به گزارش روابط عمومی کانون، در این نشست «علیرضا شریفی یزدی» جامعه شناس و استاد پژوهشگاه مطالعات خانواده و «نسترن اسدی» کارشناس ستاد خلاقیت و نوآوری وزارت آموزش و پرورش و عضو گروه تحقیقات بین المللی"Pirls"و"Timss"به عنوان کارشناس حضور داشتند.

در ابتدای این نشست که در آن جمعی مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان تهران و برخی دیگر از علاقه مندان به امر پژوهش در حوزه کودک و نوجوان نیز در آن شرکت کرده بودند دکتر علیرضا شریفی با محوریت پژوهش‌گران نوجوان و پژوهش دانش آموزی سخنرانی کرد.

به گزارش ستاد خبری هفدهمین جشنواره یک هفته با کانون؛ در ابتدای این نشست که دکتر علیرضا شریفی پژوهش را پردازش اطلاعات برخوردار از انتظام، متعلق به گستره خاصی از علوم و دارای هویت جمعی دانست که به نوآوری می‌انجامد.

 وی پژوهش را همچنین نوعی ابزار دانست و گفت: نخستین و ساده‌ترین بحث در پژوهش این است که پژوهش هدف نیست بلکه ابزار رسیدن به برخی اهداف است. که این اهداف بنا به مخاطب متفاوت‌اند. چون مخاطب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هستند باید اهداف‌مان را براساس مخاطب‌مان تنظیم کنیم.

این جامعه شناس در ادامه گفت: سال‌ها پیش، پژوهش به عنوان یک کالای لوکس دیده می‌شد که به وسیله آن می‌شد حرف‌های بزرگ زد اما در واقع پژوهش نه تنها یک کالای لوکس و غیرقابل دسترس نیست، بلکه کاملاً در دسترس است. برخی نیز معتقدند انجام پژوهش تنها از عده خاصی برمی‌آید؛ در حالیکه پژوهش برای همه ما در دسترس است و همه ما می‌توانیم و باید آن را انجام دهیم.

البته می‌توان گفت که پژوهش سطوح مختلفی دارد. یعنی آن‌ چه کودک 7 ساله انجام می‌دهد با آن چه یک استاد دانشگاه انجام می‌دهد متفاوت است. پس مربیان نیز در سطوح مختلفی قرار دارند اما همگی‌شان قابل ارتقا و با اهمیت‌اند.

شریفی درباره لزوم علاقه‌مندسازی کودکان و نوجوانان به امر پژوهش نیز گفت: «هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند بدون آن که به آموزش و پرورش توجه داشته باشد، ادعای پیشرفت و توسعه کند. بنابراین اگر می‌خواهیم کشوری توسعه یافته داشته باشیم باید به آموزش و پرورش توجه کنیم و آموزش هم رخ نخواهد داد مگر این که پژوهش همراهش باشد. بنابراین آموزش و پرورش باید در همه عرصه‌ها پژوهش محور باشد.

 شریفی درباره فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افزود: «فعالیت‌های کانون در حوزه آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت) قرار می‌گیرد که معنای آن یاد دادن دانش و رفتارهای معین به انسان‌هاست با این هدف که در شرایط گوناگون بتوانند بهتر بیندیشند، بهتر زندگی کنند و با تعیین رفتار و کردار مناسب و مفید برای خود، با دیگران هماهنگ، شده و کامل کننده یکدیگر باشند. اما باید این نکته را به یاد داشت که پژوهش تکمیل کننده آموزش است.

 موسس نخستین پژوهشکده دانش آموزی با تاکید بر وظیفه مهم مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره راه‌های علاقه‌مند کردن کودکان و نوجوانان به امر پژوهش نیز گفت: در برابر کودکان و نوجوانان، آموزش و پژوهش نباید خسته کننده باشد. مربیانی که با بچه‌ها سر و کار دارند باید هنر و مهارتی داشته باشند و از شیوه‌هایی استفاده کنند که بچه‌ها پژوهش را در بطن زندگی خود به طور ملموس احساس کنند. همچنین باید به یاد داشته باشیم که بچه‌ها خود باید کار پژوهش را انجام دهند و ما تنها کنارشان باشیم. اگر ما به جای بچه‌ها کار کنیم دیگر لذت به نتیجه رسیدن پژوهش را نخواهند چشید. و یکی دیگر از راه‌های علاقه‌مند کردن بچه‌ها به انجام پژوهش، تشویق آن‌ها و ارزش دادن به انجام کار گروهی است که ارزشش بسیار بیشتر از کار فردی است.

وی با ارایه تعریفی از پژوهش کاربردی بیان کرد: «پژوهش کاربردی، پژوهشی است که در آن پژوهش‌گر به دنبال دست‌یابی به اطلاعاتی است که در موقعیت‌های علمی از آن استفاده کرده و یا به وسیله آن مشکل را حل کرده یا راه حل مساله‌ای را پیدا کند.

جنس پژوهش دانش‌آموزی به حوزه پژوهش کاربردی نزدیک است البته با آن چه که عموما در دستگاه‌های اجرایی یا مراکز تحقیقاتی انجام میگیرد متفاوت است. در پژوهش‌های دانش‌آموزی نتیجه برای استفاده یک نفر و یا گروهی از بچه‌هاست در حالی که در مراکز تحقیقاتی نتیجه به عده کثیری از مردم مربوط است.

