روزهای منتهی به شب چله، شب قصه و دورهمی فامیل و هر جمع خودمانی دیگر که می شود در آن صمیمانه نشست، صمیمانه حرف زد و صمیمانه رفتار کرد را شب چله ایی دگر می شود نامید در روزهایی که اکثر نقاط ایران تعطیل بود با کلی دلهره استرس اما دلگرم به وجود همکاران و اعضا تصمیم گرفته شد که در موعد مقرر جشنواره برگزار شود.
وحالا ساعت به وقت قرار است همه در تکاپوی کارند و اعضا با خانواده هایشان دور هم هستند سر صبح است و تعدادمان مثل همیشه نیست اما صمیمی، ژوانا غلامی از کامیاران با لباسی که پر از شکوفه است قصه ی شکوفه هارا تعریف می کند قصه ی شکوفه هایی مثل خودش که خاطره دیروز را به آینده می برد و روزی که بزرگتر شد چنان درخت پر باری شکوفه می دهد تاباز تکرار کند آخه ما مثل شکوفه هستیم برای همین خانم معلم اسم جشن مارا گذاشت جشن شکوفه ها و محمد شریفی از مرکز شماره ۲سنندج آنقدر جمع را صمیمانه می بیند که قصه اش را به زبان انگلیسی هم برای جمع تعریف می کند تعداد اعضا یعنی کودکان ونوجوانان از بزرگتر ها وجمع مربیهای کانون بیشتر است و این یعنی همه به دنبال این هستند که قصه گویی این رسم کهن و قدیمی را به آیندگان بسپارند به هر حال همه ی جشنواره های هنری سوای اینکه خیل عاشقان هنر را مشتاق خود می کنند ومنتظر برگزاری هستند یک موظفی اداری هم هستند ، برای ادارات مربوطه موظفی است و برای کسانیکه عاشق هنر از جمله قصه گویی هستند صرفا یک هنر است برای همین همیشه باید این موظفی های هنری را با احتیاط و در خور شان هنر برگزار کرد .
جشنواره چندین داور هم دارد یکی از این داور ها که جلال نصیری هانیس است دارای کارشناسی ادبیات نمایشی و کارشناسی ارشد سینما از دانشگاه تهران و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه هنر اصفهان است اومعلم آموزش و پرورش و مدرس دانشگاه نیز هست . نگارش چند داستان کوتاه و نویسندگی و کارگردانی ۵ فیلم کوتاه داستانی و یک فیلم بلند سینمایی را در کارنامه ی علمی خود گنجانده است و نگارش چندین مقاله علمی، پژوهشی با موضوع سینمای ایران در مجلات علمی پژوهشی داخلی و کسب جوایز ملی و بین المللی از چندین جشنواره فیلم را همه در صفحه زندگی خود به ثبت رسانده است در خصوص نقش قصه و جایگاه قصه گویی می گوید از کارکردهای قصه گویی می توان به انتقال فرهنگ، تقویت روابط، توسعه مهارت‌های زبانی و آموزش و پرورش کودکان اشاره کرد. علی رغم وجود تکنولثوژی های روز، قصه‌گویی هنوز ابزاری قدرتمند برای ارتباط و انتقال فرهنگ است.
