در این سمینار که در حاشیه اولین جشنواره و نمایشگاه اسباببازی برگزار میشود فعالان این عرصه به بحث و گفتگو نشستهاند تا دستآوردها و نیازهای این حوزه را بررسی کنند. «جایگاه طراحی و ایدههای نو در توسعه اسباببازی»، «اصول و روشهای تولید در توسعه صنعت اسباببازی»، و «اقتصاد، کارآفرینی در رشد و توسعهی صنعت اسباببازی» عناوین این نشستهاست که تا ساعات پایانی نمایشگاه ادامه خواهد داشت.
در اولین نشست از این سمینار محمدعلی شامانی معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بهزادسلیمانی عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا و دانشکده هنر، لاله دارایی هماهنگکننده ملی تسهیلات کوچک محیط زیست جهانی و مسعودناصری دریایی مدیر موزه عروسکهای ملل به سخنرانی پرداختند.
آنها هرکدام در بخشهایی مجزا به امکانات پیش رو در این زمینه اشاره کردند که توجه به آن سبب تغییر و ترقی در تولید اسباببازی در کشور خواهد شد.
مدل استاندارد تولید، از حامی تا مصرفکننده
دکتربهزاد سلیمانی نخستین سخنران نشست «جایگاه طراحی و ایدههای نو در توسعه صنعت اسباببازی» بود. او ضروری دانست که در اولین روز از جشنواره با بیان مدل، به شیوهی درست تولید اسباببازی تا زمان عرضه بپردازد.
او که چرخهی تولید را در این عرصه مهم دانست سخنان خود را با بیان نقش حامی دراین چرخه آغاز کرد. او گفت:«منظور از حامی در این مدل یک دولت، یک سازمان، یک کارفرما یا یک تولید کننده است. این حامی وظایفی را منطبق با اهداف کلان خود برعهده دارد. یک حامی نباید جایگاه خود را تغییر دهد و نباید وارد حوزه سودآوری شود.»
سلیمانی محصول را در مقابل حامی تعریف کرد:« زمانی که یک حامی، فعالیت در عرصهی اسباببازی را شروع می کند باید از او هدف را پرسید. سیاست و برنامه منجر به تولید محصول خواهند شد. حال این محصول نیازمند دو ویژگی است: استاندارد کارآیی و کیفیت.»
او ادامه داد:«در این مدل هنرمند(تولیدکننده) و خریدار(استفاده کننده) دیگر وجههای منشور هستند. هنرمند باید بداند چرا محصولی را تولید میکند و به آموزش و پژوهش بپردازد. در وجه مربوط به خریدار نیز بایستی به یک سوال پاسخ داد؛ ذایقهی استفادهکنندگان چیست؟ این چهار وجه ارتباط چرخهای دارند و دو به دو نیز بایکدیگر در ارتباطند. به طور مثال اگر در برنامهریزی کلان تولید به استفادهکننده توجه نکنیم این چرخه دچار بیماری خواهد شد.»
لزوم تولید اسباببازیهای بومی
مهندس لاله دارایی به لزوم حفظ ارزشها و فرهنگهای بومی با طراحی اسباب بازی اشاره داشت. او به عنوان مهمان این نشست برنامهی کمکهای کوچک دفتر عمران سازمان ملل را به شرکت کنندگان معرفی کرد و به نقش اسباببازیها در آموزشهای زیست محیطی پرداخت. دارایی زبان، فرهنگ، تنوع فرهنگی، تنوع زیستی ایران را گسترده خواند و تولید اسباببازی در این زمینه را علاوه بر حفظ این میراث سبب اشتغالزایی و شناخت خود خواند.
دارایی تفاوت و گستردگی برنامهی کمکهای کوچک را ضمن مقایسهای با رویکردهای متعارف بیان کرد:« در رویکرد متعارف با نگاهی عرضهمدار، بخشی، بالا به پایین و فرآیندی منفصل و کوتاه مدت روبهرو هستیم؛ در حالیکه الگوی برنامهی کوچک تقاضامدار، توسعهی پایدار، توسعه توانمندی شبکهای فرآیندی متصل و بلند مدت است. این برنامه در ابتدا نگاهی محلی، ملی و سپس نگاهی بیرونی دارد. به همین دلیل است که گروههایی به وجود آمدهاند که معتقدند با ابزار و دانش بومی میتوان به تولید اسباببازی پرداخت.»
