فرقی نمی‌کند که در دهه‌ی 80 به دنیا آمده باشند یا در دهه‌ی 40! اصلا نمایش عروسکی مال امروز و دیروز نیست و سابقه‌ی اجرایش در ایران به بیش از ده قرن می‌رسد . کافی‌است نگاهی به شعر شاعران کلاسیک ایرانی بیندازیم تا وصف اجرای این نمایش‌ها را لابه‌لای ابیات‌شان پیدا کنیم. پس عجیب نیست که این گونه‌ی نمایشی، امروز صاحب یک جشنواره‌ی مستقل کشوری باشد و به همت مرکزی برپا شود که رسالتش کار کردن برای بچه‌هاست.
تیرماه امسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در چهار استان کشور میزبان رقابت‌های مرحله‌ی منطقه‌ای پانزدهمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی مراکز فرهنگی‌هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود. جشنواره‌ای که به گفته‌ی دبیرش، حسین موذن، از سال آینده به‌صورت سالانه در دو بخش اعضا و مربیان برگزار خواهد شد.
بیرجندی‌ها و میزبانی از نمایش‌های عروسکی منطقه‌ی یک
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان خراسان جنوبی اولین میزبان جشنواره‌ی نمایش عروسکی امسال بود که از چهارم تیرماه در شهر بیرجند برگزار شد.
کانونی‌های شهر بیرجند در این مدت شاهد حضور 17 گروه نمایشی از 7 استان کشور از جمله آذربایجان شرقی، مازندران، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، قزوین، قم و خراسان جنوبی بودند. 14 گروه از این گروه‌های نمایشی در بخش اعضا و3 گروه هم در بخش مربیان جشنواره‌ی عروسکی کانون شرکت داشتند.
بیرجند میزبان گروه‌های منطقه‌ی یک کشوری بود.
هرچند فرصت دیدن 17 نمایش عروسکی، فرصت مغتنمی است که خیلی از بچه‌ها آرزویش را دارند، اما بیرجندی‌ها در این مدت برنامه‌های دیگری هم تدارک دیده بودند که مهم‌ترینش برگزاری نمایشگاهی از عروسک‌های نمایشی و بومی استان خراسان جنوبی بود که در اولین روز برگزاری جشنواره‌ی منطقه‌ای نمایش عروسکی کانون در بیرجند برپا شد.
کسانی که به نمایشگاه عروسک‌های نمایشی و بومی بیرجند سر زدند تواستند 50 عروسک بومی و محلی این استان را که با تکنینک‌های ویژه‌ای مثل میله‌ای، دستکشی، بون‌راکو و... آماده شده بود ببینند.
کانونی‌های بیرجند ویژه‌نامه‌ای هم با عنوان «اوسونه اتلو» برای این سه روز منتشر کردند که اولین شماره‌اش در مراسم افتتاحیه در اختیار مخاطبان قرار گرفت. یکی دیگر از ابتکارات بیرجندی‌ها راه‌انداری وبلاگی به نام اتلو (نام یکی از عروسک‌های تمنای باران در خراسان جنوبی) بود که در این مدت، هم اخبار جشنواره را منعکس می‌کرد و هم مرجع خوبی برای آشنایی با شهر بیرجند بود.
رقابت‌ها ادامه داشت تا مراسم اختتامیه‌ی منطقه‌ی یک جشنواره عروسکی ششم تیرماه در بیرجند برگزار شد. در این جشنواره، پروانه کیانیان، زهرا آبسوران وعلیرضا آقایی عضو هیات انتخاب بخش اعضا بودند و حسن دادشکر، فهیمه میرزا حسینی و امیر مشهدی‌عباس داوری بخش مربیان را برعهده داشتند.
