگ در موسیقی پویانمایی در ایران یاد کرد و گفت: هر دو این قشر خیلی دیر به کار دعوت می‌شوند و در مشکلات یکدیگر شریک هستند و هم‌دیگر را به‌خوبی درک می‌کنند. از این رو کارگردان باید شرایطی را فراهم کند تا این دو با هم‌ کار کنند و تبادل اطلاعات داشته باشند.