به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در چهارمین جلسه کارگاه تخصصی «فیلمنامهنویسی خلاق پویانمایی» به فراگیران توضیح داده شده که جلسه چهارم در ادامه جلسه‌های قبل به مبحث فانتزی پرداخته خواهد شد.
حمیدرضا حافظی مدرس کارگاه تخصصی «فیلمنامهنویسی خلاق پویانمایی» بیان کرد: در ابتدای این جلسه یادآوری می‌کنم که پیش از این درباره ایده، مضمون، شخصیت، روایت و ساختار صحبت کردیم و حالا همه اینها را به جز اینکه طی یک داستان واحد به هم پیوند می‌دهیم، باید به آن چیزی فکر کنیم که یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد فیلم‌نامه انیمیشن است.
وی افزود: تا پیش از این هر چیزی که طی تمرین‌های خلاقانه روی آن کار کردیم بین فیلم‌نامه برای سینمای رئال و انیمیشن مشترک بود. از اینجا به بعد باید وارد بحثی شویم که یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد انیمیشن است و آن چیزی نیست به جز فانتزی.
مدرس این کارگاه در ادامه یک داستان را بین فراگیران توزیع کرد که فانتزی پرقدرتی داشت و در عین حال دارای قصه بود. حافظی از فراگیران خواست داستان را بخوانند و به چند سوال مبنی بر اینکه ایده اصلی داستان چیست؟ مضمون یا مضامین داستان چیست؟ شخصیت اصلی داستان کیست و چرا؟ روایت و ساختار در داستان را بررسی کنید؟ دنیای فانتزی این اثر را تحلیل کنید؟ جواب بدهند.
چهار مورد اول در واقع یادآوری مباحث قبل بود و آخرین سوال که بحث اصلی کلاس امروز بود به فانتزی‌نویسی اختصاص داشت.
پس از خوانده شدن داستان فراگیران با مشارکت در یک پرسش و پاسخ پویا مباحث چهار سوال اول را بررسی کردند و در سوال آخر مدرس توجه فراگیران را به این امر جلب کرد که آیا فانتزی‌نویسی هم قواعدی دارد؟ آیا وقتی که ما کار تخیلی را می‌نویسیم و صحبت از خیال می‌کنیم ملاک تحلیلش چیست؟ آیا به صرف اینکه اسمش فانتزی است، مجازیم که هر گونه خیال‌پردازی را انجام دهیم.
پس از بحث و گفت‌وگو میان فراگیران طی یک پرسش و پاسخ بحث‌هایی با نظرات مختلف بوجود آمد.
در ادامه، مدرس دیدگاه فراگیران را به این سمت برد که تفاوتی نمی‌کند، چه در دنیای رئال باشیم چه در دنیای فانتزی، باید مقید باشیم به پیش‌فرضی که در ابتدای داستان بنا کرده‌ایم؛ یعنی به صرف آمدن نام فانتزی مجاز نیست که روابط علت و معلولی و جنبه‌های استدلالی و منطقی داستان آسیب ببیند.
پس از آن حافظی با مثال زدن از نمونه‌هایی از کارهای انیمیشن سعی کرد این مطلب را به اثبات برساند که در این موارد نویسنده دچار خطا شده و به صرف اینکه جهان خیالی و فانتزی است، خط و ربط‌های منطقی را از دست داده، استدلال‌ها از بین رفته و در پایان نتیجه‌گیری کرد که آنچه بسیار مهم است باورپذیری جهان داستان است.
در ادامه درباره باورپذیری گفت‌وگوی بیشتری صورت گرفت و در همان نمونه داستانی که آنالیز شد، فراگیران تلاش کردند که نمونه‌هایی از رعایت منطق داستانی را پیدا کنند.