در این مراسم و در بخش اعضا از نمایش عروسکی «شِپِل» از مرکز کانون ساری(کیاسر) به کارگردانی حسین فیاضی تقدیر شد و نمایش «به دنبال فلک» از استان چهارمحال و بختیاری به کارگردانی زهرا عزیزیان و نمایش «دوستی باورنکردنی» به کارگردانی مهدیه خسروی از خراسان جنوبی به عنوان گروه‌های منتخب معرفی شدند.
داوران بخش مربیان نیز زهرا علی‌جانی از استان قزوین را برای نگارش نمایش «نذر کبوتر» به عنوان برگزیده معرفی و در بخش کارگردانی نیز پس از تقدیر از مریم فهیمی‌پور برای نمایش «تولد یک پروانه» از مرکز شماره‌ی یک کانون اهواز در استان خوزستان، نوشین فرهادی را برای نمایش «یخی که عاشق خورشید شد»، از مرکز کانون فارسان(جونقان) در استان چهارمحال و بختیاری، به عنوان کارگردان برگزیده اعلام کردند.
در بخش بازی‌دهندگان برتر عروسک، مرجان مسگری و نرگس عقیلی از استان قزوین برای نمایش «نذر کبوتر» و رویا بهادری برای نمایش «تولد یک پروانه» از استان خوزستان مورد تقدیر قرارگرفتند.
در بخش طراحی نیز، مریم فهیم‌پور برای «تولد یک پروانه» از خوزستان و فرزانه صالحی و نوشین فرهادی برای طراحی صحنه‌ی نمایش «یخی که عاشق خورشید شد» از مرکز کانون فارسان(جونقان) در استان چهارمحال و بختیاری برگزیده اعلام شدند.
در همین‌حال در بخش طراحی و ساخت عروسک، هیات داوران همراه با تقدیر از مریم فهیم‌پور، عادله پورتهامی و ماندانا فهیم‌پور را برای نمایش «تولد یک پروانه»، فرزانه صالحی و نوشین فراهانی را برای نمایش «یخی که عاشق خورشید شد» از چهارمحال و بختیاری و نرگس پیله‌فروش‌ها را برای نمایش «نذر کبوتر» از استان قزوین، برگزیده اعلام کردند. ماندانا فهیم‌پور برای طراحی پوستر و بروشور نمایش «تولد یک پروانه» نیز به عنوان نفر برگزیده اعلام شد.
علی گنج کریمی، معاون تولید کانون نیز میهمان ویژه‌ی این مراسم بود که از انتشار کتاب‌های مجموعه‌ی نمایش‌نامه‌های کودک و نوجوان خبر داد.
اردبیلی‌ها و میزبانی از نمایش‌های عروسکی منطقه‌ی سه
شهر اردبیل هم از هشتم تیرماه میزبان رقابت‌های داغ جشنواره‌ی نمایش عروسکی بود. 21 گروه نمایشی از 7 استان کشور از جمله اصفهان، بوشهر، خراسان شمالی، سمنان، کرمان، گلستان و همدان خودشان را در این روز به اردبیل رسانده بودند تا طی سه روز با هم رقابت کنند.
مراسم افتتاح این جشنواره در اردبیل با حضور ناهید اللهوردیزاده مدیر کل کانون استان برگزار شد و مخاطبان در این روز توانستد 10 اثر از جمله «پرنده‌های قالی»، «بانوی مکه»، «آواز خر در چمن»، «عروسی خاله سوسکه»، «دست‌های کوچک دعا» و.. را ببینند.
اجرای تئاتر خیابانی در پارک فردوس اردبیل یکی از حاشیه‌های جذاب این جشنواره در دامنه‌های سبلان بود که توسط کودکان انجام شد و خیلی از شهروندان اردبیلی حتی بزرگ‌ترها را هم به پارک کشاند.
