دی ماه بود؛ در فضایی آرام و پر از کتاب‌های رنگارنگ که نشان از دنیای کودکانه دارد، آرزو حقیقی با همان چهره مهربان همیشگی‌اش در گوشه‌ای از سالن اداره کل نشسته بود؛ و مشغول ارزیابی قصه‌ها در حین داوری بود.
تلاش‌های بی‌وقفه و شگرف او در عرصه‌های مختلف فرهنگی، هنری و ادبی، او را به یکی از چهره‌های برجسته در این حوزه تبدیل کرده است. با اینکه در میانه روزهای شلوغ کاری، فرصتی برای گفتگو با او به دست آمده بود، همانطور که همیشه با روحیه‌ای مثبت و پذیرش بالا با دیگران تعامل می‌کند، این بار نیز با کمال میل پذیرفت؛ تا چند دقیقه‌ای از وقت گرانبهای خود را به ما اختصاص دهد.
در این گفتگو قصد داریم نگاهی دقیق‌تر به مسیر حرفه‌ای و موفقیت‌هایش بیاندازیم؛ و همزمان از تجربه‌های شخصی او در ارتباط با مادر بودن و چگونگی مدیریت این دو حوزه مهم زندگی پرس‌وجو کنیم.
وقتی کنارش نشستم و از او خواستم تا برای مصاحبه با ما وقت بگذارد؛ با لبخند همیشگی‌اش به من سلام کرد؛ و گفت: من هم خوشحالم که امروز در خدمت شما هستم.
از خودتان برایمان بگویید.
دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی، مربی مسئول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهرستان نی‌ریز، شاعر، نویسنده، پژوهشگر، ویراستار و قصه‌گو هستم.
برگزیده جشنواره‌های مختلف فرهنگی، هنری و ادبی در سطح کشور، کسب عنوان مربی مسئول نمونه در سازمان کانون پرورش فکری، کتابدار برگزیده در شاخه جنوب کشور، دارنده عنوان بانوی توانمند و تاثیرگذار شهرستان نی‌ریز، مربی هنرمند در هفته هنر انقلاب استان فارس، برگزیده دو دوره جایزه ادبی ریحانه و داور جشنواره‌های قصه‌گویی و مسابقات فرهنگی هنری «امید فردا» نیز هستم.
همچنین عضو هیئت امنای صندوق قرض‌الحسنه جوانان نی‌ریز، عضو کارگروه جذب منابع انسانی اداره کل کانون پرورش فکری استان فارس، عضو نهاد اقدام پژوهی اداره کل کانون پرورش فکری استان فارس و عضو شورای اداری و کارگروه بانوان شهرستان نی‌ریز، همچنین مجری برنامه‌ها و همایش‌های مختلف شهرستانی و استانی می‌باشم.
آثار منتشرشده ام شامل مولف کتاب‌های «تجلی دفاع مقدس در آیینه رمان نوجوان امروز»، «علی قلی الکی سوار»، «حسنی میاد به نی‌ریز»، «ویراستار کتاب‌های زبان جاودانگی» و «منجنیق‌های آدم‌خوار» هستند.
همچنین آثارم در مجموعه‌های شعر و داستان شامل «مسافر آمده بود»، «نیمکت‌های پاییزی»، «با کاروان شرقی»، «در مدار بیت‌المقدس»، «قصه سیب»، «رد پای گیلاس» و «همسایه با طبیعت» منتشر شده‌اند.
نویسنده مقالات علمی در زمینه‌های مختلف ادبیات نیز هستم؛ که در همایش‌ها و گردهمایی‌های بین‌المللی و ملی از جمله «دوازدهمین گردهمایی بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی»، «همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان»، «همایش ملی تحقیقات ادبی» و «همایش بین‌المللی ابیات کودک و نوجوان ایران و بنگلادش» ارائه شده‌اند.
به عنوان یک هنرمند موفق که در زمینه‌های مختلف فرهنگی و هنری شناخته شده‌اید، می‌خواهیم بدانیم چگونه توانسته‌اید در عین حال که مادر هستید، به این موفقیت‌ها دست یابید. اولین سوال ما این است که شما چگونه توانسته‌اید تعادلی میان فرزندآوری و حرفه هنری خود برقرار کنید؟
حقیقتاً در ابتدا برقراری این تعادل بسیار سخت بود؛ و یک روزه و یک ساعته ایجاد نشد. بلکه به تدریج با برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی، تقسیم کار و صد البته همراهی و همدلی خانواده‌ام در برقراری تعادل میان کار و زندگی به من کمک کرد.
