گزارش از فرناز میری

اردوگاه شهید بهشتی شهر ابریشم در نزدیکی اصفهان میزبان سینماگران نوجوان است و طی روزهای برگزاری جشنواره علاوه بر نمایش فلیم‌های راه‌ یافته به المپیاد با برگزاری نشست‌های نقد و بررسی آثار و کارگاه آموزشی از ایده تا فیلم‌نامه‌نویسی در کنار لحظات شاد و سرگرم‌کننده آموزش‌های تخصصی را نیز به سینماگران نوجوان ارایه می‌کند.

در این بخش از جشنواره اعضای کانون نیز حضور دارند و همراه با مربیان خود در سفری تفریحی و آموزشی به اصفهان آمده‌اند تا نتیجه‌ی زحمات‌شان را در اختتامیه‌ی جشنواره ببینند. برهمین اساس آثار برخی از اعضای کانون از دوسالانه‌ی جشنواره‌ی فیلم کودک برای کودک با نام «قاصدک» که در راستای آیین‌نامه‌ی المپیاد فیلم‌سازی انجمن سینمای جوانان ایران و بنیاد سینمایی فارابی بود نیز در این المپیاد به نمایش در آمد. اما با توجه به تفاوت آیین‌نامه‌ای جشنواره‌ی قاصدک از المپیاد فیلم‌سازی مسوولان کانون در برنامه‌ای مستقل صبح روز چهارشنبه (۱۴ شهریور) از آثار برتر تقدیر می‌کنند. به همین بهانه‌ گفت‌وگویی با مسوولان و برخی از اعضای فیلم‌سازی نوجوان در کانون داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

هدف ما این است که بچه‌ها در فضای امنی هنر را بیاموزند و تماشای هنری و سواد بصری آن‌ها تقویت شود تا خلاقیت‌های هنری‌شان مورد توجه استادان و مربیان ما قرار بگیرد.

سودابه امینی مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با اشاره به برگزاری هشتمین دو سالانه‌ی جشنواره‌ی فیلم کودک برای کودک، گفت: ایده‌ی این جشنواره از سوی هنرمند مرحوم وجیه‌الله فردمقدم ارایه شده است که در کانون پرورش فکری زحمات زیادی کشیده بود. هدف این جشنواره از ابتدا ارایه‌ی ایده‌های خلاق کودکان و نوجوانان در حوزه‌ی فیلم برای خود کودکان بوده است. آن هم با وسایلی بسیار ساده مانند موبایل‌هایی که در دست خود بچه‌ها است و بدون این‌که به امکانات ویژه‌ای برای فیلم‌برداری یا ساخت فیلم نیاز داشته باشند.

آموزش مربیان کلید موفقیت و پیشرفت

او با تاکید بر برگزاری موفق این دوره از جشنواره ادامه داد: مجموعه‌ آثاری که به دبیرخانه‌ی جشنواره رسید حدود ۶۰۰ اثر از تمامی استان‌ها بود. اما نتایج نشان داد در استان‌هایی که ما آموزش بیش‌تری برای مربیان داشتیم و به لحاظ تکنیکی مربیان آگاهی فنی بیش‌تری داشتند کارهای موفق‌تری به جشنواره رسیده؛ چراکه آگاهی بیشتری از لحاظ تکنیکی و مهارتی به اعضا منتقل شده است. ‌اما در استان‌هایی که امکانات و تجهیزات کمتری بوده و مربیان آموزش کمتری دیده‌اند به‌طور طبیعی اعضای کمتری در جشنواره شرکت‌ کرده‌اند. این مساله به ما می‌گوید که باید در دوره‌های آینده‌ی جشنواره فیلم کودک برای کودک سرمایه‌گذاری خودمان را در سطح مربیان، کارشناسان و اعضا افزایش بدهیم.

به گفته‌ی مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون هر چند باید به گونه‌ای پیش برویم که آثار هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی رو به رشد باشند اما در داوری آثار این دوره‌ هم داوران از قدرت کارها شگفت‌زده بودند.

او از طراحی و ایجاد انجمن سینماگران نوجوان از سوی معاونت فرهنگی در کانون خبر داد و گفت: با به عضویت در آوردن همین اعضا و اعضایی که در دوره‌های قبل جزو برگزیدگان بودند این انجمن راه‌اندازی می‌شود. برگزیدگان دوره‌های قبل را نیز ما به عنوان عضو انجمن سینماگران نوجوان کانون می‌شناسیم و برای آن‌ها برنامه‌های ویژه در نظر داریم. برهمین اساس قرار است دوره‌های کارگاهی فیلم‌سازی در سطح مقدماتی، پیشرفته و عالی برای اعضا با حضور استادان به نام سینمای ایران برگزار شود. هدف ما این است که بچه‌ها در فضای امنی هنر را بیاموزند و تماشای هنری و سواد بصری آن‌ها تقویت شود تا خلاقیت‌های هنری‌شان مورد توجه استادان و مربیان ما قرار بگیرد.

