به گزارش اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، حمید نوایی لواسانی نویسنده، پژوهش‌گر و داور مرحله استانی بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی در استان خراسان رضوی با تاکید بر این موضوع افزود: همراه با مدرنیزه شدن جوامع بشری، و رشد فزاینده رسانه‌های مربوط به کودک، کم کم قصه‌گویی به حاشیه رفت و از میزان اهمیت آن کاسته شد.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر ضرورت پرداختن به این هنر ارزشمند، بیشتر احساس شد و نویسندگان و نهادهای فرهنگی در قالب فعالیت‌های گوناگون برای زنده کردن این هنر اصیل تلاش می‌کنند که برگزاری جشنواره‌های قصه‌گویی از آن جمله است.
نوایی در زمینه چگونگی ترکیب الگوهای سنتی با الگوهای زمان حال و آینده اظهار داشت: کارکرد و اهمیت قصه‌گویی در جوامع پیشامدرن، بر انتقال تجربه زیستی انسان‌ها و فهم قوانین پنهان و حاکم بر زندگی از طریق جادوی کلام قصه‌گو مبتنی بوده‌است.
نویسنده کتاب‌های کودکان اضافه کرد امروزه با پیدایش جوامع مدرن و تسلط گام به گام فن‌آوری‌ها و تشکیل نهادهای مدنی، انتقال پیام از سوی ریش‌سفیدان خردمند و افراد با تجربه مختل شد گویی که دیگر جهان، راز و رمزی نداشت که نیازمند ژرف‌اندیشی خردمندان باشد.
او در ادامه یادآور شد در جوامع مدرن و پیشرفته متقدم، پاسخ هر پرسش و مشکلی با دست‌آوردهای علمی و فن‌آورانه داده می‌شد، اما خوشبختانه در جوامع پساصنعتی متاخر، درک آفت بزرگ از خودبیگانگی انسان باعث شد تا دوباره نسبت ارگانیک انسان با انسان، انسان با طبیعت و انسان با ماورا بازنگری و عناصری از فرهنگ و سنت پیشینیان بازیابی و بازآفرینی شود.
بنابراین باید گفت که چگونگی ترکیب الگوهای سنتی و مدرن قصه‌گویی در حال و آینده، به این بستگی دارد که ماهیت این شیوه از انتقال آگاهی، تحت شعاع ابزار و زرق و برق فن‌آوری، ابتر و بی‌خاصیت نشود.
نوایی با بیان این‌که «آیا در آینده به جای یک مربی می‌توان از یک رُبات هوشمند برای قصه‌گویی استفاده کرد و همان کارکرد را انتظار داشت؟» افزود: باید دقت داشته باشیم که از قصه‌گویی استفاده ابزاری برای رشد فرهنگ فردگرایی و مصرف‌زدگی بیمارگونه و پرشتاب نشود.
وی ادامه داد از اصول مسلم زندگی در جوامع مدرن، نظم، برنامه‌ریزی دقیق، عدم اتلاف وقت و سرعت عمل به منظور تولید انبوه و رفاه مادی بیشتر است، درحالی‌که در جوامع پیشامدرن تعریف رشد و پیشرفت، نسبتی با شتاب‌زدگی در تولید ثروت و شی‌وارگی انسان نداشت و در مناسبات این جوامع، ایجاد فراغت از کار به منظور آرامش شهودی و رشد خلاقیت، از جمله معیارهای کرامت انسانی بوده است.
پژوهش‌گر حوزه ادبیات کودک و نوجوان همچنین با بیان این‌که قصه‌گوی آگاه و با تجربه، روایت تجربه زیست انسان‌ها و شنونده آرام و متمرکز عناصر مهم قصه‌گویی سنتی است گفت: به نظر می‌رسد که استفاده از هرگونه ابزار و تکنولوژی اگر در خدمت این سه‌گانه باشد، می‌تواند ماندگاری و حیات قصه‌گویی را در هر زمان و مکانی تضمین کند.
وی در مورد نقش تربیتی قصه‌ها نیز ابراز داشت تربیت به معنای تغییر آگاهانه رفتار، امر دیریابی است که فضای لازم و آمادگی کافی می‌خواهد. چنانچه گفته‌اند «از کوزه همان برون تراود که در اوست» یک قصه‌گو فقط با سلوک معنوی لازم (خرد، بصیرت و خلاقیت) می‌تواند بر شنونده تأثیر بگذارد و با ممارست، موفق به تغییر رفتار شود و بی‌شک دانش قصه‌گویی، انگیزه و پشتکار نیز از پایه‌های دیگر موفقیت قصه‌گو است.
نوایی اصلی‌ترین نکته‌ی لازم برای قصه‌گو در بیان قصه را توجه به نیاز مخاطب دانست و یادآور شد: انتخاب قصه‌ای که از ساختاری قوی برخودار باشد یا به عبارتی فراز و فرود جذابی داشته باشد، نزدیک‌شدن به فضای قصه به‌طوری که انگار تجربه‌ی زیسته‌ی قصه‌گوست و فضایی آرام برای تمرکز و همراهی شنونده نکاتی است که دانش قصه‌گویی را از دل آن می‌توان بیرون‌کشید.
