با مدیرعامل کانون به عنوان متولی اصلی این جشنواره و نمایشگاه گفت‌وگویی داشته‌ایم درباره‌ی اهدافی که کانون به دنبال آن بوده، و میزان رضایت دست‌اندرکاران از حصول نتایج این جشنواره.
****
به عنوان متولی جشنواره و نمایشگاه ملی اسباب‌بازی، چه اهدافی برای این جشنواره متصور بودید؟ آیا به این اهداف دست یافته‌اید؟
- هدف از برگزاری این جشنواره به تاثیر اسباب‌بازی در فرهنگ ویادگیری کودکان‌ونوجوانان و روش‌های نوین تعلیم‌وتربیت برمی‌گردد. ما معتقدیم از طریق اسباب‌بازی و بازی می شود روی شکل گیری شخصیت کودکان تاثیر مثبت یا منفی گذاشت و آموزه های تربیتی و علمی می تواند از طریق بازی و اسباب‌بازی دنبال شود. همیشه برداشت عمومی از بازی این بوده که بازی عاملی برای سرگرمی و نشاط است که بچه‌ها با آن وقت می‌گذرانند.
ما معتقدیم می‌شود در سرگرمی و نشاط سازندگی هم باشد؛ هم سازندگی اخلاقی و رفتاری، و هم سازندگی فکری و آموزشی. باید این مساله را، هم در تولید و طراحی اسباب‌بازی ترویج کنیم، هم مصرف‌کنندگان را ترغیب کنیم بچه‌هایشان را از طریق بازی و اسباب‌بازی به این سمت هدایت کنند، و حتی مجریان نظام تعلیم و تربیت هم ترغیب شوند که برنامه های تعلیم‌وتربیتی بچه‌ها را با بازی و روش‌های جذاب دنبال کنند.
در این جشنواره می‌خواهیم اولا برای مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران مسایل تعلیم‌وتربیت فرهنگ‌سازی کنیم که این کار شدنی است، و ثانیا تولیدکنندگان و طراحان را هدایت و حمایت کنیم. می‌خواهیم ایده‌پردازان، طراحان و سازندگان را تشویق کنیم. می‌خواهیم بدانند که در نظام جمهوری اسلامی نهادی تحت عنوان کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان سازوکاری را فراهم می‌کند که آنها می توتنند با قوت وارد این عرصه شوند، هدایت شوند، و ابتکارات‌شان به جریان بیفتد، و همچنین برای محصولات‌شان بازار و تبلیغات خواهد بود. این‌ها هدف اصلی از برگزاری جشنواره است: فرهنگ‌سازی ، جلب افکار عموم نسبت به نوع بهره‌برداری و استفاده از این نوع کالاها، و حمایت از تولیدکنندگان و طراحان. بر این اساس برنامه‌هایی داشتیم که شامل بخش نمایشگاهی و بخش علمی است. در بخش علمی سمینارهایی مختلفی برگزار کردیم که شامل طراحی، ایده‌پردازی و نوآوری؛ تولید و استانداردهای تولید؛ و ترویج کالای اسباب‌بازی بین مردم و اقتصاد آن است. صاحب‌نظران، تولیدکنندگان و طراحان در این جشنواره دور هم نشستند و در مورد این موضوعات گفت‌وگو کردند. در واقع قصدمان این است که با جشنواره‌ای که پنج روز طول می‌کشد جریان جدیدی در کشور ایجاد کنیم. علاوه بر سمینارها، کارگاه های آموزشی را هم در موضوعات مختلف برگزار کردیم و نشست‌های علمی هم داشتیم. بخش دوم هم خود نمایشگاه است که در چهار سالن مختلف در حال برگزار است. عروسک‌های بومی و محلی که متناسب با فرهنگ‌های بومی کشور ما ساخته شده و طی سال‌های قبل آنها را جمع‌آوری کردیم را با عنوان نمایشگاه عروسک‌های بومی و محلی در معرض دید قرار دادیم. طراحان اسباب‌بازی را در سالن دیگری که مخصوص طراحی‌ها و مدل‌سازی‌هایی که هنوز به تولید انبوه نرسیده است دور هم جمع کردیم و آثار خلاقانه آنها را به نمایش گذاشتیم. سالن دیگر مخصوص اسباب‌بازی‌های تاییدکیفیت‌شده‌ی تولیدکنندگان داخلی است، و اسباب‌بازی‌های وارداتی مورد تایید کانون هم در سالن دیگری نمایش داده می‌شوند. مردم هم در بازدیدهایشان به خوبی از این اقدام استقبال کردند.
