محسن هجری اهل بروجرد است و اولین کتابش را به نام آتشی به لطافت بنفشه‌ها در سن 33 سالگی نوشت خودش می‌گوید: نویسندگی را از کلاس‌های انشای یکی از دبیرهایش به نام محمد تقی ستاری اهل همدان آغاز کرده است .

زمانی که نوجوان بود به مطالعه کتاب‌های تاریخی و داستانی علاقه‌مند شد و حالا هم که نویسنده شده، دست کم روزی هشت ساعت مطالعه می‌کند و بسیاری از کتاب‌های کتاب‌خانه‌اش که بیش از چهار هزارجلد کتاب است مطالعه کرده، دو فرزند به نام‌های عاطفه و احسان دارد و با آن که علاقه ای به نویسندگی ندارند ولی اهل مطالعه هستند، احسان فارغ التحصیل رشته برق و عاطفه فارغ التحصیل رشته معماری است .

محسن هجری با عشق و علاقه برای کودکان و نوجوانان این مرز و بوم می نویسد. در اولین سفرش به شهر بیرجند در فرصت کوتاهی با او به گفتگوی نشستیم با آن که زمان بسیار کم بود، امّا آن چنان سخن گفت که برآن شدیم ادامه این گفتگو به صورت تلفنی انجام شود، او نیز با اشتیاق پذیرفت .

با هم این گفتگو را می خوانیم.

پاسخ به این سوال نیاز به آمار و تحقیقات میدانی دارد اما بررسی ها نشان داه است که نوجوان امروز به دلیل ارتباطی که با تکنولوژی و دنیای جدید دارد می‌خواهد نویسندگان به موضوعاتی بپردازند که آثار به نوعی پاسخی برای دغدغه های آنها باشد. نوجوان امروز برای خودش هویت قائل است و اگراین هویت را نادیده بگیریم از ما فاصله می‌گیرد، او دوست دارد ادبیات نوجوان آیینه‌ی عشق، تنفر، احساس مسولیت و گریز هایش و به عبارت ساده تر آنچه را که معرّف نوجوان امروزی است، در این آثار ببیند.

بله، بیشتر برای نوجوانان می نویسم امّا برای مخاطب بزرگسال هم کارهایی تألیف کرده ام ، بیشتر باز خوانی آثار اندیشمندان دوره مشروطه بوده است. همچنین پژوهشی برای سازمان تبلیغات اسلامی با عنوان" تبلیغات دینی برای کودکان و نوجوانان" انجام داده ام که نوعی آسیب شناسی این سه دهه است که چرا روش های ما به نتیجه دلخواه نرسید و به آنچه می خواستیم نرسیدیم.

 بازنویسی تنبیه الامه و تنزیه المله اثر علامه نایینی از علمای دوره مشروطه که با عنوان" در آمدی بر بیداری مردم" به چاپ رسیده است همچنین در پرتومشروطه خواهی که مقدمه‌ای است بر کتاب لئالی المربوطه فی وجوب المشروطه ، اثر ارزشمند شیخ اسماعیل محلاتی .

محتوای آن درباره چگونگی شکل گیری ریشه های استبداد است علامه امینی اعتقاد دارد هروقت کسی به جای خداوند نشست استبداد از همان جا شروع می شود واعتقاد یک مومن و موحد بر این است که فقط خداوند است که فعال ما یشاء و مایرید است، یعنی هر آن‌چه را که اراده می‌کند، انجام می دهد.درحالی که اگر انسان چنین بپندارد که به دلخواه خود هر کاری می تواند انجام دهد، بی آن که پاسخگو باشد، به شرک دچار می شودو خودش را شریک خداوند فرض کرده است و نائینی بر این باور است که انسان موحد باید فروتن باشد و دست از خودکامگی و خود محوری بردارد. او اگربه این باور محکم بایستد و تن به حاکمیت انسان های خود محور ندهد، در این صورت جلوی استبداد را گرفته است. این کتاب زبان قابل فهمی برای مخاطب نداشت به همین دلیل مدت یکسال طول کشید تا این کتاب را به زبان ساده نوشتم و حدود سال هشتاد وشش به چاپ رسید.

 کتاب دیگر مقدمه ای بود بر کتاب شیخ اسماعیل محلاتی که از اندیشمندان دوره مشروطه است با عنوان" در پرتو مشروطه خواهی " که از آثار دوره مشروطه بود. شیخ اسماعیل محلاتی از شاگردان آخوند خراسانی و از علمای طرفدار مشروطه بود . زبان این کتاب، از زبان کتاب آقای نایینی ساده تراست و من به اتفاق دو نفر دیگر فقط مقدمه ای برای این کتاب نوشتیم. البته از زمانی که این کتاب چاپ سنگی شده بود تجدید چاپ صورت نگرفته بود که خوشبختانه موفق شدیم با کمک نوه ایشان این کتاب را تجدید چاپ کنیم .

