تا پیش از تأسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران، ادبیات کودک و نوجوان، واژه‌ای مغفول در دنیای ادبیات بود، به طوری که تا قبل از ایجاد این نهاد، ادبیات کودک جایگاه ویژه‌ای برای خود نداشت و تنها شامل داستان‌هایی بود که از طریق قصه‌گویی شفاهی به کودکان گفته می‌شد، تا اینکه با تاسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برای ساماندهی به ادبیات کودک و نوجوان، از نویسندگان، روزنامه‌نگاران و شعرا دعوت گسترده‌ای به عمل آمد و کودکان و دنیای کودکانه، شدند کانون توجه این کانون! و اکنون بعد از چندین دهه فعالیت این نهاد در ایران، شاهد تأثیرگذاری فعالیت‌های آن در سراسر کشور بودیم. شاید بهتر باشد نگاه‌مان را کمی استانی‌تر کنیم تا بیشتر به تأثیر وجود این نهاد با ارزش پی ببریم.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان شرقی، به راستی یکی از بی نظیرترین نهادهای فعال در حوزه کودک و نوجوان محسوب می شود، که طی چند دهه فعالیت، تأثیر بسزایی در تربیت روحی و ذهنی کودکان و نوجوانان استان داشته است. نمی شود از فعالیت های کانون صحبت کرد و به راحتی از کنار محصولات تولیدی این نهاد گذشت، چرا که بخش اعظم اقدامات این مجموعه مربوط به همین بخش است.
حتما تا به حال شما هم به بهانه های مختلف سری به فروشگاه‌های کتاب و لوازم‌تحریر و اسباب‌بازی فروشی‌ها زده‌اید. جایی که همیشه منِ نوعی را شخصاُ دچار سردرگمی می‌کند. انتخاب هدیه‌ای مناسب برای کودکان به نظر من بسیار سخت‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. اینکه چه چیز انتخاب کنیم تا هم مورد توجه کودک و نوجوان باشد و هم برایش سودمند باشد، کار راحتی نیست و غالباً ما در این گونه انتخاب‌ها تنهاییم. نهایتاً فروشنده می‌تواند چند پیشنهاد به ما بدهد و بس! و اینجاست که به نظر می‌رسد، باید در انتخاب‌هایمان دقت بیشتری داشته باشیم.
همانطور که می‌دانید ایجاد کانون در پی چاره‌اندیشی برای پرکردن اوقات فراغت گروه کودک و نوجوان جامعه و فراهم‌آوردن آموزش و سرگرمی برای آنها و هم چنین در راستای فراگیر کردن فرهنگ کتاب‌خوانی بین این قشر بود.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارای شبکه گسترده‌ای از کتابخانه‌های مناسب کودکان و نوجوانان بوده و نیز از برجسته‌ترین تولیدکنندگان و ناشران کتاب‌های این قشر در ایران به شمار می‌رود. اما شنیدن کی بود، مانند دیدن! شاید بد نباشد سری به مرکز عرضه محصولات فرهنگی و تولیدی کانون پرورش فکری استان بزنیم؛ بخشی از کانون که در عین سادگی ظاهری؛ حرف‌های زیادی برای زدن دارد. هنگام ورود به این مرکز اولین چیزی که نظر انسان را به خود جلب می‌کند، سیل عظیمی از کتاب و لوازم تحریر و وسایل بازی کودکانه است که دور تا دور مرکز را پوشانده‌اند. درست مانند تمام فروشگاه‌هایی از این دست، اما کافیست تنها یک بار تمام مرکز را دور بزنی تا به نظمی ظریف در این بین پی ببری.
شیدایی، کارشناس روابط عمومی کانون استان که از قضا با سردرگمی‌های والدین آشنایی خوبی دارد، در رابطه با محصولات این مرکز توضیحات جالبی می‌دهد. او می‌گوید:« این مرکز دارای چند قسمت است، در بخش‌هایی از آن کتاب‌های ویژه کودک و نوجوان که بر حسب گروه‌های سنی مخاطبان دسته‌بندی شده‌اند و زمانی که فردی برای خرید کتاب وارد اینجا می‌شود، ما حتماً درباره سن کودک و سایر موارد از او سؤالاتی می‌پرسیم و با توجه به حساسیتی که به دسته‌بندی کتاب‌ها داریم، تا حد امکان اجازه خرید کتاب نامناسب برای کودکان گروه‌های سنی مختلف را نمی‌دهیم، چرا که خوب می‌دانیم انتخاب اشتباه یک کتاب برای کودک، می‌تواند تأثیر منفی در ایجاد علاقه‌مندی به مطالعه بگذارد که گاهاً غیر جبران خواهد بود.»
اشتراک محصولات فرهنگی کانون مخصوصاً کتاب یکی دیگر از خدماتی است که در مراکز عرضه محصولات فرهنگی کانون وجود دارد. این خدمت مورد استقبال بسیاری از والدین نیز هست، با ثبت اشتراک کودکان در این سیستم هرماه 2 عنوان کتاب مناسب گروه سنی کودک یا نوجوان به آدرس او ارسال می‌شود. از مزایای این نوع خرید کتاب این است که چون کتاب به نام کودک یا نوجوان ارسال می‌شود او هم نوعی مسئولیت برای مطالعه کتاب در خود احساس خواهد کرد.
وی می افزاید:« در بخش دیگر این مرکز، لوازم تحریرهایی قرار داده‌ایم که بر خلاف نمونه‌های بازاری، تنها یک دفتر یا خودکار ساده نیستند. در تولید این محصولات سعی بر انتقال یک مفهوم دینی، یا شناساندن چهره‌های اسطوره‌ای، ادبی و بومی ایرانی اسلامی کرده‌ایم.»
