به گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل کانون استان سمنان، هجدهمین‌جلسه‌ی اعضای انجمن شاعران نوجوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سمنان، پیش از ظهر پنج‌شنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۰ با دعوت از سمیه یاوری شاعر، منتقد و کارشناس ادبی کانون کرمان، برگزار و ضمن نقد شاعرانه‌های اعضای این انجمن، درخصوص اندیشه‌ی شعر و ایجاز در شعر سپید، گفت‌وگو شد.
یاوری در ابتدای سخنانش اظهار داشت: اندیشه از گذشته تا به امروز یکی از عناصر بسیار مهم و اصلی در شعر بوده و دو سؤال مهم در مورد آن مطرح است مبنی بر این‌که «آیا این شاعر هست که اندیشه‌اش را با مخاطب شعر خود در میان می‌گذارد؟» یا «این شعر است که شرایطی را فراهم می‌کند که مخاطب را به اندیشیدن وامی‌دارد؟».
وی در ادامه افزود: مخاطب در شعر با هر دو گونه‌ی سؤال مواجه می‌شود؛ چون گاهی شاعر عنصر اندیشه را آن‌قدر برجسته و مشخص در شعر به‌کار می‌گیرد که دیگر جایی برای برداشت و تأمل مخاطب باقی نمی‌گذارد.
یاوری خاطرنشان کرد: بی‌شک با شعرهای بسیاری روبه‌رو بودیم که علاوه بر اندیشه‌ی شاعرانه که ممکن است شاعر به‌صورت مشخص در شعر خود بیاورد بستر مناسبی را هم برای کشف‌کردن و اندیشه‌کردن مخاطبش فراهم می‌کند و این‌گونه شعرها در اندیشه‌ی مخاطب ادامه پیدا می‌کند و پایان می‌پذیرد.
دنیای شعر، خارق‌العاده و بی‌نظیر است
مهمان انجمن شاعران نوجوان کانون استان سمنان در نقد اثر یکی از اعضای انجمن، اظهار داشت: شعر در واقع دنیای خارق‌العاده و بی‌نظیر است و شاعر فقط با یک‌سری از کلمات آشنا و معمولی، دنیاهای تازه و ناشناخته‌ای را می‌سازد که هم مخاطب با آن ارتباط برقرار می‌کند و هم از تازگی‌ها و نادیده‌های آن لذت می‌برد و هر شعر می‌تواند یک اتاق فکر باشد.
یاوری افزود: اندیشه در شعر سپید یکی از مؤلفه‌های مهم و برجسته است، شعر شاملو، سرشار از اندیشه است و اندیشه‌ورزی و ایجاد یک بار معنایی در شعر، توانایی یک شاعر را به نمایش می‌گذارد و در برخی از شعرها، اندیشه در کنار تخیل و احساس، یک نیروی کمکی است که به شاعر در بهتر سرودن، کمک می‌کند.
وی در ادامه یادآور شد: در برخی از شعرها به‌ویژه شعرهای عاشقانه که بار اصلی بر دوش احساس است گاهی اصلاَ خبری از فکر، اندیشه و معنا نیست و برعکس در برخی از شعرها، فلسفه و اندیشه، نقش اصلی را در شعر پیاده می‌کند و در مجموع دست شاعر برای ایجاد این بستر مناسب و آماده‌کردن فرصت و مجال برای تفکر و اندیشه‌ورزی مخاطب در شعر سپید بازتر است و به نسبت شعر کلاسیک راحت‌تر انجام می‌شود.
یاوری در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های شعر سپید، ایجاز است که در شعر می‌تواند اعجاز بیافریند و معجزه کند و برای ایجاد ایجاز، شاعر بایست مثل یک باغبان دلسوز و مهربان، تمام شاخ و برگ اضافه‌ی شعر و تمام تصاویر و واژه‌های اضافه‌ای را که حذف‌شان، آسیبی به شعر وارد نمی‌کند، هرس کند، ایجاز به‌هیچ‌وجه به معنی چشم‌بسته حذف‌کردن نیست و گاهی حذف یک سطر، یک تصویر و حتی گاهی حذف یک فعل اضافه در شعر می‌تواند اتفاقات بهتری را در شعر رقم بزند.
