جملات آغازین هر متن و مقدمه ای که بر هنر انیمیشن و تاریخچه ی آن نوشته می شود علاوه بر این که انیمیشن را تداوم حرکت و ثبت اثرات نوری ناشی از آن در چشم بینده معرفی می کند خاستگاه آن را نیز به دوران پارینه سنگی و نقاشی های دیورای غارها نسبت می دهد نقاشی هایی که در آن حیواناتی با چندین دست و پا به تصویر کشیده شده و به طور کلی نتیجه ی کنجکاوی انسان اولیه در رفتار و حرکات موجودات اطرافش بوده است.
اولین انیماتور جهان یک ایرانی است که اگر چه نام و نشانی از او در دست نیست ولی ما او را مرد 41 ساله ای ساکن شهر سوخته می نامیم و نخستین وسیله ی انیمیشن غیر دوربینی جهان نیز جامی است سفالین که اولین فریم های انیمیشن جهان بر حاشیه ی آن نقش بسته است.
این سفال که متعلق به 5000 سال پیش است در شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرقی ایران کشف شد. در این تصاویر که به عنوان اولین تصاویر انیمیشن جهان شناسایی شده است . طراح بزی را در حال حرکت و پرش به سمت درختی برای جویدن برگ¬¬هایش به تصویر کشیده است, در تصاویر طراحی شده بر روی این جام با ارتفاع 10 و عرض 8 سانتی¬متر وجودحرکت به ظرافت به نمایش در آورده که پیش از آن بی سابقه بوده است.
تصویراولین انیمیشن بر روی ظرف سفالی شهرسوخته مربوط به 5000 سال پیشاولین «تصویر متحرک» جهان در شهر سوخته پیدا شدپنج هزار سال پیش در «شهر سوخته»، هنرمند نقاش، روی یک جام سفالین طرحی از یک «بز» را ترسیم کرد. او در نظر داشت که نقش بز را در اطراف دهانه جام تکرار کند، اما وقتی شروع به کار کرد، توانست در 5 حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درختی حرکت کرده و از برگ آن تغذیه می‌کند. این اولین باری بود که در جهان باستان، «تصویر متحرک» پا به عرصه حیات گذاشت.
کشف این سفال با نقاشی متحرک ثبت شده روی آن، در میان سفال‌های این منطقه نیز بی‌مانند بوده است. این نقاشی، حرکت تصاویر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن روی جامی که دهانه آن 8 سانتی متر قطر دارد، نشان می‌دهد. در دیگر سفال‌های یافته شده در شهر سوخته نقوش متفاوتی دیده می‌شود که برخی اوقات تکرار شده‌اند، اما حرکتی در آنها دیده نمی‌شود. از نگاه باستان‌شناسان این کشف نشان دهنده آن است که مردمان شهر سوخته بسیار باهوش، هنرمند و در زمان خود پیشرو بوده‌اند.
)منصور سجادی(، باستان‌شناس و سرپرست هیأت کاوش در شهر سوخته در این باره به «میراث خبر» گفت: «در کاوش‌های خود روی محوطه باستانی شهر سوخته به نکته بسیار جالبی برخورد کردیم. در جریان کاوش گوری که ظرف سفالین با نقاشی متحرک از آن به دست آمده بود، به اسکلتی برخورده ایم، که به احتمال فراوان تصویرگر همین جام بوده است. روی این جام سفالین نخودی رنگ، تصویر یک بز و یک درخت دیده می‌شود. نقاشی این جام بسیار هنرمندانه دور تا دور آن انجام شده است. تصویرگر این جام، بز را به حرکت وا داشته و آن را با یک حرکت جهشی به درخت نزدیک کرده است. حرکت در این تصاویر به خوبی مشاهده می‌شود.»
باستان‌شناسان با نزدیک کردن این تصاویر به یکدیگر موفق شدند نمونه‌ای از یک تصویر متحرک را در قالب یک فیلم 20 ثانیه‌ای به دست آورند.
سرپرست تیم کاوش در شهر سوخته درباره کشف اخیر خود گفت: «حرکت بز به سوی درخت و تغذیه او از برگ درختان در 5 حرکت مصور شده است. در این تصاویر نه تنها بز به سمت درخت حرکت می‌کند، بلکه جهش وی و پریدن بز روی برگ درختان کاملا دیده می‌شود.
به گفته این باستان‌شناس، بز از جمله حیواناتی است که در رسیدن به ارتفاعات تبحر داشته و می‌تواند با یک حرکت جهشی به سمت بالا حرکت کند. هنرمند نقاش شهر سوخته‌ای، با دقت و زبردستی موفق به تصویر کردن جهش این بز شده است.
از این جام برای نوشیدن استفاده می‌شده است. ارتفاع این جام 10 سانتی‌متر است و روی یک پایه استوار شده است.
(سجادی) درباره منحصر به فرد بودن این تصاویر در دنیای باستانی گفت: تاکنون در دوره‌های پیش از تاریخی چنین تصاویری دیده نشده و ما برای اولین بار به این تصویر در «شهر سوخته» برخورد کرده‌ایم. در بسیاری از ظروف، اشکالی را می‌بینیم که تنها تکرار شده‌اند، اما حرکتی در آنها دیده نمی‌شود. تحقیقات ما نشان داده است که این نقش، قدیمی‌ترین ایده مردمان باستان برای ارایه «تصویر متحرک» و به تعبیر امروزی «انیمیشن» است.
محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن مهاجرت کرده‌اند، بنا شده است. این شهر اعجاب‌انگیز، یکی از شهرهای بسیار متمدن و پیشرفته در چند هزار سال پیش بوده است که توجه بسیاری از باستان‌شناسان جهان را به خود جلب کرده است. شهر سوخته در سیستان و بلوچستان امروزی قرار دارد و تاکنون 8 فصل کاوش و حفاری مداوم در آن انجام شده است.
ادامه دارد...