امینی افزود: نکته‌ی جالبی که از نظر خود من در این جشنواره خیلی مهم است این است که هنرها با یکدیگر همسایه‌اند. ادبیات و سینما خیلی به هم نزدیک هستند. هدف ما نیز این است که بچه‌ها را هم از نظر فیلم‌نامه‌نویسی و ادبی تقویت کنیم و هم از نظر استفاده‌ی صحیح از زبان تصویر.

آموزش تعهد و تخصص

او در رابطه ‌با کتاب محور بودن فعالیت‌های کانون توضیح داد: بحث اقتباس از داستان‌های کهن که پندآموز و دربرگیرنده‌ی ارزش‌های اخلاقی، دینی و مذهبی هستند نیز مدنظر است. در همین دوره نیز بحث اقتباس در کارهای بچه‌ها بسیار مشهود بود. وقتی می‌خواهیم بحث کتاب را مطرح کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که فیلم‌نامه‌نویسی یکی از مباحث مهم حوزه‌ی سینما است و سینماگران نوجوان ما باید به آن سمت بروند که سواد ادبی خودشان را قوی و غنی کنند. من خودم به عنوان یک شاعر فیلم کوتاه را دقیقا با رباعی از نظر ساختار و تکنیک هم‌سو می‌بینم و فکر می‌کنم آن غافلگیری که یک شاعر در مصرع آخر رباعی دارد در یک فیلم کوتاه هم باید اتفاق بیفتد.کار اصلی در انیمیشن از فیلم‌نامه‌نویسی آغاز می‌شود. در آموزش به اعضا همه به صورت گروهی کار را یاد می‌گیرند و با کمک همه‌ی اعضای گروه کم کم فیلم‌نامه کامل و نوشته می‌شود.

مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری با تاکید بر این نکته که بنابراین معتقدم بچه‌ها هم باید رباعی، هم ادبیات کهن و هم ادبیات جهان را بشناسند اظهار داشت: ما در پی این هستیم که در بخش هنری و ادبی خودمان در کانون نیز این نسبت را برقرار کنیم. یعنی بدنه‌ی کانون در یک مطالعه و فعالیت بین رشته‌ای میان ادبیات و هنر پیوند دقیقی ایجاد کند و حاصل این پیوند تربیت بچه‌های هنرمند باشد. برای مثال همکاری و فعالیت مشترکی میان اعضایی که قلم ادبی قوی دارند با اعضایی که زبان تصویر را می‌شناسند صورت بگیرد تا در نتیجه‌ی یک کار گروهی فیلمی ساخته شود. این امر سبب می‌شود ما تعهد و تخصص را در کنار هم به نوجوانان بیاموزیم و پرورش بدهیم تا بتوانیم چهره‌های مهم و موثری را به جامعه‌ی هنری کشور معرفی کنیم.

او در بخش دیگری از سخنانش گفت: از ابتدا شیوه‌نامه‌ی هشتمین دوسالانه‌ی فلیم کودک برای کودک در کانون پرورش فکری مستقل از آیین‌نامه‌ی انجمن سینماگران نوجوان برای المپیاد فیلم‌سازی نوشته شده است. این‌ دو جشنواره در مرحله‌ی پایانی به هم ملحق شدند. بنابراین شیوه‌نامه‌های ما ممکن است با هم مطابقت نداشته باشد. از همین روی خیلی از آثاری که در کانون برگزیده شدند ممکن است از نظر آیین‌نامه‌ای و زمان فیلم کوتاه هماهنگی لازم با المپیاد فیلم‌سازی را نداشته باشد. برای همین آثاری که در جشنواره‌ی ما برگزیده شده بود از سوی المپیاد فیلم‌سازی نوجوان کنار گذاشته شد.