سپس یکی از فراگیران پرسید وقتی ما به جهان فانتزی فکر می‌کنیم یعنی یک جهانی که وجود ندارد و آن را ندیده و لمس نکرده‌ایم، با این شرایط چگونه ما می‌توانیم مطمئن شویم که منطقی پیش می‌رویم؟
حافظی پاسخ داد: دشواری فانتزی‌نویسی همین است و همین‌جاست که تفاوت یک فیلم‌نامه‌نویس حرفه‌ای انیمیشن با یک نویسنده آماتور مشخص می‌شود. خلق جهان فانتزی دشواری‌های خاص خودش را دارد. در فانتزی، جهانی را باید خلق کرد که به قدری برای نویسنده مانوس و آشنا باشد که قواعد آن را هم بسازد. یعنی ما یک چیزی را خلق می‌کنیم که وجود خارجی ندارد و در عین حال در همان فضایی که خلق شده باید قوانینی را قرار دهیم و عدول از آن قوانین خطای داستان‌نویسی است.
مورد بعدی بررسی مرز بین فانتزی و خیال با واقعیت بود. در این مورد مثال‌های مختلفی زده شد که اساسا دریچه‌های دنیای واقعی و خیالی را چگونه می‌توانیم به‌وجود بیاوریم و انواع و گستردگی آن چیست.
مرزبندی بین دنیای واقعیت و خیال در همان داستانی که در اختیار فراگیران قرار گرفته بود، انجام شد و فراگیران در این تمرین در عین حال که دریچه دنیای واقعی با خیال را پیدا کردند، نکته عجیب برایشان این بود که دنیای واقعی و خیال به هم پیوند خورده بود.
حافظی در این باره گفت: این همان چیزی است که در شکل ایده‌آل یک داستان فانتزی است و جهان فانتزی در واقع همان دنیای واقعی است که به شکل مطلوب و به شکلی که معمولا در رویاهای ما هست به‌وجود می‌آید اما ریشه اصلی تمام اینها واقعیات و تجربیات خود افراد است.
نویسنده فیلم‌نامه انیمیشن کوتاه «کیمیاگر» گفت: در داستان‌مان گام به گام تحلیل شد که چگونه هر چیزی که در خیال متصور شده‌ایم ریشه‌ای در دنیای واقعیت داشته است. به این شکل ضمن اینکه دنیای فانتزی باورپذیر می‌شود یک امتیازی دارد، اینکه بعد از دیدن فیلم آن دنیای فانتزی به درد زندگی ما و به‌خصوص بچه‌ها می‌خورد و فانتزی در ادبیات و فیلم کودک صرفا به این معنا نیست که ما آن‌ها را به عالمی ببریم که وجود خارجی ندارد، ما آن‌ها را به یک دنیای جذاب رویایی می‌بریم که تماما ریشه در واقعیت دارد و بچه‌ها در این سفری که به دنیای فانتزی انجام می‌دهند، در واقع زندگی خودشان را تجربه می‌کنند.
حمیدرضا حافظی نویسنده فیلم‌نامه‌های آثار متعددی همچون مجموعه انیمیشن تلویزیونی «خمره» با اقتباس از داستان «خمره» هوشنگ مرادی‌کرمانی، سری جدید مجموعه تلویزیونی «جوجه طلایی» و مجموعه تلویزیونی «سامی و دوستان» به تهیه‌کنندگی صبا است. او همچنین فیلم‌نامه انیمیشن سینمایی «دزد رویاها» به کارگردانی روانبخش صادقی را نوشته که کار مشترک ایران و ایتالیا است با نگاهی به مضمون گفت‌وگوی تمدن‌ها که در حال حاضر در مرحله پیش‌تولید است. حافظی به عنوان مدرس نزدیک به سه دهه سابقه تدریس در دانشگاه دارد و بالغ بر ۱۰۰ کارگاه آموزشی در زمینه‌های فیلمنامهنویسی، کارگردانی و زیبایی‌شناسی تصویر در سراسر ایران برگزار کرده است. او همچنین سه دوره بین‌المللی زیبایی‌شناسی تصویر و کارگردانی را نیز در مرکز آموزش سازمان صدا و سیما برای فراگیران کشورهای دیگر برگزار کرده است.
یازدهمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران روز ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب به کار خود پایان می‌دهد.
