به گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل کانون استان سمنان، مهرناز نصیری کارشناس مرکز آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سمنان از اجرای ویژه‌برنامه‌ی ادبی «باور بهار» با رویکرد «بررسی تحلیلی چهار دهه ادبیات داستانی پس از انقلاب» ویژه اعضا و مربیان انجمن شاعران و نویسندگان کانون سمنان، خبر داد و گفت: این برنامه به‌منظور معرفی نویسندگان برتر انقلاب و آشنایی بیش‌تر با آرمان‌ها، اهداف و خدمات انقلاب اسلامی پنج‌شنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۹ با هم‌کاری مربیان آفرینش‌های ادبی مراکز فرهنگی‌هنری در بستر فضای مجازی برگزار شد.
نصیری با بیان این‌که تأثیر اتفاق‌های مختلف تاریخی و سیاسی هم‌چون انقلاب، نه‌تنها در مضمون؛ بلکه ساختار آثار ادبی هم قابل مشاهده است، گفت: میزان اثرگذاری اتفاق‌هایی از این‌نوع، بیش‌تر تحت تأثیر گستره‌ی جغرافیایی است و تحولاتی که حضور آن‌ها را چه به شکل مستقیم و چه غیر مستقیم می‌توان بر پیکر ادبیات دید تنها به سیاست محدود نمی‌شود و بخش مختلف زندگی اجتماعی را هم دربرمی‌گیرد و با تکیه بر همین مسأله، کارشناسان حوزه‌های مختلف معتقدند که با مطالعه‌ی ادبیات می‌توان به نکات بسیاری در ارتباط با اتفاق‌های سیاسی و حتی تاریخی دوره‌های مختلف پی برد.
وی در ادامه با بیان مثال‌هایی از داستان «همسایه‌ها» نوشته‌ی احمد محمود که پیش از انقلاب منتشر شده و بیان روابط و مناسبت اجتماعی آن سال‌ها، تأکید کرد: تحولات سیاسی و اجتماعی خواه‌ناخواه تأثیر پر رنگی بر ادبیات و دیگر هنرها بر جای می‌گذارند و در برخی موارد هم ممکن است اشخاص حتی به‌طور مستقیم درگیر این‌قبیل تحولات نباشند؛ اما تأثیر آن را می‌توان حتی در فرم و ساختار نوشته‌ها و سروده‌های‌شان دید؛ چون جامعه در آن دوران اتفاق‌هایی مانند وقوع انقلاب و جنگ تحمیلی را پشت سر گذاشته و حالا به قدری تنفس احتیاج دارد و تأثیر این‌قبیل وقایع بر ادبیات تا حدی است که می‌تواند منجر به بازتعریف دوباره‌ی آن بر اساس نیاز روز شود.
نصیری خاطرنشان کرد: این مسأله بیش‌تر در شعر خود را نشان داد؛ چون مخاطب برای خواندن یک شعر، زمانی بسیار کم‌تر از حتی داستان کوتاه صرف می‌کند و شاعر تنها در قالب چند بیت شعر قادر به انتقال احساسات و تفکرات خود به مخاطبان است.
دهه‌ی هفتاد، اوج نشریات ادبی
کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون استان سمنان با اشاره به مراحل و تغییرات ادبیات داستانی ایران در طول چهل‌سالی که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، یادآور شد: اگر بخواهیم تعریف روان‌تر و ساده‌تری از ادبیات انقلاب در این چهل‌سال بدهیم بایست بگوییم که ادبیات کاملاً زیر بار سنگین نویسنده‌های دهه‌ی پنجاه است؛ نویسنده‌هایی مانند نادر ابراهیمی، محمود گلاب‌دره‌ای و... که اثرشان بیش از آنکه تکنیکال باشد، شعارزده است.
وی در ادامه تصریح کرد: دهه‌ی دوم، نویسنده‌ها با مطالعه‌ی این آثار، پژواک ادبی داشتند و شروع به نوشتن یک‌سری داستان‌های ایدئولوژیک کردند و هرچه نویسنده‌های دهه‌ی اول شعاری نوشتند، این نویسنده‌ها هم دقیقاً با همین مشکل روبه‌رو شدند؛ اما دهه‌ی هفتاد، دهه‌ی نبوغ است و نسلی وارد ادبیات داستانی شد که نه وام‌دار نویسنده‌های دهه‌ی پنجاه بود و نه شعارزدگی‌های دهه‌ی شصت را داشت؛ اما یک نسل شتاب‌زده و در هیاهوی جوایز بود.