اتفاق دیگر این بود که شرایطی فراهم کردیم برای یک کار بزرگ و انسان دوستانه؛ در نمایشگاه غرفه‌ای به انجمن «سلامت و هنر» اختصاص دادیم تا از این طریق مردم اسباب‌بازی‌های استفاده شده ولی سالم را در اختیار بچه‌های بیمار قرار بدهند. با بیمارستان‌های کودک هماهنگ کردیم که اتاق اسباب‌بازی درست کنند و اسباب‌بازی‌ها هدیه شود تا بچه‌های بستری شده با آنها بازی کنند.باز هم استقبال مردم خیلی خوب بود، مقدار زیادی اسباب‌بازی تحویل دادند، و حتی بعضی‌ها اسباب‌بازی نو از غرفه‌های دیگر خریدند و تحویل دادند. اتفاقی ابسیار تاثیرگزار در این‌جا سامان داده شد که ان‌شالله بتوانیم ادامه‌اش بدهیم. بحث دیگر موضوع اطلاع‌رسانی جشنواره است. شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی آمدند، گزارش تهیه کردند و این گزارش‌ها خیلی خوب در صداوسیما منعکس شده است. شهرداری هم با ما همکاری کرد و تابلوهایی در سطح شهر نصب کردند تا مردم از جشنواره با خبر شوند؛ چراکه یک طرف کار ما با مردم است و تلاش می‌کنیم که در جریان قرار بگیرند.
از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی تکلیفی برعهده‌ی ما است که کار نظارت بر تولید و واردات اسباب‌بازی را انجام بدهیم. شورای نظارت بر اسباب‌بازی از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست مدیرعامل کانون تشکیل شده و دبیرخانه‌ی آن هم در کانون است. کار ما در این شورا یکی تایید تولیدات داخلی است که به آنها هولوگرامی به عنوان نشان استاندارد می‌دهیم و یکی هم کنترل واردات اسباب‌بازی از گمرکات. بر اساس استانداردهایی که در این شورا طراحی شده، ناظران ما در گمرکات حضور دارند و فقط به اسباب‌بازی‌های مورد تایید اجازه‌ی ورود می‌دهند. با این رویکرد جدید می‌خواهیم صنعت اسباب‌بازی را در کشور به نحوی سامان بدهیم که خانواده‌ها با طیب خاطر بیشتری از بازی و اسباب‌بازی برای فرزندان‌شان استفاده کنند و حتی نظام تعلیم‌وتربیت ما بتواند روش هایش را تعدیل کند و علاوه بر آموزش سنتی، از بازی و سرگرمی به عنوان یک روشی تاثیرگذار در مدارس استفاده کند.