علاوه بر این در سومین روز برگزاری این جشنواره نشست تخصصی نمایش عروسکی هم با حضورعلی‌رضا جلالی، مدیر کانون زبان ایران و سرپرست معاونت اداری مالی کانون، سیدحامد عسگری‌فر مدیرکل کانون اصفهان، ناهیداللهویردی‌زاده مدیرکل کانون استان اردبیل، زکیه امیرپور مدیرکل کانون بوشهر و اعضای هیات داوران و گروه‌های نمایش عروسکی برپا شد.
اما در پی پایان رقابت‌ها در این مرحله، کانونی‌ها دوشنبه 10 تیرماه در نگارخانه‌ی ختایی بقعه‌ی شیخ صفی اردبیل دور هم جمع شدند تا مراسم اختتامیه‌ی جشنواره‌ی عروسکی را برگزار کنند.
اعضای هیات داوران بخش اعضا و مربیان این جشنواره (علیرضا آقایی، زهرا آبسوران و پروانه کیانیان، حسن دادشکر، فهیمه میرزاحسینی و امیر مشهدی‌عباس) پس از بررسی اجراهای کلیه‌ی گروه‌های نمایشی، در بخش اعضا نمایش عروسکی «خاله سوسکه» به کارگردانی نازنین بابازاده از مرکز شماره‌ی 5 استان اردبیل و نمایش عروسکی «بچه‌ی همه» به کارگردانی فاطمه یزدانی از از مرکز بجنورد استان خراسان شمالی را به عنوان دو نمایش برتر این جشنواره معرفی و از گروه مرکز مریانج استان همدان با نمایش «آسیاب بچرخ» نیز تقدیر کردند.
در این مراسم که استاندار اردبیل نیز حضور داشت، در بخش مربیان، و در قسمت کارگردانی فاطمه برمال از اردبیل با نمایش «پرنده‌های قالی» به عنوان نفر برگزیده معرفی شد.
در بخش عروسک‌گردانی نیز فاطمه برمال با نمایش «پرنده‌های قالی»، سوسن حیاتی با نمایش «آواز خر در چمن» از بوشهر و مریم داننده با نمایش «پرنده‌های قالی» از اردبیل عناوین اول تا سوم را کسب کردند.
در بخش طراحی و ساخت دکور، هیئت داوران هیچ گروهی را حایز رتبه‌های اول و دوم ندانست و رتبه‌ی سوم را به فاطمه برمال از اردبیل با نمایش «پرنده‌های قالی» اختصاص داد.
در بخش طراحی و ساخت دکور نیز مرضیه درخشان‌نیا با نمایش «پشه خیالی خیال پشه‌ای» و فاطمه برمال از اردبیل با نمایش «پرنده‌های قالی» به صورت مشترک عنوان دوم را کسب کردند.
لطیفه انصاف، مهری بهرامی‌راد و فاطمه خسروی با نمایش بانوی مکه از گلستان نیز عنوان برگزیده‌ی بخش نورپردازی را به دست آوردند.
در این جشنواره هیئت داوران در دو بخش نمایش‌نامه‌نویسی و موسیقی هیچ نمایشی را حایز رتبه‌ی برتر ندانست.
شیرازی‌ها و میزبانی از نمایش‌های عروسکی منطقه‌ی چهار
در منطقه‌ی چهار کشوری نیز 18 گروه نمایشی از 8 استان خراسان رضوی، فارس، البرز، کردستان، لرستان، سیستان و بلوچستان، گیلان و زنجان از نهم تیرماه به شیراز رفتند تا با عروسک‌هایشان با یک‌دیگر رقابت کنند. این جشنواره از 9 تا 11 تیرماه به میزبانی استان فارس برگزار شد و نمایش‌هایی هم‌چون «قایق‌های کاغذی»، «خانه من کجاست؟»، «سر به هوا»، «تنهایی نه» و ... روی صحنه رفتند.