مجموعه هشت جلدی " عبدالفتاح عبدالمقصود " که درباره امام علی (ع) نوشته شده است. این کتاب به زیبایی امام علی (ع) را از دوران تولد تا شهادت تصویر می کندوهمین طور کتاب پرتوی از قرآن تفسیری که مرحوم طالقانی از چند سوره ی قرآن از جمله بقره، آل عمران، نساء و جزءسی ام کرده‌اند که‌ به نظر من از عمیق ترین و به روزترین تفاسیر قرآن است . همچنین مجموعه آثار دکتر علی شریعتی از جمله پدر ، مادر ما متهم هستیم و آری این چنین بود برادر

شاید بتوان گفت پیچیدگی های تاریخ ایران که قضاوت را برای مخاطب مشکل می کند، به طور مثال در شرایط مختلف می بینیم مواضعی که افراد سرشناس در مقاطع حساس می‌گیرند شاید برای ما تعجب برانگیز می‌شود، این سوال که چرا خواجه نصیرالدین طوسی با هلاکو همکاری می کند، اما در مقابل کسی مثل عطار نیشابوری با مغولان مبارزه می کند و کشته می شود . یا کسی مثل نجم الدین کبری که در واقع استاد مولانا بود، تا آخرین نفس با مغول ها مبارزه کرده و کشته می شود. بنابراین به طور طبیعی برای مخاطب این سوال پیش می آید که کدام گروه درست عمل کردند، آن‌هایی که مبارزه کردند و یا کسانی با مغول همکاری کردند. من تصورم این است که چشم عقاب این تضاد را نشان می‌دهد و این تضاد تاریخی با شخصیت‌های خیالی مانند حامدکتاب‌دار قلعه و پسرش ناصر در این کتاب روایت شده است . در واقع همیشه سعی کردم در رمان قضاوت نکنم و این تضاد را فقط برای مخاطب به تصویر بکشم.

دوست عزیزم آقای جعفر توزنده جانی نویسنده خوش فکر، یکی از خوبی های طرح رمان نوجوان این است که نویسندگان طرح‌های انتخابی خود را طی جلسات ارائه می دهند تا، با هم‌فکری کسانی که اهل قلم هستند نقاط ضعف رفع شود و من در همین جا به نوبه خودم از تمامی دوستان عزیزم برای نظرات و پیشنهادات سازنده آنها تشکر می کنم .

من این کتاب را با توجه به دایره لغات گروه سنی " ه " پایان دوره نوجوانی تألیف کرده بودم، در حالی که بعد از چاپ کتاب مشاهده کردم مخاطبان این کتاب را گروه سنی " د" و "ه " تعیین کرده‌اند.

با توجه به تأخیری که در ارسال کتاب به کتاب‌خانه های کانون صورت گرفت آمار فعلی بیان‌گر آن است که طی همین چند ماه، بیش از هزار مراجعه برای مطالعه این کتاب صورت گرفته است.

 من فکر می‌کنم مواجه شدن با مخاطب ذهنیت نویسنده را تصحیح می‌کند چون گروه هدف ما که برای آنها می نویسیم همین افراد هستند و اگر مخاطبی به من بگوید داستان را نفهمیدم من باید شیوه کارم را تغییر بدهم.

تا به حال به چند استان برای نقد کتاب "چشم عقاب" سفر کردید؟

دو استان (تهران و خراسان جنوبی ) البته در چند مرکز از جمله اردبیل، چهارمحال بختیاری، نیز جلسه هایی برای نقد و و بررسی این کتاب برگزار کرده اند.

من فکر می کنم هنوز خیلی زود باشد که قضاوت کنیم نیاز به زمان داریم و حداقل باید یک دوره پنج ساله را بگذرانیم تا بتوایم بفهمیم که این اتفاق چقدر به مخاطب کمک کرده است ولی از آنجا که آمدن هر مولود نویی را به فال نیک می‌گیریم فکر می‌کنم باید این اتفاق را هم به فال نیک بگیرم.

خیلی معرکه اند ، بچه هایی که من ملاقات کردم عمیق فکر می‌کنند و با مهربانی، ادب، متانت و در عین حال با صراحت نقد خود را بیان می کردند.

 

با آن که این منطقه دور افتاده از مرکز است، من ارزش هایی در این جمع دیدم که مثال زدنی است، فقط باید خود را باور کنند چون هیچ چیزی ازمرکز نشینان کم ندارند، البته اگر تلاش و مطالعه مستمر داشته باشند.

آتشی به لطافت بنفشه ها چون این کتاب به نوعی بیان کننده روح حقیقت طلب نوجوانان است و داستان جوانی حضرت ابراهیم (ع) را روایت می کند. همچنین کتاب ایستاده بر خاک که بیان کننده واقعه عاشورا از زبان یک تیر است .