در بخش‌های دیگر این مرکز هم انواع بازی‌های فکری و کتاب‌های کانون زبان و ... وجود دارد.
شیدایی حسن اصلی این مرکز را نسبت به سایر مراکز و فروشگاه‌های کتاب و لوازم تحریر و اسباب‌بازی فروشی ها، هویت‌دار بودن محصولات این مرکز و تفاوت با سایر محصولات موجود در بازار می‌داند و ادامه می‌دهد:« بسیاری از محصولات این مرکز در بازار عرضه نمی‌شود، و کانون در صورت احراز صلاحیت مجوز نمایندگی اختصاصی محصولاتش را می‌دهد.»
کافیست گشت کوچکی در این مرکز بزنی تا بسیاری از خاطرات دوران کودکی‌ات برایت تداعی شوند، اینجا برخلاف زرق و برق فروشگاه‌های دیگر، همه چیز بوی آشنای سادگی را می‌دهد، نه از بن تن خبری هست و نه از مانکن‌های عروسکی! هر چه هست رنگ و بوی ایرانی دارد و اسلامی! از جمله دفترهایی که پشت و روی جلدشان به جای استفاده از عکس شخصیت‌های کارتونی غربی، روایتگر بخشی از داستان‌های قهرمانان ملی میهنی یا گوشه ای از داستان‌های مثنوی و امثال آن هستند. " سیمرغ و عباس بابایی" " رستم و محمد جهان آرا" و ... تنها چند نمونه از دفترهایی هستند که هویت ایرانی و اسلامی دارند و کودک را به آشنا شدن با داشته‌های فرهنگی خود دعوت می‌کنند.
کتاب‌های ارزنده سال‌های گذشته، که کم کم داشت از خاطره ها محو می شد، اینجا دوباره تجدید چاپ می‌شوند. کتاب " میهمانهای ناخوانده" که اکثر ما با موضوع آن آشنایی داریم و اولین بار در سال 1345 منتشر شده است یکی از همین کتاب‌های با ارزش است.
همچنین کتاب‌هایی با گویش اقوام مختلف ایرانی همراه با فایل صوتی به گویش اصلی، که این امر حاکی از توجه به فرهنگی بومی مردم در کنار فرهنگ ایرانی و اسلامی آن ها است.
از بخش کتاب و لوازم تحریر که بگذریم، وارد دنیای شیرین بازی‌های فکری و سرگرمی‌های سازنده می‌شویم، بازی‌هایی که می‌توان به چند بخش آموزشی- فرهنگی، آموزشی- علمی، آموزشی- فکری، آموزشی – هنری، مهارت‌های حرکتی، فرهنگی – هنری، نرم‌افزار و بازی‌های رایانه‌ای تقسیم کرد. از آجره‌ها و سازه‌ها بگیر تا بازی‌های رایانه‌ای ایرانی و ساخت هلیکوپتر ربات، کتاب شناخت رنگ‌ها و مهارت های دیدن و حتی اعصاب سنج.
شیدایی، کارشناس روابط عمومی کانون آذربایجان شرقی در رابطه به فعالیت‌های مراکز عرضه محصولات فرهنگی کانون می‌گوید:« محصولات کانون در بخش‌های مختلفی چون: انتشارات کتاب‌های کانون، سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های فکری، نرم‌افزارهای و بازی‌های رایانه‌ای مناسب ویژه کودکان و لوازم التحریر تولید می‌شوند و در رده‌های سنی « الف، ب، ج، د، ه » و هم چنین ویژه مخاطبان عمومی تقسیم‌بندی و عرضه می‌شوند.»
وی با اشاره به اینکه مخاطبان کانون را کودکان 6 ساله تا نوجوانان 17 ساله تشکیل می‌دهند، تأکید می‌کند:« فضای کانون پرورش فکری به نحویست که بسیاری از اعضا ارتباط خود را حتی بعد از 17 سالگی هم حفظ کرده و سعی در ادامه استفاده از امکانات و فضای صمیمی این نهاد دارند.»
وی می‌افزاید:« با توجه به ویژگی‌های شخصیتی کودکان و نوجوانان باید در انتخاب کتاب برای این گروه‌های سنی دقت بیشتری داشته باشیم. هم چنین در انتخاب بازی نیز باید حساسیت کافی داشته باشیم و خوشبختانه تمامی این موارد در محصولات تولیدی و عرضه شده در کانون مورد توجه قرار می‌گیرد. در صورت درخواست مراجعه کنندگان، راهنمایی‌های لازم در این خصوص توسط همکاران انجام می‌گیرد.».
وی علت توجه کانون به تولید محصولات با هویت ایرانی- اسلامی طی سال‌های اخیر را شناساندن شخصیت های بزرگ ملی و مذهبی به کودکان می‌داند و ادامه می‌دهد: شورای نظارت بر اسباب بازی در سطح کلان با حضور در گمرک‌های کشور اقدام به ممانعت از ورود اسباب‌بازی‌های مشکل‌دار کرده است و حساسیت زیادی بر ورود هرگونه اسباب بازی به کشور دارد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 8 مرکز عرضه محصولات فرهنگی در استان فعال اس از تلاش کانون برای افزایش مراکز عرضه خبر داد و از والدین و کودکان و نوجوانان خواست برای تهیه کتاب و محصولات فرهنگی مناسب به مراکز فرهنگی هنری کانون مراجعه کنند.