حسین موذن مدیر مرکز آفرینش‌های هنری و تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دبیر پانزدهمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی کشور هم که خودش را برای مراسم افتتاحیه به شیراز رسانده بود در این مراسم از سالیانه‌شدن جشنواره عروسکی خبر داد و گفت: «جشنواره‌ی نمایش عروسکی از سال آینده به تفکیک اعضا و مربیان برگزار می‌شود. این جشنواره یک سال برای اعضا و یک سال برای مربیان کانون به اجرا درمی‌آید، به‌طوری‌که مربیان و اعضا هر کدام دوسال یک بار، فرصت شرکت در این جشواره را خواهند داشت.»
قرار است هم‌زمان با مراسم اختتامیه‌ی پانزدهمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی کشوری، شیوه‌نامه‌های جشنواره برای سال بعد اطلاع‌رسانی شود.
اما شیرازی‌های مهمان‌نواز در طول روزهای برپایی این جشنواره، اعضای این 18 گروه نمایشی را به زیارت شاه‌چراغ حضرت احمدبن موسی (ع)، بازار سنتی شیراز و آرامگاه سعدی و حافظ شیرازی هم بردند و هرشب جنگ شادمانه‌ای را به افتخارشان اجرا کردند.
در این جشنواره داوری بخش مرییان به عهده‌ی فهیمه میرزاحسینی، حسن دادشکر و امیرمشهدی‌عباس بود.
داوران این جشنواره پس از بررسی آثار، در بخش نویسندگی لوح تقدیر را به سیدیاسر هاشم‌زاده نویسنده‌ی نمایش «گرگ‌نامه» تقدیم و جایزه‌ی منتخب نویسندگی را به بی‌با رهسپار نویسنده نمایش «نی و نی» اهدا کردند.
هیات داوران در بخش کارگردانی لوح تقدیر خود را به مهدی احمدی کارگردان نمایش «یار مهربان» و جایزه‌ی منتخب کارگردانی را سیدیاسرهاشم‌زاده کارگردان نمایش گرگ‌نامه اهدا کرد.
در بخش بازی‌دهندگی عروسک نیز جوایز منتخب به محمد وطن‌خواه برای نقش گرگ در نمایش گرگ‌نامه و لیلا کرهانی برای نقش روباه در نمایش یار مهربان و لوح تقدیر به علی‌اصغر فیض الهی برای نقش جوجه در نمایش گرگ‌نامه داده شد.
اما در بخش طراحی صحنه، جایزه‌ی منتخب جشنواره به زهرا فاطمی و بی‌با رهسپار برای نمایش نی و نی اهدا شد و از اعضای گروه نمایش کرم از استان خراسان رضوی نیز تقدیر به عمل آمد.
داوران این جشنواره هم‌چنین در بخش طراحی و ساخت عروسک، جایزه‌ی منتخب خود را به سیدیاسر هاشم‌زاده طراح عروسک نمایش گرگ‌نامه اهدا کردند.
در بخش موسیقی نیز جایزه‌ی منتخب را فرشید جعفری آهنگ‌ساز نمایش یار مهربان از شیراز از آن خود کرد.
در بخش طراحی آفیش و پوستر نیز فرانک منفرد از زنجان بابت طراحی نمایش «باران» شایسته‌ی تقدیر اعلام شد.
هم‌چنین هیات داوران در بخش اعضا متشکل از محمدعلی یزدان‌شناس، لیلی دولت‌آبادی و نوشین فرهادی نیز برگزیدگان این بخش را معرفی کردند.
بر اساس رای این داوران، سازندگان نمایش «بزک جنگلی شاه» از مرکز هیرمند زابل در استان سیستان و بلوچستان و «پرپروک» از مرکز مریوان استان کردستان به عنوان گروه‌های برگزیده معرفی شدند.
هم‌چنین از نمایش «دوستی مجاز یا مجاز» از مرکز شماره‌ی یک شیراز نیز تقدیر به عمل آمد.