امینی ادامه داد: به هر حال ما داوری جشنواره‌ی خودمان را مستقل انجام داده‌ایم اما ۹ کار از جشنواره‌ی فیلم کودک برای کودک به دومین المپیاد فیلم‌سازی راه پیدا کرد. بر همین اساس هیات داوران جشنواره‌ی ما سه فیلم، سه انیمیشن برگزیده‌ و دو مستند را به عنوان برگزیده انتخاب کرده‌اند. همچنین جایزه‌ی بهترین تیتراژ، بهترین موسیقی، بهترین متحرک‌سازی، خلاقیت و نوآوری را نیز داریم و در مجموع در اختتامیه از ۳۶ اثر تقدیر می‌شود و تقدیر شونده‌ها به عنوان اعضای سینماگران نوجوان کانون پرورش فکری به جامعه‌ی هنری معرفی می‌شوند.

تقویت قدرت تحلیل اعضا با فعالیت نقد فیلم

مهدی قربانی، مدیرکل کانون استان اصفهان نیز از برگزاری اختتامیه‌ی جشنواره‌ی قاصدک با حضور محمدرضا زمردیان معاون فرهنگی کانون و تقدیر از برگزیدگان در مرکز مجتمع پل فلزی خبر داد و گفت: یکی از فعالیت‌های کانون در مراکز نمایش فیلم بوده است که مربیان ضمن پخش فیلم برنامه نقد و بررسی فیلم را نیز داشته‌اند.

 به گفته‌ی او این کار می‌تواند یک نگاه تخصصی‌تری به حوزه‌ی فیلم و انیمیشن باشد و از سوی دیگر قدرت نقد و تحلیل را در بین اعضای کانون افزایش بدهد.

کتاب‌های الهام‌بخش کانونی

از میان ۹ اثر راه‌یافته‌ی اعضای کانون به دومین المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان ساجده‌ی قاسمی، عضو مرکز شماره‌ی دو میبد استان یزد با فیلم «ماه پیشونی» حضور دارد. ۱۷ سال دارد و از سوم دبستان عضو کانون بوده است. می‌گوید: مربی فیلم‌سازی من در مرکز کانون خانم فرزانه قاسمی که خودشان با اصغر فرهادی کلاس فیلم‌سازی رفته است و مشوق من بود. به‌نظرم فیلم‌سازی کار جذابی است. پیش‌تر هم فیلم‌ «مادر» را ساخته‌ام که تا مرحله‌ی جشنواره‌ی دانش‌آموزی بالا آمد. ایده‌ی فیلمی که برای جشنواره‌ی قاصدک ساختم از شخصیت دخترعمویم شروع شد. بازیگر فیلم نیز خود او است. از او می‌خواستم که در فیلم خودش باشد.

«ماه‌ پیشونی» فیلم سه دقیقه‌ای درباره‌ی دختر بچه‌ای است که می‌خواهد نماز بخواند اما به دلیل سن کم و جثه‌ی کوچک هنوز بلد نیست و چادر نماز خیلی برای او بزرگ است. قاسمی می‌گوید: کتاب‌های کانون برای نوجوانان کتاب‌های خوبی است. همچنین کتاب‌های قسمت فیلم‌سازی و قصه‌گویی نیز خیلی به کار ما می‌آید. چون در حوزه‌ی قصه‌گویی هم فعالیت دارم و از این کتاب‌ها استفاده می‌کنم. حتی در این فیلم هم ایده‌ی قیچی کردن چادر از یکی از تصویرهای کتابی که قبل‌تر خوانده بودم به ذهن من رسید.

کانون و پرورش استعدادهای هنری

ودود ایمانی عضو مرکز شماره‌ی دو مشکین‌شهر استان اردبیل نیز از ۶ سالگی عضو کانون است. او با فیلم کوتاه «دیوار» برگزیده‌ی بهترین کارگردانی جشنواره‌ی قاصدک شده است. می‌گوید: خانواده‌ی ما کلا اهل سینما هستند. من هم این علاقه را داشتم. اما در همین راستا کانون از هر لحاظ به‌ویژه از نظر هنری باعث پیشرفت ما شده است. انیمیشن، نقاشی، قصه‌گویی، نمایش عروسکی و... فعالیت‌هایی هستند که در کانون استعدادهای هنری اعضا را پرورش می‌دهند.

او کتاب‌های کانون را مهندسی‌شده می‌داند که برای پیشرفت کودکان و نوجوانان خیلی موثر هستند.

فیلم «دیوار» درباره‌ی فضای مجازی است که این روزها خیلی باب شده و یادآوری سنت قدیمی دور هم جمع شدن خانواده‌ها است.