قصه‌گویی با انتقال داستان‌های فولکلور از نسلی به نسل دیگر به حفظ هویت فرهنگی کمک می کند اما با گسترش رسانه‌های دیجیتال، نسل‌های جدید ممکن است به جای قصه‌های سنتی، متمایل به محتوای دیجیتال باشند. برای عبور از این چالش، قصه ها و شیوه روایت آن ها نیاز به نوآوری و به روز شدن دار د.اما با گسترش رسانه‌های دیجیتال، نسل‌های جدید ممکن است به جای قصه‌های سنتی، متمایل به محتوای دیجیتال باشند. برای عبور از این چالش، قصه ها و شیوه روایت آن ها نیاز به نوآوری و به روز شدن دار د.استفاده از ابزار در قصه گویی را مجاز می داند ومعتقد است استفاده از ابزار هایی مانند عروسک، تصاویر، گریم، موسیقی، اشیا و ... به شرط آنکه به روایت کمک کرده و توجه مخاطب را از خود قصه دور نکند با اینکه از قصه گویی بعنوان یک هنر کمک آموزشی می شود استفاد ه کرد اما معتقد است که درصد بالایی از معلمان با قصه گویی آشنا نیستند اما با ترویج و گسترش هنر قصه گویی از طریق برگزاری کارگاه های آموزشی، ارائه منابع مرتبط با قصه گویی به معلمان، تشویق آن ها و همچنین فراهم نمودن امکان انتقال تجربیات در این زمینه، می توان به همه‌گیری این هنر در میان معلم ها کمک کردوبرای علاقه مند کردن نسل نوجوان به قصه گویی می شود با برگزاری مسابقات و جشنواره ها، تلفیق قصه گویی با تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی، تشکیل گروه های قصه گویی در مدارس، برگزاری کارگاه های قصه گویی و استفاده از رسانه‌های دیجیتال که داستان‌ها را به شکل جذاب و مدرن ارائه دهند، می‌توان نسل نوجوان را به قصه‌گویی علاقه‌مند کرده و این هنر را در میان آنها ترویج داد.
منابعی که برای قصه گویی از آن استفاده می کنیم محدود به کتابهای کانون نیستند بلکه جهانی به وسعت ادبیات فولکلور شفاهی ومکتوب جهان است .
شایسته احمدی که از مربیان با سابقه ی مریوان و دستی در قصه گویی دارد درباره ی قصه گویی اینگونه لب به سخن می گشاید که اولین قدم در قصه گویی موفق انتخاب داستان است برای همین به مربیان و اعضا پیشنهاد می کند کتابها را با توجه به شخصیت درونی خودشان انتخاب کنند و فقط محدود به منابع کانون و قفسه های کتاب کانون نباشند بلکه دست خود را در انتخاب آزاد بگذارند و از ادبیات فولکلور شفاهی و مکتوب جهان استفاده کنند و برای کودکان عصر امروز قصه ایی انتخاب کنند که بار آموزشی معنایی وتربیتی نیز داشته باشد او ابزار را یک متم در قصه گویی می داند و معتقداست آنجا که قصه گو حس می کند بدن بیان و حسش نمی تواند در اجرای قصه انتخابی اش به او کمک کنند می تواند با ابزارهای خلاقانه و نو آورانه قصه گویی را به سرزمین رویاهای جذاب کودکان تبدیل کند به باور او جامعه خانواده ها ی امروزی از قصه گویی که یکی از سنتهای دیرینه ی ماست دور مانده اند و اعضا را از موهبت قصه گویی محروم کرده اند .
باکمال تاسف اولیای تربیتی ، پدر و مادرها و معلمان، خود از فضای قصه و قصه گویی بسیار دور هستند و از اهمیت این امر مهم و کاربردی محروم هستند او بر این باور است که نقش فرهنگی قصه گویی بعنوان یک ابزار فرهنگی دارای ظرفیت های فراوانی است که می شود با استفاده از آنها بسیاری از آسیب های اجتماعی را حل کرد و متاسفانه در جامعه ی آموزشی امروز قصه گویی حلقه ی مفقوده ی نظام تعلیم وتربیت ماست و باید با تشکیل کارگاهها و نشست هایی برای پدران ، و مادران و معلمان و دست اندرکاران مسائل تربیتی اهمیت قصه و قصه گویی را به عنوان ابزاری پر بها تشریح کرد و در گسترش این هنر دیر پا تلاش نمود و قابلیت قصه گویی بعنوان ابزار انتقال مفاهیم ادبیات شفاهی و فرهنگ عامه همچون گذشته به امروز و فردا نقش کلیدی دارد و گذشتگان از این ظرفیت در این انتقال بسیار سود می جستند ولی امروز با کمرنگ شدن هنر قصه گویی در خانواده ونظام تعلیم وتربیت گسستی میان ادبیات شفاهی و انتقال آن به نسل های بعدی که با اشاعه هنر قصه گویی می توان این خلا را جبران کرد .