امسال در این شهر، مسوولان کانون در طول برگزاری جشنواره، امکان شرکت بینندگان در مسابقه‌ی پیامکی را نیز فراهم کرده بودند که با استقبال روبه‌رو شد.
یاسوجی‌ها و میزبانی از نمایش‌های عروسکی منطقه‌ی دو
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یاسوج نیز به عنوان آخرین استان، دوازدهم و سیزدهم تیرماه میزبان بخش نهایی مرحله‌ی منطقه‌ای جشنواره‌ی نمایش عروسکی بود.
17 گروه نمایشی از استان‌های آذربایجان غربی، ایلام، تهران، مرکزی، هرمزگان، یزد و کهگیلویه و بویراحمد برای شرکت در این جشنواره به یاسوج آمده بودند که 12 گروه در بخش اعضا و 5 گروه هم در بخش مربیان وارد رقابت شدند و از روش‌های مختلف سایه‌ای، دستکشی، نخی، ماورا و دست‌های رنگی برای اجرای نمایش‌هایشان استفاده کردند.
مراسم گشایش جشنواره‌ی منطقه‌ای نمایش عروسکی کانون در یاسوج با حضور حسین موذن برپا شد. او در این مراسم با تجلیل از حضور 55 گروه از اعضای مراکز کانون در کنار 20 گروه از مربیان کانون گفت: «جشنواره ابزاری برای رسیدن به دیگر اهداف عالی کانون است. امسال مربیان در مراکز فرهنگی‌هنری کانون به عنوان ناظر، کم‌ترین مداخله را در نمایش بچه‌ها داشتند و آثار بچه‌ها نیز کیفیت بهتری داشت.»
اما در طی روزهای برگزاری جشنواره در یاسوج 17 گروه نمایشی آثار خود را به روی صحنه بردند و بالاخره سیزدهم تیرماه هیات داوران متشکل از نوشین فرهادی، لیلی دولت‌آبادی و محمدعلی یزدان‌شناس در بخش اعضا و حسن دادشکر، امیر مشهدی‌عباس و فهیمه میرزا حسینی، در بخش مربیان، آخرین برگزیدگان جشنواره‌ی منطقه‌ای نمایش عروسکی را معرفی کردند.
محمدباقر آدوسی معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز که در این مراسم حضور داشت، در سخنانی گفت که بیش از 400 گروه نمایشی از اعضای مراکز کانون در پانزدهمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی شرکت کرده‌اند.
به گفته‌ی این مدیر فرهنگی، این کودکان و نوجوانان با نظارت مربیان خود فرآیند زمان‌بندی شده برای اجرای یک نمایش را طی کرده‌اند و در این زمینه تلاش شده است که این نمایش‌ها با کم‌ترین امکانات به بهترین نحو اجرا شود.
در مراسم اختتامیه‌ی جشنواره، داوران این رقابت در بخش مربیان، جایزه‌ی منتخب نویسندگی را به راحله خادمی برای نمایش «دریای سرخ» از از استان هرمزگان اهدا کردند.
در بخش کارگردانی نیز جایزه‌ی منتخب به محسن عظیمی پویا برای نمایش «ددر دودم» از استان مرکزی اهدا شد. در همین بخش شادی پاکزاد برای نمایش «مرغک بودن» از استان آذربایجان غربی و عفت تفضلی برای «دریای سرخ» از استان هرمزگان شایسته‌ی تقدیر شناخته شدند.
در بخش بازی‌دهندگی عروسک نیز این جایزه به فاطمه گلچین، رقیه ابراهیم‌پور و معصومه روزبهانی برای نمایش «متولد ماه سیب» از استان تهران تعلق گرفت و شادی پاکزاد و آسرین ابراهیمی در نمایش مرغک بودن از استان آذربایجان غربی شایسته‌ی تقدیر شناخته شدند.
هم‌چنین محسن حاجی‌زاده برای نمایش دریای سرخ از استان هرمزگان به عنوان برگزیده‌ی بخش موسیقی جشنواره معرفی شد.