او ادامه داد که تولیدکنندگان داخلی میبایست به فرصتهای موجود در فرهنگ بومی توجه نشان دهند. آموختن از دانش بومی، معاصر کردن دانش بومی و امکان گفتوگو و رایزنی با جامعه محلی و درخواست همکاری و مشارکت از آنان مواردی است که کمتر به آنان توجه شده است.
او به عنوان حامی راه اندازی 200 انجمن در کشور، بسترهای تولید برای طراحان را فراوان دانست و خواهان توجه به آنان شد.
احترام به تنوع فرهنگی در موزه عروسکها
معرفی دستآوردها و امکانات موزهی عروسکهای بینالملل، دیگر برنامهی سخنرانیهای تخصصی صبح بود. مسعود ناصری برخورد خردسالان و کودکان در مواجهه با فرهنگهای مختلف اهداف کلی این موزه را بیان کرد. او در ابتدا اشارهای به شروع فعالیت این موزه و تنوع عروسکهای آن داشت و به بیان تجربیات خود در این مدت پرداخت. ناصری توجه به این تجربیات را در تولید و کاربرد اسباببازی ها قابل تامل دانست. او گفت:« احترام به تنوع فرهنگی، فرصتی برای درک تفاوتها و شباهتهای فرهنگی، بهرهمندی از روشهای تعاملی، عینی کردن مفاهیم ذهنی، توجه به زیرساختهای هویتی، افزایش سطح تماس فرهنگی و.... دستآوردهایی بوده است که موزهی عروسک به دست آورده است.»
مدیر موزهی عروسکهای بینالملل به مخاطبان گوناگون نیز پرداخت. او که در موزه مهمانانی از کودکان کار و خیابان، بیماران سرطانی و نابینایان داشته است تنوع خواستهها و شیوهی موجهه و خلاقیت آنان را بسیار متنوع خواند، تاجایی که ضروری است دستاندرکاران این حوزه، فعالیتهای گسترده و متنوعی را آغاز کنند.
لزوم توجه به نیاز کودک در تولید اسباب بازی
نشست «جایگاه طراحی و ایدههای نو در توسعه اسباببازی» با سخنان محمدعلی شامانی به نمایندگی از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به پایان رسید. شامانی ضمن تقدیر از فعالیتهای صورت گرفته و امکاناتی که سخنرانان مطرح کردند توجه به نکتهای را ضروری دانست. او عدم توجه به خلق معنا با توجه به فهم کودکی را آسیب بزرگی دانست و گفت:«تولیدکنندگان و طراحان اسباب بازی باید توجه کنند که نمیتوانند معنایی را تولید کنند مگر اینکه فهم کودکی داشته باشند. متاسفانه مشکل موجود در این عرصه حضور ما به عنوان مداخلهگر است. ما نمیتوانیم جریانساز لذتبخش کردن کودکی باشیم. این روزها کسی دغدغه کودکان بیکودکی را ندارد. در شرایطی که ما در نامگذاری اسم عروسکها هم مداخله میکنیم قاعدتا نمیتوانیم فارغ از سن و سالمان عمل کنیم.»
شامانی ادامه داد: «اگر بپذیریم که هر بازی یک دنیاست و هر بازی دنیای یک کودک؛ پس احساس کنجکاوی و احساس زندگی اصولی خواهند بود که ما در تولید اسباب بازیها به کار خواهیم بست. متاسفانه اسباببازیهای تولیدی ما ماجرا ندارند و بیداستان هستند. آنچه ما به تولید آن دست میزنیم پیچیدگی است و ما در معرفی اسباببازیهایی از این دست توصیف خلاقانه را به کار میبریم. ضروری است که ما پیش از هر چیز به نکتهای توجه کنیم خلاقیت در سادگی شکل میگیرد.»