نصیری هم‌چنین اظهار داشت: در دهه‌ی هفتاد، دو شکل و دو جریان از دل ادبیات بیرون آمد که یک نوع ادبیات، کاملاً گرایش به مهاجرت داشت و به اصطلاح «بوطیقایی» فکر می‌کرد و با ترجمه‌هایی که در دهه‌ی هفتاد شکل گرفت به سمت ادبیات نیویورکر می‌رفت و یک تیپ هم ادبیات ایرانی را سروسامان داد.
وی با بیان این‌که دهه‌ی هفتاد، اوج نشریات ادبی است، گفت: در دهه‌ی هشتاد، تمام این نشریات ادبی را از دست دادیم و به سمت یک رسانه‌ی جدید رفتیم که مجازی است و دیگر ترغیبی به خواندن وجود ندارد و بیش‌تر از محتوا، تیتر مورد توجه است و به‌جای تحلیل هم بیش‌تر شعار دیده می‌شود.
کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون استان سمنان خاطرنشان کرد: در دهه‌ی هفتاد، طلایی‌ترین مخاطبین خود را به‌خاطر هیجانی که بر این‌حوزه سنگینی کرده، از دست دادیم و امروز تاوان همان جریانی را پس می‌دهیم که در آن دهه از فُرم طبیعی داستان‌نویسی ایجاد انشقاق کرد.
تأثیر هشت‌سال جنگ بر حوزه‌ی ادبیات داستانی
نصیری در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: ادبیات انقلاب اسلامی به‌واسطه‌ی ادبیات جنگ شهید شد. ما در ادبیات انقلاب اسلامی، تعداد زیادی ایده و سوژه داشتیم که باید آن‌ها را می‌پروراندیم و بهترین فرصت را برای تربیت نویسنده‌هایی در این زمینه با وقوع جنگ از دست دادیم و انگار نویسنده‌ها با جهش از یک مرحله گذار به سمت ادبیات جنگ پریدند.
وی در ادامه افزود: ما در حوزه‌ی ادبیات دفاع مقدس نسبت به حوزه‌ی ادبیات انقلاب خیلی پربارتر هستیم و انگار ادبیات انقلاب امروز در حال پوست‌اندازی است و بسیاری از روزها را بازنمایی می‌کند؛ اما یک مشکلی وجود دارد، نویسندگانی در حال نوشتن ادبیات انقلاب اسلامی هستند که هیچ حافظه‌ی ذهنی از آن دوره ندارند و بیش‌تر سند در اختیار دارند. حال آنکه در حوزه‌ی ادبیات جنگ این‌گونه نیست و نویسندگانی در حال نوشتن هستند که یا خودشان در آن دوره، کودک و نوجوان بوده و به نوعی جنگ را تجربه کرده‌اند یا این‌که یکی از اعضای خانواده در اثر جنگ آسیب جدی دیده است و این تجربه‌ی نزدیک باعث می‌شود که شامه‌ی داستان‌نویسان ما به شدت به‌جای سنددار کردن، اقتباسی شود.
نصیری تأکید کرد: یکی از ایراداتی که امروز بر این حوزه وارد می‌شود این است که بیش‌تر تولیدات آن در قالب خاطره‌نگاری و تاریخ شفاهی بوده و آثار پژوهشی که به ریشه‌های جنگ بپردازند و از جهات فنی به این پدیده نگاه کنند، بسیار کم‌تر است.
وی بیان داشت: در یک‌سری حوزه‌ها، ارگان‌های ما احساس کردند که ادبیات شفاهی را بایست بازتولید کنند، به‌عبارت دیگر در این‌حوزه، تکنیک داستان نداریم و فقط روایت داستان داریم و در نهایت بایست اقتباسی صورت گیرد تا یک‌سری از داستان‌نویسان از روی این اقتباس‌ها و روایت‌های شفاهی، شروع به خلق داستان‌های نوین کنند.
نصیری در پایان سخنانش با ارسال فهرستی از چهل رمان برتر سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۷ در گروه از اعضا خواست تا به‌منظور آشنایی بیش‌تر با تفاوت آثار نویسندگان این چهار دهه به مطالعه‌ی آن‌ها بپردازند.