شایسته احمدی پیشنهاد می کند به میان معلمان مقطع ابتدایی برویم و برای آنها کارگاههای آموزشی و مسابقات و جشنواره ها برگزار کنیم و آنها را ظرفیت های بی نظیر قصه گویی در امر آموزش از هر نظر آشنا کرد تا این فرهنگ بیشتر از گذشته حفظ شده و به نسل آینده هم منتقل می شود البته این مهم با استفاده از تجارب مربیان وکارشناسان کانون پرورش فکری قابل انجام است.
در کنار این امر نباید کنشگری های نسل نوجوان را فراموش کرد و با نوآوری در قصه گویی و برنامه هایی که پاسخ گوی نوجویی و نوگرایی این نسل است آنها را ابتدا به قصه گویی علاقه مند کنیم و سپس در کنار خود وحضور شان در جشنواره ها و اجرا توسط آنها در برنامه ی متعدد کانون نوجوان های قصه گو، تربیت و تلاش کنیم آنها متن های بهتری برای قصه گویی انتخاب کنند.
نقطه قوت جشنواره ی استانی حضور اعضای نوجوان علاقه مند به قصه گویی است
ماریا احمدی دبیر اجرایی جشنواره ی بیست وپنجم است او کارشناس فرهنگی استان کردستان است و در عین حال یکی از داوران بخش پایش نیز بوده است و از مراحل اولیه این جشنواره کار هماهنگی با مراکز استان وکلیه ی ریزه کاریهای مقدماتی جشنواره بر عهده ی او بوده است
از شروع کار می پرسم و می خواهم از اولین جرقه های این جشنواره وشروع تلاشهایشان بگوید.
دو ماه است که کار جشنواره در مراکز شروع شده است و همکاران مراکز زحمت زیادی برای این جشنواره کشیده اند ،خصوصا بعضی از مراکز که با اعضای نوجوانشان کار کرده اند و آنها رابرای چنین روزی آماده کرده اند یکی از نقاط قوت جشنواره ی استانی ما حضور همین اعضای فعال هم به لحاظ کمیت و هم به لحاظ کیفیت اجراست .
همکاران خودمان هم شرکت کرده بودند اما کیفیت کار بخش دختران وپسران بیشتر به چشم می آمد. دربخش پدر بزرگ ها و مادربزرگ ها حالا چه به لحاظ شرایط سنی، چه به لحاظ حضورشان در جشنواره نسبت به سالهای قبل کمتر بود. چیزی که جشنواره امسال را متفاوت تر کرد حضور تعداد چشمگیری از معلم ها بود، حالا ممکن است خود آموزش و پرورش از آنها خواسته و یا به خاطر زحمات همکاران و حضورشان در مدارس ویا به دلیل قابلیت ارایه طرح درس به وسیله ی قصه گویی بوده ، اما قصه گوئیشان هنوز خام است وجای کاردارد زیرا یکسری از آنها انیمیشن فرستاده بودند ،یکسری از آنها هم روخوانی کتاب را به عنوان قصه گویی در سامانه بارگذاری کرده بودند خوب باتوجه به این حضور چشمگیر برای توانمند سازی معلمهای علاقه مند به قصه گویی باید دوره هایی برگزار کنیم، معمولا دورهایی که برای همکاران کانون برگزار می شود همزمان به صورت زنده هم در سامانه ی شاد پخش می شود اما بدی این اتفاق این است که همان لحظه اگر کسی بتواند به این دوره ها دست یابی پیدا کند ، همان لحظه است و دیگر در سامانه نمی ماند برای تقویت این بخش باهمکاری آموزش و پرورش باید دوره های جدی تری برگزار کنیم.