با توجه به موفقیت‌های شما در زمینه‌های مختلف فرهنگی و هنری، آیا فرزندآوری تاثیری بر روند کاری شما داشته است؟
قطعا تاثیر داشته است. بدیهی است که گاه به خاطر مراقبت از فرزندان و نیازی که به حضور من به عنوان یک مادر داشتند، از برخی فعالیت‌ها چشم‌پوشی کرده‌ام. اما بیشتر اوقات توانسته‌ام با یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی، وقت‌شناسی و اولویت‌بندی فعالیت‌ها، هم به خانواده رسیدگی کنم و هم به رشد و تعالی فردی و اجتماعی برسم. ورزش کنم، در جمع‌های دوستانه شرکت کنم، کتاب بنویسم، هنر مورد علاقه‌ام را دنبال کنم، کلاس‌های آموزشی بروم و تحصیل کنم. اتفاقاً خیلی وقت‌ها حضور فرزندان باعث مشارکت من در فعالیت‌های بیشتر و متنوع‌تری شده که تجربه‌های شخصی و کاری خوبی برای من به همراه داشته است. ضمن اینکه بچه‌ها همیشه که بچه نمی‌مانند، بزرگ می‌شوند؛ یار می‌شوند؛ همراه می‌شوند؛ و این بسیار زیباست.
شما به‌عنوان یک مادر هنرمند و موفق، چه پیام یا توصیه‌ای برای زنانی که در مسیر شغلی خود و نقش مادری توازن را از دست می‌دهند، دارید؟
امروزه در جامعه می‌بینم که تعداد مادران شاغل روز به روز در حال افزایش است؛ و خیلی از بانوان فکر می‌کنند که به خاطر شاغل بودن نمی‌توانند به خوبی از فرزندشان نگهداری کنند، پس به تک‌فرزندی اکتفا می‌کنند. این در حالی است که تک‌فرزندی هم آسیب‌های خودش را دارد. من به عنوان کسی که این راه را رفته‌ام، تجربه خودم را عرض می‌کنم. داشتن چشم‌انداز کوتاه‌مدت و بلندمدت، هدفمند زندگی کردن، چندجانبه اندیشیدن، داشتن یک تقویم خانوادگی برای نظم دادن به امور خانواده، تقویت همدلی‌های درون خانواده و تقسیم کار می‌تواند این توازن و تعادل را بازگرداند و حتی باعث لذت بیشتر از زندگی شود.
آیا فرزندآوری مانعی برای ادامه فعالیت‌های شما نبوده است؟
خداوند در قرآن می‌فرماید:"الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً"؛ از کلام الله بالاتر نداریم؛ و خداوند می‌فرمایند فرزندان زینت زندگی هستند. کتمان نمی‌کنم که حضور فرزندان گاهی محدودیت‌هایی ایجاد کردهاست؛ اما مانع رشد فردی و اجتماعی من نبوده است. علاوه بر اینکه این زینت‌ها به شیرینی زندگی و هدفمند شدن آن و تحکم بنیان خانواده بسیار کمک کرده‌اند. ومن اعتقاد دارم مادر بودن باعث بالفعل شدن خیلی از ویژگی‌های بالقوه می‌شود؛ که یک زن را به آن تکامل الهی که برایش در نظر گرفته شده می‌رساند.
چه توصیه‌ای برای مادران شاغل و در حال تحصیل دارید؟
می‌گویند اگر کاری را یک نفر بتواند انجام دهد، قطعا دیگران هم می‌توانند. من با وجود سه فرزند هم کار کرده‌ام؛ و هم در مقاطع بالای دانشگاهی تحصیل کرده‌ام. فعالیت‌های ادبی، اجتماعی، هنری و ورزشی خودم را هم داشته‌ام. دیگر به قول بزرگان تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
به نظر شما چه تغییراتی در زندگی فردی و اجتماعی افراد پس از فرزندآوری رخ می‌دهد؟
فرزندآوری تاثیرات متعددی از جهات مختلف بر زندگی فردی و اجتماعی می‌گذارد. طبیعتاً در ماه‌ها و حتی سال‌های اولیه ما وقت کمتری برای خودمان داریم. از فعالیت‌های اجتماعی‌مان طبیعتاً کاسته می‌شود. دغدغه‌ها بیشتر می‌شود؛ و قسمتی از درآمد ما صرف امور جاری فرزندان می‌گردد؛ و حتی خواب و خوراک ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ما چاره‌ای نداریم؛ جز اینکه به شیوه‌های مختلف سبک زندگی خود را تغییر دهیم، برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی کنیم، مثلاً اولویت دادن به نیازهای کودک، تغییر در زمان‌بندی‌ها و حتی تغییر در اهداف‌مان. تغییر در معاشرت‌هایمان نیز امری طبیعی است.
آیا فرزندآوری می‌تواند به رشد فردی والدین کمک کند؟ در این زمینه مثالی دارید؟
قطعا بله، چرا که فرزندآوری قسمتی از چرخه تکامل آدمی است. یکی از بزرگترین تأثیرات فرزندآوری، بهبود مهارت‌های فردی مانند مسئولیت‌پذیری، صبر و همدلی است. برای مثال، والدین می‌توانند با مراقبت از کودک خود، خودآگاهی بیشتری پیدا کرده و از چالش‌های تربیتی برای رشد شخصی بهره‌برداری کنند. همچنین والدین معمولاً توانایی‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی خود را بهبود می‌بخشند؛ زیرا باید بین نیازهای شخصی، خانوادگی و شغلی تعادل برقرار کنند.
