به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سخنرانان این نشست دیدگاه‌های خود را نسبت به موضوع فلسفه برای کودکان بیان داشتند و ابتدا حسین شیخ رضایی؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده‌ی حکمت و فلسفه‌ی ایران به باز تعریف مفهوم خواندن و انواع آن پرداخت تا نقش برنامه‌ی فلسفه برای کودک در ترویج خواندن روشن شود.

این استاد دانشگاه خواندن را دارای سه سطح «چه»، «چگونه» و «چرا» دانست به گونه‌ای که خواننده ابتدا معنای لغوی و اطلاعات سطحی متن را دریافت ‌کند، سپس با چگونگی بیان محتوای متن توسط نویسنده آشنا ‌شود و در آخر با پرسش چرایی، محتوای متن را تفسیر کرده و به لایه‌ی سوم آن برسد.

وی با بیان این‌که خواندن می‌تواند در هریک از این سه سطح متوقف شود، دو عامل «متن» و «انتظار ما از متن» را به عنوان عوامل مستقیم در دست‌یابی هر فرد به هر یک از این سه سطح معرفی کرد و افزود: در کارگاه‌های فلسفه برای کودکان یا حلقه‌های کندوکاو فلسفی هر سه لایه‌ی خواندن مد نظر قرار می‌گیرد و مهارت‌های مربوط به آن در کودکان تقویت می‌شود.

شیخ رضایی ضمن تشریح چگونگی اجرای سه مرحله‌ی خواندن در کارگاه‌های فلسفه برای کودکان، داستان «کلاه» از مجموعه‌ی «روزهایی با قورباغه و وزغ» را برای حاضران خواند و نحوه‌ی قراردادن کودکان در هریک از لایه‌های خواندن را با طرح پرسش‌های مربوطه بیان کرد.

وی در خصوص جایگاه خواندن در میان افراد و میزان فهم عمیق از متن در جامعه‌ی امروز ایران گفت: امروزه افراد جامعه‌ی ما در فهم متن و نوشتن متن مشکل دارند و حتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیز توان نوشتن یک گزارش یا متن را ندارند. به عبارت دیگر سواد خواندن در ایران دچار مشکل است چنان‌که آمار و ارقام و تجربیات و شواهد به ما این‌طور می‌گوید.

پژوهش‌گر حوزه‌ی فلسفه برای کودکان، با ابراز نگرانی از تبدیل شدن این برنامه به امری شیک و مد روز، ورود درس «تفکر و پژوهش» به پایه‌ی ششم ابتدایی از سوی آموزش و پرورش را غیر تخصصی و خارج از استاندارد عنوان کرد.

در ادامه حسین شیخ‌الاسلام؛ منتقد و مترجم حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، زاویه‌ی دیگری از شکل اندیشیدن به متن را پیش روی مخاطبان باز کرد و بحث خود را حول سه محور اصلی فلسفه، کودک و خواندن متمرکز کرد.

به گفته‌ی وی هر مربی یا هر فردی که به طور مداوم با کودک سر و کار دارد دست کم باید به دو رکن اصلی «کودک» و «مفهوم خواندن» اندیشیده باشد یعنی تصوری مشخص از کودک و تصوری درمورد خوانش یا خواندن متن داشته باشد تا بتواند کودک را به مسیر درستی هدایت کند.

این پژوهشگر عرصه‌ی ادبیات کودکان با تعریف فلسفه به عنوان یکی از محورهای بحث خود و برشمردن دو ویژگی بارز آن اعم از فهمیدن و آزادی عقل خودمختار در فهم، اذعان داشت که همه‌ی متون به این دو ملاک فلسفه وفادارند و اساسا نمی‌توان کتاب‌هایی را به طور مشخص مربوط به حوزه‌ی فلسفه برای کودک دانست چرا که بیش از هفتاد درصد کتاب‌های منتشر شده در حوزه‌ی کودکان اساسا فلسفی هستند.

حسین شیخ الاسلامی برخلاف همتای خود در این نشست معتقد بود برای اینکه کودک فلسفی بیندیشد نیاز به آموزش اندیشیدن فلسفی ندارد چرا که به صورت ذاتی این ویژگی را داراست و پرسش‌های فلسفی را با خود به دنیا می‌آورد.

وی هم‌چنین تصریح کرد: کودکی آغاز مواجهه با جهان و فلسفه نتیجه‌ی مواجهه‌ی انسان و جهان است و بنابراین کودک ناچار است که فیلسوف باشد، پرسش کند و به بزرگ‌سالان مراجعه کند اما چنان‌چه بزرگ‌سالان برخورد مناسبی با پرسش‌های فلسفی او نداشته باشند به تدریج پرسش‌های فلسفی نیز در درون کودک خاموش می‌شود.

عضو هیئت مدیره‌ی پژوهشکده‌ی کودک و نوجوان فعالیت خواندن را شکلی از مصاحبت و هم‌نشینی توصیف کرد که ذاتی انسان‌هاست و معنی آن مقابله کردن با متن به صورت یک موضوع نیست بلکه گوش فرادادن و ادامه‌ی منطقی شنیدن است.

به گفته‌ی شیخ‌الاسلامی تنها کاری که می‌توان انجام داد این است که متن را در اختیار کودک قرار دهیم و به او بیاموزیم که به متن گوش کند و با کتاب تعامل داشته باشد و فضایی را فراهم کنیم تا هم‌چنان پرسش‌های فلسفی خود را مطرح کند.

این پژوهشگر فلسفه در پاسخ به این پرسش که کتاب‌های فلسفی چگونه به ترویج خواندن در کودکان کمک می‌کنند گفت: اگر ما بتوانیم خواندن را در کودک نهادینه کنیم کتاب‌هایی با مضمون فلسفی نیز برای او لذت‌بخش خواهد بود و از این منظر نیازی به کلاس‌های فلسفه برای کودکان که درعمل با آزادی نهفته در فهم فلسفه تناقض دارد، نخواهیم داشت.

چهلمین نشست ترویج کتاب‌خوانی با موضوع « فلسفه برای کودکان و ترویج خواندن» عصر روز دوشنبه 25 خرداد ماه در محل کتاب‌خانه‌ مرجع کانون برگزار شد.
کتاب‌خانه مرجع کانون همه ماهه در آخرین دوشنبه‌ی ماه و با حضور صاحب‌نظران عرصه‌ی هنر و ادبیات کودک و نوجوان موضوع ترویج خواندن را مورد بحث و تبادل نظر قرار می‌دهد.