یکی دیگر از مشکلاتی که با آن روبرو شدیم زمانی که شیوه نامه به دست استان ها رسید، دیر بود ،چون اگر همکاران در شهرستان ها می خواستند تبلیغات وسیع تری انجام دهند و یا به روستاهای اطراف سر بزنند زمان کم بود اما به هر حال امسال استقبال از جشنواره بیشتر از پارسال بود چون با تکیه بر این سیاست که امسال از طرف ستاد در تهران تلاش شد تا جشنواره از حالت بسته و کانونی در بیاید و تعداد بیشتری با طیف بیشتری از آحاد مردم در جشنواره حضور داشته باشند .امسال چهارصد و دوازده نفر در سامانه ی ما ثبت نام کرده اند که به لحاظ آماری صدوپنجاه نفر از پارسال بیشتر است و صدو پنجاه اثر هم بارگذاری شد و در پایش اولیه ی استانی که با چهار نفر از همکاران انجام شد هم صدو پنجاه اثر پایش شد و سی و پنج اثر به جشنواره راه پیدا کرد.
و بیست وششمین جشنواره در حال برگزاری است، در نهایت چون در بخش آیینی سنتی شرکت کننده نداشتیم اگر کسی می توانست شرکت کند خوب بود ما در این بخش شش نفر را ازدست دادیم یعنی سه نفر در بخش بزرگسال ، سه نفر در بخش نوجوان شاید کسی نمی دانسته که این بخش هم داریم الان دربخش ملی ،مدرن وکلاسیک بزرگسال سه نفر را به جشنواره کشوری معرفی میکنیم .در بخش نوجوان (دختران و پسران ) هم سه نفر برگزیده خواهیم داشت .دربخش پدربزرگ و مادر بزرگ یک نفر ، دربخش زبان اساره هم یک نفر همچنین دربخش های وپژه مانند غزه و ایثار و مقاومت ، قصه گویی دینی ، هرکدام یک نفر برگزیده خواهیم داشت .
او پیشنهاد میکند برای بهبود سامانه و ثبت نام راحت تر قصه گویی مثل سال های قبل بر روی سی دی ضبط شود چون دیدن فیلمها با سی دی بسیار بهتر از فیلمهای بارگزاری شده در سامانه بود و هنگام داوری برای پایش اولیه فیلم های بارگزاری شده در وقت ثبت نام هم با مشکلات زیادی روبرو بوده ایم واشتباهات جزئی از طرف ثبت نام کننده ها روی داده است . مثلا بخش ملی ما در بخش بزرگسال بین اللمل ثبت نام کرده ، یا در ثبت گروه های سنی اشتباه هاتی پیش آمده بود ، مثل ثبت نام بخش بزرگسال در بخش پدربزرگ ومادر بزرگ ویا ثبت نام اعضا دربخش بزرگسال . آیینی سنتی متفاوت است که خود شامل نقالی پرده خوانی وشمایل گردانی وشاهنامه خوانی است که ما در این بخش هیچ شرکت کننده ایی نداشتیم. امیدوارم با پیگیریهای ستاد سامانه ثبت نام و بارگزاری قصه گویی بازبینی شود و مشکلاتش برای سال آینده برطرف شود زیر ساختهایش هم بهبود یابد.
ما در استان قصه گوهای خوب وحرفه ای در جمع همکاران کم نداریم باید به شیوه های مختلف انگیزه ی همکاران را بالا ببریم تا در طول سال دبیر خانه ی قصه گویی جشنواره فعال باشد ودر استان همیشه قصه گوی آماده و با انگیزه ی اجرا داشته باشیم.
به قلم هاجر صفابخش (کارشناس ادبی استان کردستان)