در جامعه‌ای که با کاهش نرخ تولد روبه‌رو است، چه فرصت‌هایی برای خانواده‌ها و والدین جدید ایجاد می‌شود؟
کاهش نرخ تولد فرصت‌هایی برای تحول در سیاست‌ها و خدمات اجتماعی ایجاد می‌کند. یکی از این فرصت‌ها، ایجاد برنامه‌های حمایتی ویژه برای والدین جدید است؛ که می‌تواند شامل مشاوره‌های رایگان، تسهیلات پزشکی، برنامه‌های آموزشی در زمینه تربیت فرزند و تسهیلات شغلی برای والدین و طراحی بسته‌های حمایتی کاربردی و مناسب با تورم و واقعیت‌های جامعه و نیازهای کودک باشد.
چه مزایای اقتصادی برای والدین و جامعه در پی افزایش نرخ تولد وجود دارد؟
در زمان ما فقط یک کمک‌هزینه مهد کودک بود. اما الان فکر می‌کنم تسهیلات مسکن، ماشین، وام‌های کم بهره و ... تعلق می‌گیرد.
چطور فرزندآوری می‌تواند به تحکیم روابط خانوادگی و اجتماعی کمک کند؟
فرزندآوری منجر به همدلی و همراهی بیشتر اعضای خانواده می‌شود. صبوری را افزایش می‌دهد؛ و باعث تعامل بیشتر والدین و همچنین خانواده‌های پدری و مادری می‌شود.
آیا در جوامع امروزی، فرزندآوری با چالش‌های خاصی روبه‌رو است؟ این چالش‌ها را چگونه می‌توان کاهش داد؟
بله، در جوامع امروزی فرزندآوری با چالش‌هایی نظیر شرایط اقتصادی دشوار، فشارهای اجتماعی و تغییرات فرهنگی روبه‌رو است. والدین معمولاً در جامعه امروز هر دو شاغل هستند. برای کاهش این چالش‌ها، نیاز به حمایت‌های همه‌جانبه دولت‌ها از جمله ایجاد تسهیلات مالی برای والدین، بهبود خدمات بهداشتی و آموزشی و تقویت شبکه‌های حمایتی باید مورد توجه قرار گیرد.
چه حمایت‌هایی از سوی دولت یا نهادهای اجتماعی برای تشویق به فرزندآوری باید فراهم شود؟
حمایت‌های دولت و نهادهای اجتماعی برای تشویق فرزندآوری باید شامل تسهیلات مالی مانند کمک‌هزینه‌های کودک، برنامه‌های بیمه‌ای مناسب برای خانواده‌ها، تسهیلات شغلی برای والدین و ساعات کاری منعطف باشد. همچنین، فراهم کردن خدمات مراقبتی با کیفیت، آموزش‌های والدینی و مشاوره‌های روان‌شناختی می‌تواند به والدین کمک کند؛ تا با اطمینان بیشتری فرزندآوری را تجربه کنند.
از نظر شما چگونه می‌توان نگرش‌های منفی در مورد فرزندآوری را در بین نسل‌های جوان‌تر تغییر داد؟
دیدن شرایط مناسب خانواده‌های دارای فرزند و تجربه آنها از دریافت خدمات مناسب و بسته‌های همه‌جانبه دولت، می‌تواند نگرش‌های منفی را در نسل‌های جوان‌تر تغییر دهد. خانواده‌های تک‌فرزند یا بدون فرزند همواره از طرف خانواده‌های پرفرزند در زمینه هزینه‌کردهای مختلف نظیر اقتصادی، آموزشی، تربیتی، مراقبت‌های فردی، بهداشتی و ... بازخورد بسیار منفی دریافت می‌کنند؛ و همین یکی از موانع مهم در فرزندآوری است.
در نهایت، چه پروژه‌های جدیدی در دست دارید و چه اهدافی برای آینده دارید؟
روی پیشرفت‌های چندجانبه خودم و خانواده‌ام تمرکز دارم؛ و در این راستا چشم‌اندازهایی را با هم طراحی کرده‌ایم؛ و امیدوارم با برنامه‌ریزی و مشارکت جمعی و همدلی همیشگی، این اهداف هم به یاری خداوند محقق شوند.
زمان استراحت میان قصه‌ها به پایان رسید؛ و فضا دوباره به حالت فعال و پرجنب‌وجوش خود بازگشت. با کمال احترام از ایشان تشکر کردم؛ و برایشان آرزوی موفقیت‌های بیشتر در مسیر پربار فرهنگی و هنری‌شان را کردم.
حضور ایشان در این گفتگو، نه تنها برای ما آموزنده و الهام‌بخش بود؛ بلکه نشانه‌ای از تعهد و اشتیاق به رشد و پیشرفت در تمامی ابعاد زندگی بود.