 شریفی در ادامه سخنان خود به برخی ویژگی‌های پژوهش کودکان و نوجوانان اشاره کرد و گفت: پژوهش باید یک بررسی دقیق باشد و تنها دیدن و گذشتن نیست و باید با صبر و حوصله انجام گیرد. در این صورت بچه‌ها یاد می‌گیرند که هیچ چیز در دنیا به صورت گذرا صورت نمی‌گیرد. یکی از بهترین ویژگی‌های پژوهش برای بچه‌ها انجام کار مشارکتی است که فرهنگ آن باید در بچه‌ها نهادینه شود. پژوهش باید مهارت پردازش داده‌ها را در کودکان افزایش دهد. به این ترتیب که مربی به مخاطبانش بیاموزد که صرف داشتن اطلاعات زیاد به معنی پژوهش خوب نیست بلکه مهم پردازش داده‌هاست. قرار نیست ما بچه‌ها را در برابر کوهی از اطلاعات قرار دهیم، بلکه باید به آن‌ها یاد دهیم که ارتباط میان اطلاعات و داده‌های مختصر را پیدا کنند. در غیر این صورت ما تنها اطلاعاتی را به بچه‌ها تزریق کرده و آن‌ها را رها کرده‌ایم.

وی ادامه داد: «پژوهش زمانی موفق است که به یک پرسش پاسخ دهد و در عین حال دو پرسش جدید ایجاد کند. بنابراین انجام پژوهش باید مهارت پرسش‌گری را در کودکان و نوجوانان افزایش دهد.

دبیر جشنواره جوان خوارزمی در ادامه به موضوع نوآوری درپژوهش تاکید کرد و افزود: «آن چه که در پژوهش بر آن تاکید بیشتری میشود، بحث نوآوری است. اگر پژوهشی به نوآوری نینجامد نمی‌توان نام آن را پژوهش گذاشت.

شریفی درباره موضوع پژوهش‌هایی که توسط کودکان و نوجوانان انجام می‌شود نیز گفت: «پژوهش برای این گروه سنی باید از موضوعات ساده به پیچیده و نیز از موضوعات عینی به موضوعات ذهنی حرکت کند. چرا که اگر قرار باشد بچه‌ها به دلیل سخت و ذهنی بودن موضوع اعتماد به نفس خود را از دست دهند، با اثرات نامطلوب تربیتی روبه رو خواهند شد.

وی، افزایش بینش و فرزانگی و کمال نفس، اشتیاق به انجام فعالیت پژوهشی در کودکان و نوجوانان و افزایش اعتماد به نفس و تخیل در آنان را از دیگر ویژگی‌های پژوهش کودکان و نوجوانان دانست.

 شریفی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: «همه ما خواهان توسعه یافتگی کشورمان هستیم پس باید به یاد داشته باشیم که باید به آموزش و پرورش ِ پژوهش محور توجه داشته باشیم. ضمن این که پژوهش در حوزه کودک و نوجوان یک تخصص است پس کار مربیان بسیار حساس‌تر است. پژوهش با رشد فکری، ذهنی و بینشی و ویژگی‌های تربیتی بچه ها گره خورده است بنابراین اگر بتوانیم پژوهش را میان کودکان و نوجوانان گسترش دهیم به یافته‌های تربیتی بهتری می‌رسیم.

 در ادامه این نشست؛ دکتر «نسترن اسدی» با تاکید بر نقش شناخت و آگاهی مربیان از کودکان و نوجوانان در آموزش پژوهش؛ سوال پرسیدن را نخستین گام پژوهش دانست و گفت: «پژوهش برای کودکان و نوجوانان باید با بازی و لذت همراه باشد. چرا که بازی برای آن‌ها یک فعالیت جدی است. ضمن این که باید فرهنگ کار جمعی و ارتباط صمیمانه با دیگران حین کار را در بچه‌ها نهادینه کرد که خود فرآیندی طولانی و نیازمند صبر است. بنابراین باید برای آموزش به آن ها بازی‌هایی طراحی شود که هدف‌دار باشند و کودک در درجه نخست از آن ها لذت ببرد و پژوهش؛ تحقیق و کار گروهی را قدم به قدم تجربه کند.

مولف کتاب «خلاقیت در مدارس» در ادامه گفت: «برای کودکان بزرگتر و تا 9 سال؛ باید سوال ‍پرسیدن را که نخستین گام پژوهش است را آموزش دهیم. حتی سوالاتی که به ظاهر جوابی برای آن ها وجود ندارد. وقتی سوال ایجاد شد؛ ضمیر ناخودآگاه کودک بدون آن که خود او متوجه باشد به دنبال جواب می‌رود. در این سن می‌توان ‍پژوهش‌های بسیار ساده و انجام کار گروهی را به بچه ها یاد داد. حتی می‌توان نوجوانان را به عنوان همکار و دستیار پژوهش‌گر در انجام پژوهش‌ها شریک کرد.طی کردن چنین فرآیند هدف‌داری باعث خواهد شد تا وقتی نوجوان به سن انتخاب رشته تحصیلی یا شغل می‌رسد بداند که هدفش چیست؛ از زندگی چه می‌خواهد و چه شغلی در آینده خواهد داشت.

 نسترن اسدی در انتها خطاب به مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: «اگر شما پژوهش‌گران خوبی باشید؛ می‌توانید امر پژوهش را در ذهن زیبای کودکان جای دهید.

نشست تخصصی پژوهش با رویکرد پژوهشگران نوجوان و پژوهش دانش آموزی در سالن کنفرانس مرکز آفرینش‌های هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و هم‌زمان با هفدهمین از جشنواره یک هفته با کانون برگزار شد.

این جشنواره که در سراسر کشور به معرفی فعالیت‌های کانون اختصاص دارد در تهران تا روز شنبه 23 مهر با موضوع پژوهش برگزار می‌شود.