آیا کتابی هست که آرزوی خواندنش را داشته باشید ؟

 بله آثار کتاب شیخ نجم الدین کبری که نظریه اشراق رنگین را مطرح کرده است . او استاد بهاءالدین ولد پدر مولانا شاعر مشهور ایرانی است، بسیار شجاع و عارف مسلک بود و تأثیربسیاری بر اندیشه های مولوی داشت. او می گوید هر رنگی بیان کننده یک درجه از حقیقت است و هر کدام از رنگ ها یک مرتبه از وجود را معرفی می کنند. شیخ نجم الدین کبری وقتی مغول ها حمله کردند، یارانش به او توصیه کردند که از شهر برود، اما او گفت: در کنار این مردم زندگی کرده‌ام و در کنار این مردم می‌میرم.

بعضی از داستان‌ها را همسرم و بعضی از آنها را دوستانم

 

بله، رمان " ناکجا آباد" که به نوعی بازخوانی زندگی شهاب الدین سهروردی فیلسوف ایرانی در قرن ششم است.

 

سهروردی در سنین نوجوانی جسارت و شهامت بیان نظراتش را داشت ، اهل مطالعه و نظریه پرداز بود، با وجود عمر کوتاه 32 ساله اش اندیشه های نویی را مطرح کرد و به نظر من الگوی خوبی برای نوجوانانی است که می خواهند وارد فضای خردورزی شوند.

 

حدود پنج ماه دیگر وبه امید خدا تا پایان سال منتشر می شود.

 

 برای همه افراد خیر، کتاب هدیه خوبی است اما فقط برای کسی که آن را بخواند.

 

دو نهاد آموزش و پرورش و صدا وسیما در این امر نقش بزرگی دارند، نظام آموزش و پرورش نیاز به بازنگری دارد . باید حجم دروس حفظی کم شود و به ساعت کارهای خلاق و مطالعه اختیاری اضافه شود تا دانش آموز مجال خواندن پیدا کند . کتابخوانی به عنوان ارزش در کارنامه دانش آموز لحاظ شود یعنی دانش آموز ممتاز را کسی بدانند که علاوه بر فراگیری دروس، مطالعه‌ی اختیاری می‌کندو در کارهای خلاق و خرد ورزی شرکت می‌کند .

 در دنیای امروز رواج هنجار ها و عادت ها به ویژه در دهه های اخیر ارتباط مستقیمی با رسانه هایدیداری شنیداری از جمله تلویزیون، ماهواره و اینترنت دارد، اگر کودک در نهادهایی چون تلویزیون دائم با موضوع کتاب و نقد کتاب روبه رو شود، به تدریج کتابخوانی در وجودش نهادینه می شود. صدا و سیما می تواند به جای تکرار فیلم ها در چند نوبت، ساعاتی را به معرفی کتاب و نویسندگان و نقدآثارشان اختصاص دهد.

 در حال حاضر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تنها نهادی است که با توجه به تمامی کمبودها برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در سراسر ایران تلاش می کند.

 

تصورم این است که همه عبادات روزه ، نماز، حج و.... برای این است که انسان روحش را پالایش دهد و آماده انجام عمل صالح شود و باورم این است که اگر عمل صالح انجام ندهیم این عبادات مشکلی را حل نخواهد کرد و من فکر می کنم بهترین مسیر برای خداجویی و رسیدن به حقیقت عمل صالح است که می تواند گرفتن دست انسان سالخورده ای و یا کارهای بزرگتری باشد. اگر نماز خواندیم و روزه گرفتیم ، امّا دیگران را آزار دادیم ، غیبت کردیم و تهمت زدیم ، ومال دیگران را به ناحق استفاده کردیم، عبادتی انجام نداده‌ایم. پس بکوشیم ،عمل صالح انجام دهیم تا عبادات ما قبول درگاه حق تعالی شوند.

ماه رمضان روند طبیعی زندگی را تغییر می‌دهد، به همین خاطر می‌توان گفت انسان را با فضای جدیدی روبه رو می‌کند ، فرصت فاصله گرفتن از عادت های گذشته و جایگزین عادت های جدید را فراهم می‌کند. و به نوعی حس نو شدن و از پیله در آمدن است و اگر با عمل صالح همنشین شد اتفاق خوبی می افتد.

 خیر ، داستانی با این موضوع ندارم ولی چند داستانک در نشریات دارم.

تصویر من از خدا فقط مهربانی است ، او با رحمت و بزرگی از کنار خطاهای ما می‌گذرد و از کسی کینه به دل نمی‌گیرد و منتظر بهانه‌ای برای بخشیدن است . من فکر می‌کنم خداوند کسی است که دائم به بنده هایش لبخند می‌زند

خدایا ما را به خودمان واگذار نکن ، چون فکر می‌کنم عقل ، تجربه و توانایی ما محدود است ، وقتی به حال خود رها می شویم، مرتکب اشتباه می شویم. پس قدم به قدم دست ما را بگیر و راه را به ما نشان بده . آمین

گفت‌وگو از: فاطمه آدینی روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان خراسان جنوبی