به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، یکصد و پانزدهمین نشست کتابخانه مرجع کانون و چهارمین نشست سواد زندگی با موضوع «سواد محیط زیستی و فهم بوم شناسی» با سخنرانی محمد درویش، رئیس گروه محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور سه‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۴ به‌صورت حضوری و برخط در کتابخانه مرجع کانون برگزار شد.
رد پای پررنگ کانون در کشور
درویش با بیان این‌که من و کانون هم‌سن هستیم و با هم زندگی را مزه می‌کنیم، گفت: اگر کانون نبود، محمد درویش با این ویژگی‌ها نبود. کانون جلوتر از زمان خودش است. امروزه در اسکاندیناوی لازمه تربیت نسل سالم را سرمایه‌گذاری روی کودکان تا سن ۱۲ سالگی مطرح کردند. این مفهوم ۶۰ سال پیش در ایران در کانون ریشه داشته و این ارزشمند است.
او با بیان این‌که وامدار کانون و کانونی‌ها هستیم، عنوان کرد: نویسندگان، شاعران و کارگردانانی که از دل کانون درآمدند رد پای پررنگی در ادبیات و هنر کشورمان دارند. باید تلاش کنیم که کانون به عنوان یکی از شاخص‌های ایران بیشتر بدرخشد. کانون خواسته و ناخواسته رد پر رنگی در ایران گذاشته است.
این پژوهشگر با اشاره به این‌که در ایران بیش از ۲هزار پایه درخت کهنسال وجود دارد، بیان کرد: این نشان‌دهنده فهم و درایت مردم کشور است که احساس می‌کردند این درختان برکت و تاب‌آوری سرزمین هستند و باید حفظ شوند. امروزه متخصصان اکوسیستم اعلام کردند که یک درخت ۵۳ ساله با ۳۲ کار کرد، ۲۰۰ هزار دلار ارزش دارد. کانون می‌تواند این مسائل و ریشه‌های افتخار به ایرانی بودن را در قالب داستان، انیمیشن و فیلم ثبت و ماندگار کند.
درویش اظهار داشت: وحشی بافقی ۵۰۰ سال پیش گفت: « ما درخت افکن نه‌ایم آن‌ها گروه دیگرند.» امروز ما در تلاشیم، آن‌را بفهمیم.استاد مرتضی فرهادی که در کودکی و نوجوانی سابقه حضور در کانون را داشته، گفته است:« در ایران باستان یک نوع روش آبیاری وجود داشته که مردم آب را گل آلود می‌کردند تا کمتر تبخیر شود و زمین نیز حاصلخیز شود».
ضرورت تلاش کانون برای ارتقای سواد و فهم محیط زیستی
او ادامه داد: متاسفانه امروزه یکی از مشکلات سدسازی، زلال کردن آب و افزایش ضریب تبخیر است در صورتی که ۳هزار سال پیش مردم آب را گل‌آلود می‌کردند. کانون به عنوان یکی از گرانیگاه‌هایی که ۶۰ سال در تلاش است که بگوید ما آدم‌های درجه یکی داریم باید تمدن و پیشینه ما را به کودکان و نوجوانان معرفی کند تا آن‌ها به ایرانی بودن خود افتخار کنند.
درویش با اشاره به سدهایی که جریان پایه رودخانه‌ها را خشک کرده‌اند، افزود: در صورتی که اولین درسی که ما در دانشگاه خواندیم این بود که سد باید به‌گونه‌ای زده شود که جریان پایه رودخانه را حفظ کند .۳هزار سال پیش این مسئله مورد توجه بود. این موارد باید به زبان جذاب و جالب با حمایت کانون منتشر شود تا به ارتقای سواد و فهم محیط زیستی ایرانیان کمک شود.
رئیس گروه محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با بیان این‌که نشانه‌های امید بخشی هم‌چنان وجود دارد، گفت: باید کارها را درست انجام دهیم، فارغ از این‌که موفق می‌شویم یا خیر. همان‌طور که امروز امتیاز مثبت و قابل قبولی به فعالیت‌های ۶۰ ساله کانون می‌دهیم، ما نیز باید به سهم خود برای حفظ محیط زیست تلاش کنیم. در نوشته ژول ورن و هانس کریستین آندرسن روح امید وجود دارد که ما باید آن روح را در خود حفظ کنیم.