مهمان انجمن شاعران نوجوان کانون استان سمنان اظهار کرد: یک شعر وقتی تمام می‌شود که شاعر دیگر نتواند هیچ تغییری در آن ایجاد کند و آن‌وقت است که شاهد یک شعر قدرتمند و تأثیرگذار هستیم.
کوتاه‌سرودن یک هنر است
شاعر و منتقد کرمانی با بیان این‌که پایان‌بندی شعر یکی از مهم‌ترین بخش‌های شعر است که می‌تواند به انتظار مخاطب پاسخ دهد، تأکید کرد: شاعر بایست از توانایی تصویرسازی در سرودن شعر استفاده کند، گاهی‌اوقات یک تصویر؛ حتی یک واژه و یک فضای واحد در شعر به طرز باورنکردنی می‌تواند ظرفیت‌های بسیاری را برای شاعر ایجاد کند که او بتواند به‌خوبی از آن‌ها استفاده کند و تزریق احساس در شعر سپید یکی از راه‌هایی است که شاعر برای جبران عدم وجود وزن در این قالب می‌تواند از آن استفاده کند.
یاوری در ادامه افزود: کوتاه‌سرودن یک هنر است و در دوره‌های گذشته ادبیات فارسی، همواره کوتاه‌گویی رواج داشته؛ اما امروزه کوتاه‌گویی، شکل‌ها و شیوه‌های ویژه‌ای پیدا کرده و به دلیل این‌که مخاطب امروز، وقت و فراغت کافی را برای مطالعه‌ی آثار بلند ندارد؛ حتی بیش‌تر از گذشته، کوتاه‌سرایی و کوتاه‌نوشتن رونق پیدا کرده است و تا امروز هنوز تعریف خاص، دقیق و کاملی از شعر کوتاه وجود ندارد؛ اما تنها نکته‌ی روشن این است که شعر کوتاه به هر حال کوتاه است و یکی از ویژگی‌های مهم این شعر، تصویر است تا حدی‌که عنوان شده شعر کوتاه، شعر تصویر است و معمولاً از حرف، پیام و سخن اضافه در آن خبری نیست و ایجاز هم یکی دیگر از شگردهایی است که در شعر کوتاه، خیلی کاربرد و نقش پررنگ‌تری دارد و حتی ممکن است در این نوع شعر، بسیاری از واژه‌های ضروری مانند فعل‌ها هم کارکرد معمول خود را از دست بدهند، به بیانی دیگر، در شعر کوتاه، شاعران حتی از آوردن فعل هم پرهیز می‌کنند و سطرها هم از حدّ معمول خود کوتاه‌تر است.
وی هم‌چنین یادآور شد: وقتی شعرهای سپید مؤفق را می‌خوانیم حتماً به ارکان جمله و حتی نحوه‌ی سطربندی آن‌ها دقت کنیم؛ چون سطربندی بایست به‌گونه‌ای باشد که شاعر به‌جای گذاشتن کاما به سطر بعدی برود و این کار به شکلی انجام شود که مخاطب نتواند شعر را به‌صورت انشا و انشاگونه بخواند و جابه‌جایی ارکان جمله در شعر سپید صرقاً نمی‌تواند نوگرایی تلقی شود و بایست این جابه‌جایی، شکل و روند طبیعی خودش را داشته باشد و شاعر این را مدنظر قرار دهد تا شعرش حالت تصنعی و ساختگی را پیدا نکند و همه‌ی این مهارت‌ها تنها با مطالعه، تمرین و تکرار اتفاق می‌افتد.