این‌ها اهداف ما است و احساس می‌کنیم به عنوان اولین جشنواره خیلی خوب پیش رفتیم. امیدواریم این کارها را تا جشنواره‌ی بعدی مستمر ادامه دهیم و این‌طور نباشد که فقط پنج روز فعال باشیم. دبیرخانه‌ای برای این کار تشکیل خواهد شد و طرحی را تحت عنوان سامان‌بخشی صنعت اسباب‌بازی در کشور دنبال خواهیم کرد. ارتباط نزدیک‌مان را با شورای فرهنگ عمومی ادامه می‌دهیم که از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی مامور هدایت و پشتیبانی از این کار کانون است. این نکته را هم اضافه کنم که مقام معظم رهبری نسبت به موضوع اسباب‌بازی و عروسک رهنمودهای ویژه‌ای داشتند که هم به کانون و هم به شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کردند. ایشان انتظار دارند حوزه‌ی اسباب‌بازی و عروسک‌های بومی سامان‌دهی شود که امیدوارم بتوانیم گزارش مبسوطی خدمت ایشان ارایه کنیم.
برنامه‌ی کانون برای برگزاری دوره‌ی بعدی این نمایشگاه چیست؟
برگزاری جشنواره یک ایستگاه از مسیری است که داریم طی می‌کنیم. مساله‌ی ما سامان‌بخشی جریان تولید و صنعت اسباب‌بازی در کشور است.
اول باید مولفه‌های این کار را تعریف کنیم؛ مثلا استانداردهای اسباب‌بازی خوب و مناسب از جهت کیفیت ساخت، زیبایی‌شناختی، نیازهای مربوط به سن و جنس بچه‌ها، و محتوای آموزشی و فرهنگی؛ و یا شرایط ایجاد پیوست فرهنگی بین اسباب‌بازی با شخصیت های داستانی در کتاب ها، فیلم ها، اتیمیشن ها و دیگر محصولات فرهنگی. این‌ها موضوعاتی است که باید از جهت تئوریک روی‌شان کار کنیم. بخش عمده‌ای از آنها هم کار شده ولی لازم است در قالب جزوات استاندارد تدوین شود تا طراح، تولیدکننده یا واردکننده‌ی اسباب‌بازی بداند که باید کارش را در این قالب انجام بدهد. بخشی که باید روی آن سرمایه‌گذاری کنیم پشتوانهی فکری این جریان است.
بخش دوم نظارت بر اتفاقاتی است که دارد می‌افتد. باید جریان نظارت بر این اتفاقات در طول سال را ایجاد و قوت و ضمانت اجرایی نظارت را تقویت کنیم. الان تکلیف نظارتی به عهده‌ی کانون است اما جامعیت آن از جهت ضمانت‌های اجرایی باید تکمیل شود.
بخش سوم حمایت از طراحان و تولیدکنندگان است. این حمایت می‌تواند معنوی باشد مثل: هولوگرام‌ها، تبلیغات، معرفی، ایجاد شرایط جلب مشتری، برگزاری دوره‌ای نمایشگاه‌ها (حتی می‌توانیم بین دو جشنواره نمایشگاه هایی در سایر استان ها داشته باشیم)، و تعامل با آموزش‌وپرورش برای توسعه دایره بهره مندی از اسباب بازی های مناسب. همین‌طور این حمایت ها می‌تواند مادی باشد مثل: تهیه وام‌ها و تسهیلاتی تا تولیدکنندگان بتوانند با پشتوانهی مالی بهتر و با قدرت و قوت بیشتر کار تولیدشان را انجام بدهند.
هدایت نظارت و حمایت باید در این طرح جامع در کنار هم قرار بگیرد و در طول سال جریان داشته باشد. آن‌وقت بعد از گذراندن این دوره و ایجاد چنین پشتوانه ای جشنواره بعد را برگزار کنیم قطعا قوی‌تر خواهد شد. این جشنواره‌ی اول فقط یک شروع است، اگر بخواهیم سال آینده جشنواره‌ی دومی داشته باشیم با پشتوانه یک سال فعالیت مستمر قطعا جشنواره‌ی قوی‌تری خواهیم داشت.