ریزعلی‌ها باید به بچه‌ها معرفی شوند
او با اشاره به این‌که یکی از بزرگترین دغدغه‌های ما زباله‌های الکترونیک است که صدها سال باقی می‌ماند و سرطان را افزایش می‌دهد، افزود: بیش از ۵۰ سال است که این زباله‌ها در طبیعت رها شده‌اند و آثار خود را در تولد کودکان و حیوانات ناقص‌الخلقه گذاشته‌اند. امروزه در انگلستان «پیل»ی(مبدل انرژی) ساخته شده است با عمر ۲۸ هزار سال که کابوس صدمات زباله‌های الکترونیک را از بین می‌برد.
درویش اظهار داشت: باید نسلی تربیت کنیم که نگاهش به زاینده‌رود و تالاب‌ها مثل نگاهش به عزیزترین کسانش باشد و سر آن‌ها معامله نکند. خلاصه سواد و فهم محیط زیستی این است و این امر از دل بسترسازی و فرهنگ‌سازی برمی‌آید و کانون در زمینه موثر بوده است.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور تصریح کرد: در حوزه‌های مختلف افرادی داریم که چراغ‌خاموش، برای حفظ محیط زیست تلاش می‌کنند که من به آن‌ها ریزعلی‌ها می‌گویم. امیدوارم کانون روزی قصه آن‌ها را برای بچه‌ها روایت کند زیرا اگر ایران، ایران مانده بابت چنین تلاش‌هایی است.
قصه فعالان محیط زیست کتاب و فیلم شود
او با اشاره به تلاش یکی از فعالان محیط زیست به نام عادل سالاری اظهار یادآور شد: ایشان با بنده تماس گرفت و گفت که در کهنوج، خرس‌های سیاه، خرما می‌خورند و مردم خرماها را به سم آغشته می‌کنند بدین ترتیب خرس‌ها می‌میرند. کارشناسی به منطقه فرستادیم تا با عادل صحبت کند و عادل به زبان بومی مردم را مطلع کند که هسته دازها بسیار سخت است و اگر بر روی زمین بریزد، نمی‌روید اما خرس به خاطر بزاق قوی آن‌ها را نرم می‌کند و وقتی از مدفوع او خارج شود باعث گسترش نخل‌ها می‌شود.
این پژوهشگر با بیان این‌که در شهر دیزباد قطع درخت، بریدن شاخه‌ها و صدمه به جانداران ممنوع است، گفت: آن‌ها برای شخم‌زدن زمین به جای تراکتور از گراز استفاده می‌کنند. درختان را سم‌پاشی نمی‌کنند و در تلاش هستند به روش سنتی محصولات ارگانیک تهیه کنند. افرادی مانند علی نصیری وشهرهایی مانند دیزباد کم نیستند و باید در قالب کتاب، فیلم و انیمیشن به کودکان و نوجوانان معرفی شوند.
آدم موثرتری برای خود، شهر و کشورمان باشیم
درویش حفظ محیط زیست را نیازمند کمک همگانی دانست و افزود: اگر ایران، ایران مانده است به خاطر آدم‌های درجه یک و جاهایی مثل کانون است که بی هیچ چشم‌داشتی در حال تلاش هستند. دنبال قهرمان در بیرون نباشیم، قهرمان‌ها را باید در آینه ببینیم. به جای تمرکز برروی نگرانی‌ها، روی دایره نفوذ تمرکز کنیم و مطالعات خود را افزایش دهیم. آن‌گاه نشانه‌های امید بخش بیشتری پیدا می‌کنیم و به آدم موثرتر برای خود شهر و کشورمان تبدیل خواهیم شد.
او بعد از پاسخ به سئوال تعدادی از حضارخاطرنشان کرد: امیدوارم سال آینده که به این‌جا آمدم شاهد چاپ کتاب‌هایی بر پایه فهم محیط زیستی باشم.
در این نشست مریم هاشم‌پور از شاعران کشورمان چند شعر خود درباره محیط زیست را قرائت کرد. مجری برنامه نیز اشعاری از سهراب سپهری و محمود درویش که مرتبط با طبیعت بودند را خواند و سپس این برنامه با گرفتن عکس یادگاری پایان یافت.
