به گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل کانون استان سمنان، سومین‌جلسه‌ی اعضای انجمن نویسندگان نوجوان «لبخند انار» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دامغان، سه‌شنبه دوم شهریور ۱۴۰۰ با دعوت از سمیه آورند، نویسنده، پژوهشگر، منتقد و کارشناس مرکز آفرینش‌های ادبی کانون فارس، برگزار و درخصوص چگونگی پرداخت شخصیت و نقش زاویه دید در داستان، گفت‌وگو شد.
آورند در ابتدای سخنانش ضمن ابراز خرسندی از حضور دوباره در جمع مجازی اعضا و مربیان انجمن نویسندگان نوجوان «لبخند انار» با اشاره به سخن «گیتا بلین» مبنی بر این‌که «تنها راه رسیدن به آینده‌ی دلخواهت، تلاش‌های اثرگذار زمان حال است»، مربیان را ستون‌های اصلی کانون پرورش فکری، برشمرد و از تلاش‌های آن‌ها در زمینه‌ی پرورش استعدادهای ادبی، قدردانی کرد.
وی در نقد اثر یکی از اعضای این انجمن با تعریفی از داستان کوتاه و تفاوت آن با رمان، اظهار داشت: داستان‌های پست‌مدرن چهارچوب خاص خودش را دارد که بایست رعایت شود تا مخاطب با یک‌بار خواندن داستان، متوجه‌ی ماجرای آن شود.
پایه و اساس هر داستانی، شخصیت آن است
مهمان انجمن نویسندگان لبخند انار دامغان در بخش دیگری از سخنانش گفت: در داستان کوتاه هم بایست مانند داستان‌های بلند، پرداخت خوبی داشته باشیم و نمی‌توانیم به‌خاطر این‌که فقط کوتاه است، از عناصر داستان بزنیم و در واقع آنچه که در داستان کوتاه، خیلی مهم می‌شود، شخصیت‌پردازی‌ها و صحنه‌پردازی‌های نویسنده است.
وی در ادامه افزود: فرمول داستان‌نویسی برای داستان‌های بلند و رمان با داستان کوتاه فرقی نمی‌کند و پایه و اساس هر داستانی، شخصیت آن است؛ یعنی نویسنده، شخصیت را انتخاب می‌کند و به آن بال و پر می‌دهد که موقعیت اجتماعی، فردی، خانوادگی و... آن چیست.
آورند تأکید کرد: لایه‌های پنهان شخصیت در رمان پرداخت می‌شود؛ اما در داستان کوتاه، نویسنده با استفاده از همان صحنه‌پردازی‌ها، دیالوگ‌ها و زاویه دیدی که در نظر گرفته آن را پرداخت می‌کند.
وی هم‌چنین با بیان این‌که داستان کوتاه، برشی از یک زندگی است، یادآور شد: کوتاهی و فشردگی این نوع ادبی باعث می‌شود که نویسندگان مقیّد شوند تا در زمانی کوتاه، فضای قابل باور و ملموس برای خواننده فراهم کنند و بایست دقت داشته باشند تا در این فرصت کم، صحنه‌پردازی‌ها و شخصیت‌پردازی‌های خوبی داشته و خصوصیات و ویژگی‌های خلقی، رفتاری و عاطفی شخصیت‌ها را به‌خوبی تصویر کشند.
زاویه دید در داستان کوتاه، اغلب ثابت است
کارشناس کانون استان فارس در نقد اثر عضو دیگر این انجمن اظهار داشت: در داستان کوتاه برخلاف رمان و داستان بلند، نویسنده به‌خاطر کوتاهی داستان نمی‌تواند مدت طولانی از دوران زندگی یک شخصیت را بنویسد و پرورش دهد؛ حال آن‌که در رمان، فرصت زیادی برای آشکارسازی آن وجهه‌های پنهانی، خصلت‌ها و خصوصیات روانی و رفتاری اشخاص دارد تا در پایان، خواننده یک شناخت کاملاً عمیقی از شخصیت‌ها در کشاکش با یک‌دیگر به‌دست آورد.
وی خاطرنشان کرد: در داستان کوتاه به‌طور عمومی نوع رفتار و عکس‌العمل یک شخصیت در موقعیت، حادثه و یا اتفاقی خاص هست که شخصیت را به‌خوبی می‌تواند نمایش دهد.
آورند با تأکید بر این‌که نویسنده در داستان کوتاه با استفاده از انتخاب زاویه دید درست و گفت‌وگونویسی، شخصیت‌پردازی می‌کند، گفت: زاویه دید بعضی مواقع در رمان در خلال فصل‌ها تغییر می‌کند؛ اما در داستان کوتاه اغلب ثابت است.
وی در ادامه افزود: زاویه دید، چگونگی انتخاب راوی داستان است که در واقع نویسنده از طریق آن، داستان را بازگویی و روایت می‌کند و به سه گروه، اول شخص، دوم شخص و سوم شخص تقسیم می‌شود و هرکدام از این‌ها زیرشاخه‌های خاص خود را دارد.
گفت‌وگو به داستان زندگی می‌بخشد
آورند درخصوص گفت‌وگوها در داستان گفت: این عنصر بایست درست و حساب‌شده نوشته شود و نویسنده آگاه باشد که گفت‌وگوها چه رسالتی را دنبال می‌کنند؛ چون گفت‌وگو به داستان زندگی می‌بخشد و آن را نیرو می‌دهد و از طریق این عنصر، سخنان و درد دل‌های مردم را می‌شنویم و نسبت به آن‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهیم؛ حتی از طریق گفت‌وگو و نحوه‌ی صحبت‌کردن مردم پی به شخصیت آن‌ها می‌بریم مانند گفت‌وگوی میان رانندگان تاکسی و همین امر باعث تصویر تفاوت‌های مردم در رفتار و عقاید آن‌ها می‌شود و مواد اولیه‌ای است که اساس کار نویسنده قرار می‌گیرد.
کارشناس ادبی کانون فارس، گفت‌وگو را ابزار مهمی برای آشکارکردن شخصیت‌ها، عنوان و اظهار کرد: شخصیت‌ها نحوه‌ی گفت‌وگو را تعیین می‌کنند؛ چون بعد از حرف‌زدن شخصیت‌ها در داستان، آن‌ها را بهتر می‌شناسیم و اشخاص در داستان با ایجاد ارتباط با یک‌دیگر، نظرات، عواطف، عقاید، جهان‌بینی و تصمیمات خود را به خواننده منتقل می‌کنند، پس گفت‌وگویی مناسب است که حاوی ریتم، لحن و لهجه باشد و چنین ویژگی‌هایی پس‌زمینه‌ی فرهنگی، قومی، اجتماعی و طبقاتی اشخاص را آشکار می‌کند و مخاطب به راحتی می‌تواند به این شخصیت‌ها دست پیدا کند.
مهمان انجمن نویسندگان لبخند انار دامغان در پایان سخنانش به اعضا و مربیان پیشنهاد داد تا برای آشنایی بیش‌تر با عنصر زاویه دید و نقش تعیین‌کننده و پر رنگ آن در داستان‌نویسی، کتاب «جادوی زاویه دید» نوشته‌ی «آلیشیا راسلی»، ترجمه‌ی «محسن سلیمانی» از انتشارات سوره مهر را تهیه و مطالعه کنند.