در بخش طراحی صحنه نیز موسی عامری‌پور برای نمایش دریای سرخ از استان هرمزگان جایزه‌ی این بخش را از آن خود کرد و آسرین ابراهیمی نیز برای نمایش مرغک بودن از استان آذربایجان غربی شایسته‌ی تقدیر اعلام شد.
هیات داوران در بخش طراحی و ساخت عروسک نیز جایزه‌ی منتخب خود را به محسن عظیمی پویا برای نمایش «ددر دودوم» از استان مرکزی اهدا کرد و شادی پاکزاد و آسرین ابراهیمی را نیز برای نمایش مرغک بودن از استان آذربایجان غربی شایسته تقدیر شناخت.
در بخش طراحی آفیش و پوستر نیز آسرین ابراهیمی برای نمایش مرغک بودن از استان آذربایجان غربی به عنوان منتخب معرفی شد.
در همین‌حال، هیات داوران بخش اعضا در پانزدهمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی منطقه‌ی 2 کشور، 2 گروه را به عنوان برگزیده اعلام کردند. بر این اساس، نمایش عروسکی «سنگ‌ها بی‌گناهند» کاری از اعضای پسر مرکز کانون چالدران در استان آذربایجان غربی به عنوان برگزیده‌ی اول و نمایش عروسکی «گرگ قصه‌ها» از مرکز کانون شهریار در استان تهران به عنوان برگزیده‌ی دوم اعلام شد.
هیات داوران، نمایش عروسکی «موری موری‌ها و تاتاری» از استان آذربایجان غربی و نمایش «کلوچه‌های خدا» از استان کهگیلویه و بویر احمد و مرکز گچساران را به عنوان شایسته‌ی تقدیر اعلام کرد.
در انتظار رقابت برگزیدگان در مرحله‌ی کشوری
با پایان گرفتن مرحله‌ی منطقه‌ای این جشنواره، هنوز گروه‌های برگزیده‌ی نهایی برای حضور در بخش کشوری معرفی نشده‌اند. چراکه بر اساس شیوه‌نامه‌ی جشنواره نمایش عروسکی، انتخاب این گروه‌ها به منزله‌ی راه‌یابی آنان به جشنواره‌ی کشوری نیست و هیات داوران در هر دو بخش اعضا و مربیان پس از پایان جشنواره‌های منطقه‌ای برگزیدگان را معرفی خواهد کرد.
گزارش از مریم افروز منتشر شده در خبرنامه کانون خرداد و تیر 1392
تکمیلی:
{پس از برگزاری این چهار رقابت، برگزیدگان جشنواره شامل 8 گروه از اعضای کانون و 4 گروه از مربیان آن توسط گروه‌های داوری انتخاب شدند. این گروه‌ها طی روزهای 31 مرداد تا 2 شهریور در شهر اراک و در مرحله کشوری جشنواره با یک‌دیگر به رقابت می‌پردازند.
بر این اساس در بخش اعضای کانون 8 نمایش عروسکی «دوستی باور نکردنی» از استان خراسان جنوبی، «به دنبال فلک» از استان چهار محال و بختیاری، «سنگ‌ها بی‌گناهند» و «موری‌ها و تاتاری» هر دو از آذربایجان غربی، «خاله سوسکه» از اردبیل، «گرگ قصه‌ها» از تهران، «بزک جنگلی شاه» سیستان و بلوچستان و «پرپروک» از کردستان به عنوان آثار برگزیده این مرحله راهی رقابت‌های کشوری می‌شوند.
در بخش مربیان کانون هم 4 نمایش «گرگ‌نامه» از کردستان، «پرنده‌های قالی» از اردبیل، «مرغک بودن» از آذربایجان غربی و «یخی که عاشق خورشید شد» از چهار محال و بختیاری به عنوان آثار برگزیده معرفی شد.}