نسل جدید فیلم‌سازان در راه است

حسین شیخ‌الاسلام، منتقد و فیلم‌ساز که در بخش نقد و بررسی آثار نوجوانان در المپیاد فیلم‌سازی حضور دارد فیلم‌های کانون را به دو بخش انیمیشن و زنده تقسیم کرد و گفت: من از میان آثار کانون پرورش فکری بخش زنده را انتخاب می‌کنم با وجود این‌که در حوزه‌ی انیمیشن هم تجربه‌های جدیدی صورت گرفته و به نوعی خودباوری در بچه‌ها برای ساخت فیلم تقویت شده بود. اما آثار زنده قابل تامل‌تر و دوست‌داشتنی‌تر هستند.

او فیلم‌های اعضای نوجوان کانون را اصولی‌تر و حرفه‌ای‌تر معرفی کرد و توضیح داد: اما به‌نظر من کانون کمی محافظه‌کار بچه‌ها را بار می‌آورد. فیلم‌هایی که خارج از کانون به جشنواره آمده بودند از نظر جسارت در مقایسه با فیلم‌های کانون جلوتر بودند اما فیلم‌های کانون اصولی‌تر، کم‌اشتباه‌تر و حرفه‌ای‌تر بودند.

شیخ‌الاسلامی معتقد است رویکرد مشترک مرکز انجمن سینمای جوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان و بنیاد سینمایی فارابی می‌تواند به تولید فیلم‌های متعادل‌تر و بهتری از سوی نوجوانان منجر شود. خوشبختانه در حال حاضر هم سویی بین مسوولان این سه نهاد وجود دارد فقط باید پی‌گیری شود تا به دست فراموشی سپرده نشود.

او تاکید کرد: اگر دیکتاتوری بزرگ‌ترها را از ذهن بچه‌ها برداریم آن‌ها چیزهایی به سینما خواهند افزود که در جهان شنیدنی است. اما به‌طور دایم سلطه‌ی اندیشه‌ی بزرگ‌تری و صلاح‌طلبی وزن خودش را بر حرف بچه‌ها نشان می‌دهد. امیدوارم در آینده این مانع برداشته شود. این نسل حرف‌های جدیدی برای سینما خواهد داشت و می‌تواند در 30 سالگی به بلوغ برسد.

تجربه‌ی فردی، کار گروهی

مولودسادات حسینی مربی مجتمع فرهنگی هنری اصفهان 21 سال سابقه‌ی کار با کانون را دارد. ابتدا مربی نقاشی، سفال‌گری و عکاسی بوده و در سال‌های اخیر مربی انیمیشن بچه‌ها است. از مرکز او حدود ۴۰ اثر به جشنواره‌ی قاصدک ارسال شده و سه فیلم «قناعت»، «گبه» و «بز و طوطی» به دومین المپیاد فلیم‌سازی نوجوانان راه یافت.

او کار اصلی مربی را انسجام بخشیدن به فکر و ذهن عضو می‌داند و می‌گوید: کار اصلی در انیمیشن از فیلم‌نامه‌نویسی آغاز می‌شود. در آموزش به اعضا همه به صورت گروهی کار را یاد می‌گیرند و با کمک همه‌ی اعضای گروه کم کم فیلم‌نامه کامل و نوشته می‌شود.

حسینی با تاکید بر نقش آموزش مربیان گفت: واحد آموزش کانون با برگزاری دوره‌های آموزشی نقش موثری در کار مربیان دارد. دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی که برای ما مربیان برگزار شد ما را بر سر ذوق آورد و نتیجه‌ی آن پررنگ‌تر شدن فعالیت انمیمیشن در مراکز شد. اگر این آموزش‌ها نبود، ما به عنوان مربی نمی‌توانستیم چیزی به بچه‌ها آموزش بدهیم.

او به شیوه‌ی خودش در کلاس‌های انیمیشن اشاره کرد و توضیح داد: شیوه‌ی کار ما به این صورت نیست که کارگردان فقط کارگردانی کند یا تصویربردار فقط تصویربرداری. کار گروهی است چون می‌خواهیم همه‌ی بچه‌ها این کارها را یاد بگیرند و تجربه کنند. برای همین به عنوان مربی سعی می‌کنم کار گروهی را تمرین کنند و به نوبت همه آن تخصص را یاد بگیرند تا در آینده بتوانند خودشان به صورت تخصصی رشته‌ی مورد علاقه را انتخاب کنند.

اختتامیه‌ی جشنواره‌ی فیلم کودک برای کودک (قاصدک) صبح روز چهارشنبه ۱۴ شهریور در مجتمع پل فلزی اصفهان برگزار می‌شود.