وی در مورد مهم‌ترین دلیل نیاز امروز جامعه به قصه‌گویی اظهار داشت: هدف از خلقت، تکامل معنوی انسان است و انسان در تعامل زنده و رو در رو با سایر هم‌نوعان خود و در ارزیابی خویش با آنان، می‌تواند به رشد و شکوفایی دست پیدا کند پس «خوش‌تر آن باشد که سِّر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران» واقعیت این است که در جامعه ما این همدلی و ارتباط زنده، روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود و ابزار فن‌آوری با همه نکات مثبتی که در زندگی ما پدید آورده‌است، هرگز نتوانسته جایگزینی برای رابطه انسان با انسان باشد، خلأ تنهایی او را پر کند و بصیرت تازه‌ای از زندگی به او ببخشد حضور انسان‌ها در کنار یکدیگر، چنان فضای آگاهی‌بخش و منحصر به فردی بوجود می‌آورد که هیچ ابزاری قادر به خلق آن نیست.
داور جشنواره استانی قصه‌گویی ایجاد پیوند هر چه بیشتر بدنه جشنواره‌ها با مردم و نهادهای مردمی و نیز ارزیابی دقیق عملکرد جشنواره‌ها، پیگیری مطالبات کارشناسان و تأمین و عرضه منابع مطالعاتی در سطح مخاطبان خاص و عام جشنواره را از جمله مواردی دانست که می‌تواند نیازهای جامعه را برطرف کند.
وی همچنین بیان داشت ما می‌توانیم با پررنگ کردن و تقویت کمّی و کیفی جشنواره‌های استانی و سازماندهی موثر دبیرخانه‌های استانی که قلب تپنده این اتفاق فرهنگی محسوب می‌شوند، به اهداف جشنواره نزدیک شویم یا به عبارتی دیگر، در فرایند برپایی جشنواره قصه‌گویی که از استانی تا ملی و بین‌المللی ادامه پیدا می‌کند، نقش‌آفرینی کنیم.
نوایی لواسانی ادامه داد بیشترین اهمیت، تأثیر و همسویی با اهداف جشنواره را جشنواره‌های استانی دارند و هر چه از استان دور می‌شویم، فعالیت‌ها وجه تبلیغاتی بیشتری پیدا می‌کند، بنابراین بیشترین همّ و غم ما باید ارزیابی دقیق عملکرد مربی در فعالیت قصه‌گویی، تعامل خانواده با قصه‌گویی و برپایی جشنواره‌های استانی با کیفیت و جذاب باشد.
این پژوهش‌گر همچنین خاطرنشان کرد به‌عنوان کارشناس این حوزه که سال‌ها در جشنواره‌ها افتخار همکاری داشته‌ام، باید بگویم در مواقعی که به جشنواره‌های استانی بهای بیشتری داده شد، ترویج مناسب‌تری بین گروه‌های هدف صورت‌گرفت و سال‌هایی که به دلیل برداشت‌های غلط و اعمال سلیقه‌ها، فرایند جشنواره ضعیف و مراسم پایانی، تجملاتی و تبلیغاتی بود، تأثیر گذاری جشنواره کم و حرف و حدیث‌های آن بیشتر بود.
وی گفت: بازنگری کمّی و کیفی جشنواره‌ها و تنظیم برنامه‌ای دراز مدت که با تغییرات سازمانی و سلیقه افراد دچار روزمرگی نشود و اهمیت‌دادن و پررنگ کردن فرایند شکل‌گیری جشنواره‌های استانی به معنای ثقل و گرانیگاه جشنواره قصه‌گویی در کانون ما را برای رسیدن به هدفمان یاری می‌کند.
همچنین تقویت و سازماندهی دبیرخانه‌های دائمی کارآمد و مؤثر استانی، برگزاری غیر تجملاتی بخش پایانی جشنواره و غیر مسابقه‌ای کردن آن و تلاش برای پررنگ کردن تبادل تجربه بین قصه‌گویان مراحل مختلف جشنواره به جای رقابت و کسب جایزه از دیگر پیشنهادهای من است.
او افزود معتقدم باید یک برنامه هدفمند برای چاپ و نشر آثار نظری و کاربردی در حوزه قصه‌گویی با کمک کتاب‌خانه مرجع کانون داشته باشیم و با تشکیل دبیرخانه‌ای کارآمد و مؤثر به منظور پیگیری مطالبات جشنواره‌های قبلی و برگزاری نشست‌ها و گفت‌وگوهای هدفمند کارشناسان و تبادل تجربه علاقه‌مندان در طول سال از اجرای طرح‌های غیرکارشناسانه و شتاب‌زده در شیوه‌های اجرا به بهانه نوآوری و یا انتخاب افراد با ملاک شهرت و غیرمنطبق با اهداف سازمانی خودداری کنیم.
در پایان یادآور می‌شوم ایجاد فرصت‌های مطالعاتی و تبادل تجربه قصه‌گویان از طریق تشکیل باشگاه قصه‌گویان کانونی و آزاد در تهران و استان‌های کشور از مطالبات جشنواره‌های پیشین بود که تحقق آن ما را در این حوزه یاری خواهد کرد.