تخیل؛ مهم‌ترین عنصر سازنده‌ی شعر
یاوری با تأکید بر این‌که یکی از ستون‌های اصلی شعر سپید، گسترش دید و کشف شاعرانه است، گفت: اگر شاعر بخواهد بر پایه احساسات و عواطف، شعرش را پایان دهد، حتماً بایست توجه داشته باشد که احساسات عادی در شعر سپید، کارساز نیست و این عواطفِ تازه، متفاوت و شگفت‌انگیز است که می‌تواند به شعر، عمق ببخشد و سطح شعر را بالا ببرد و این کشف و غافل‌گیری، قرار نیست در پایان یک شعر اتفاق بیفتد؛ بلکه در هر جای شعر ممکن است روی دهد و حتی می‌تواند در هرکدام از اجزای شعر ازجمله زبان، ساختار، تخیل، اندیشه، احساس و حتی در یک تصویر، رخ دهد و مهم نیست که این کشف، چه زمان و در چه مکانی اتفاق بیفتد و فقط بایست در شعر باشد و هر شاعری با توجه به زاویه دیدی که دارد و به اندازه‌ی توان و مهارتی که دارد می‌تواند از عهده‌ی این‌کار برآید.
شاعر و منتقد کرمانی تأکید کرد: مطالعه‌کردن بیش از هر تمرین دیگری می‌تواند سطح مهارت شاعر را افزایش دهد و جابه‌جایی ارکان جمله، یکی از نکته‌های مهمی است که کم‌تر به آن توجه می‌شود؛ اما اگر به درستی انجام شود می‌توان در شعر، موسیقی درونی ایجاد کرد تا شعر حالت نثرگونه را نداشته باشد.
مهمان انجمن شاعران نوجوان کانون استان سمنان اظهار داشت: در عصر حاضر، نوجوانان برای حرکت در سرزمین شعر و ادبیات، بیش از هر چیز به تقویت نگاه شاعرانه و تقویت قوه‌ی تخیل و تصاویر خیال‌انگیز، نیاز دارند.
وی خلق تصاویر خیال‌انگیز در شعر را خیلی مهم دانست و گفت: مهم‌ترین عنصر سازنده‌ی شعر، تخیل است و صد البته که عاطفه و اندیشه به ساخت و بافت یک شعر کمک می‌کند؛ ولی در واقع هیچ‌چیز مانند تخیل در کلام و تصاویری که خیال‌انگیز باشد یک اثر ادبی را ارتقا نمی‌دهد.
یاوری خاطرنشان کرد: شاعران تا جایی‌که می‌توانند بایست سعی کنند خیال شاعرانه‌شان تقویت شود و یکی از راه‌های آن، خواندن آثار شاعران و نویسندگان بزرگ است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به اعضا پیشنهاد داد تا حتماً آثار شاعران گذشته را مطالعه و از شاعران معاصر هم به شعرهای فروغ فرخزاد، احمد شاملو، سهراب سپهری، محمدرضا شفیعی‌کدکنی، هوشنگ ابتهاج و احمدرضا احمدی توجه کنند که چگونه کلام عادی را به کلام و بیان شاعرانه تبدیل کرده‌اند.
مهمان انجمن شاعران نوجوان کانون استان سمنان هم‌چنین از اعضا خواست تا سعی کنند به پدیده‌های جهان و دنیای اطراف‌شان، شاعرانه و متفاوت نگاه کنند و متفاوت بنویسند.
یاوری در پایان سخنانش تصریح کرد: وقتی ذهن و حافظه‌ی شاعر، سرشار از شعر گذشتگان و شاعران بزرگ باشد به او کمک می‌کند که دایره واژگان؛ یعنی کلماتی که به‌کار می‌برد خیلی گسترده‌تر باشد و این موضوع با خوانش شعر، داستان و رمان، تقویت می‌شود؛ چراکه خواندن آثار دیگران کمک می‌کند تا دریچه‌های جدیدی به روی شاعر یا نویسنده باز شود و آن‌چه که مهم تلقی می‌شود همان پرورش نگاه متفاوت و خلق تصاویر شاعرانه و خیال‌انگیز است.