امسال در این جشنواره نسل جدید عروسک‌های سارا و دارا هم رونمایی شدند. بفرمایید که چه برنامه‌ای برای نسل سوم عروسک‌های داراوسارا دارید؛ ویژگی این عروسک‌های جدید در چیست؟
- نسل سوم ویژگی‌های جدیدی از نظر ظاهری دارد: مفاصلش حرکت می‌کند، و بچه‌ها راحت‌تر می‌توانند با آن بازی کنند؛ و چشم‌ها به شکل طبیعی چشم نزدیک‌تر شده است. می‌دانیم که بچه‌ها به خاطر شرایط سنی بیشتر با تخیلات خودشان زندگی می‌کنند و با عروسک به عنوان موجود زنده ارتباط می‌گیرند، با او حرف می‌زنند، بغلش می‌کنند، و به عنوان یک دوست و یک موجود زنده با آن ارتباط دارند. ما باید کاری کنیم که بچه‌ها این عروسک را دوست بدارند، چه از نظر شکل و شمایل و چه از نظر راحتی بازی. این‌ها ظاهر قضیه است که باید رعایت شود.
نکته‌ی دوم که برای ما خیلی اهمیت دارد جنبه‌ی فرهنگی است تا بچه بتواند از عروسک تاثیر فرهنگی هم بگیرد. این تاثیر هم می‌تواند در پوشش عروسک باشد؛ مثل این‌که پوشش خوبی که جنبه‌ی فرهنگ سازی داشته باشد ایجاد کنیم. همچنین خود بچه‌ها می‌توانند خلاقیت به خرج دهند و با کمک بزرگ‌ترها برای عروسک‌شان لباس طراحی کنند و بدوزند. این می‌تواند سرگرمی سازنده‌ای برای بچه‌ها باشد. مساله‌ی دیگری که به پی‌گیری آن خیلی علاقه‌مندم این است که تحت عنوان خانواده‌ی دارا وسارا جریان جدیدی برای تحکیم خانواده ایجاد کنیم. شاید حتی لازم باشد عروسک‌ها دیگری به عنوان پدر، مادر یا پدربزرگ دارا وسارا بسازیم. شاید هم به جای عروسک فیلمی بسازیم تحت عنوان خانواده‌ی دارا وسارا. می‌توانند سفر ، صله‌ی رحم، و دیدوبازدید داشته باشند و فضای صمیمی و گرم خانواده‌ها را ایجاد کنند. حتی شاید با یک فیلم بشود این فرهنگ را ترویج داد و اگر عروسک‌های آن هم ساخته نشد با همین دو عروسک داراوسارا برای آن پشتوانهی فرهنگی ایجاد کرد. کارهای زیادی می‌شود کرد، به دوستان گفتیم ایده‌های جدید را بررسی کنند تا بتوانیم جریانی فرهنگی در کنار داراوسارا ایجاد کنیم.
تولید این عروسک‌ها در کجا صورت می‌گیرد؟
- صنعت تولید عروسک هنوز در ایران ایجاد نشده است. ما خیلی امتحان کردیم، به تولیدکنندگان مختلف سفارش دادیم ولی از جهت ظاهر، کیفیت، جنس، بو (نمونه‌هایی که به ما دادند بوی نفت می‌داد)، و بهداشت آن مشکل داشتند. صرفا بحث ساخت یک عروسک نیست و ما باید همه‌ی این‌ها را در نظر بگیریم. متاسفانه هنوز در ایران امکان این کار ایجاد نشده است ولی تلاش می‌کنیم که بتوانیم این شرایط را ایجاد کنیم. طرح‌هایی هم داریم که صنعت و تکنولوژی تولید اسباب‌بازی را در کشور ایجاد کنیم. با این حال سیاست ایران در خودکفایی است و هدف اقتصاد مقاومتی هم این است که بتوانیم خودکفا شویم. گرچه کانون تولیدکننده نیست، طراح و ایده‌پرداز است، اما ما به سهم خودمان داریم فکر می‌کنیم که چطور می‌توانیم شرایط تولید در ایران را فراهم کنیم.
