به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، لیلا کفاش‌زاده، پرور قویدل و عاطفه سلیانی از اعضای شورای کتاب کودک طی نشستی با عنوان «میراث فرهنگی و محیط زیست» درباره‌ی ظرفیت‌ها و تاثیرهای کتاب بر حفظ میراث ملی سخن گفتند.
لیلا کفاش‌زاده نخستین سخنران این برنامه بود. این نویسنده و پژوهش‌گر گفت: «کودک مفهوم تمدن را نمی‌فهمد و تاریخچه برای آن قابل درک نیست. کودک مطلبی را می‌خواهد که با آن ارتباط برقرار کند و به آن ببالد. این‌که ما مطالبی درباره‌ی تمدن‌ها می‌نویسیم یا چیزی را به ثبت ملی و جهانی می‌رسانیم مهم نیست. مهم این است که آیا برنامه‌ای برای آشنایی نسل‌های بعد با این میراث و تاریخ داریم یا خیر؟
این کارشناس سخنان خود را در حوزه‌ی حفظ میراث ملی این‌طور ادامه داد: «گرچه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه‌ی میراث فرهنگی خوب عمل کرده است اما نکته‌هایی هم وجود دارد. یکی این‌که پدیدآورندگان توجهی به آموزش اهمیت میراث فرهنگی، انواع آن و چگونگی حفظ و نگه‌داری آن نداشته و ندارند. از سوی دیگر زمانی که کتابی همچون مهمان‌های ناخوانده به عنوان میراث فرهنگی ناملموس منتشر یا تکم تولید انبوه می‌شود توقع می‌رود روی این محصول نشانی درج شود. درج این نشان چه تاثیری دارد؟ حتی بزرگترهای ما با مفهوم ثبت جهانی و ملی آشنا نیستند، چه برسد به کودکان. توجه به این مساله باید در صدر برنامه‌های کانون قرار بگیرد.»
مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهش‌گاه میراث فرهنگی و گردش‌گری در مورد ویژگی‌های یک کتاب خوب گفت: «اگر ما کتابی هم داشته باشیم قابل رقابت با آثار خارجی نیست. یک کتاب تالیفی باید زیبا باشد. درباره پوشاک و موزه و حفظ آثار با کودک سخن بگوید. باید به کودک یاد بدهد که از شیر سنگی آویزان نشود و به او وظایفش را بیاموزد. اما آنچه با آن روبرو هستیم کتاب‌های کم کیفیت با تصویرگری بد است که نتوانسته‌اند تصویر خوبی از میراث فرهنگی به کودک بدهند.»
کفاش‌زاده به عنوان مثال از کتاب آبی کوچولو ترجمه‌ی مهشید مجتهدزاده یاد کرد: «در این کتاب دختر کوچکی گم شده است و پسر کوچکی کمک می‌کند تا او راه خانه‌اش را پیدا کند. در پایان او به خانه‌اش می‌رسد. دختر بخشی از یک فنجان است. مادربزرگ او را دوباره سر جایش می‌چسباند. در این کتاب مفاهیم زیادی با زبان ساده مطرح شده و برای کودک قابل فهم است. وقتی ما کتابی خلق می‌کنیم باید بدانیم که کودک بایستی با اثر همدلی کند. ما باید او را با زیست بوم‌ها و اصطلاح‌ها آشنا کنیم اما هیچ‌کدام از این قدم‌ها برداشته نشده است.»
پرور قویدل دیگر سخنران این برنامه بود. او بیشتر درباره‌ی محیط زیست صحبت کرد و از مدعوین سوال مهمی را پرسید: «آیا دیگران نیز سهمی از این دنیا دارند یا خیر؟»
قویدل گفت: «پنجاه درصد جمعیت دنیا کودکان‌اند. این پنجاه درصد نسل آینده و در واقع رابط ما با آینده‌اند. اما ما چقدر درباره‌ی دنیای حال اطلاعات داریم که بخواهیم در مورد آینده بدانیم؟ چقدر فکر کرده‌ایم که این دنیا فقط برای ما نیست؟ اصلا فکر کرده‌ایم که گیاهان و موجودات دیگری هم هستند که از این دنیا سهم دارند؟ آیا برای مرجان‌ها و ماهی‌ها حقی قایل شده‌ایم؟ و چرا گمان می‌کنیم اگر چیزی را درست استفاده می‌کنیم لطف و مرحمت ما به سایر موجودات و دنیاست؟»
این سخنران ادامه داد: «حفظ محیط زیست متاسفانه به عنوان یک دغدغه‌ی لوکس شناخته می‌شود و همواره از بعد منفی به آن نگاه شده است. ما درباره‌ی نابودی‌ها صحبت می‌کنیم ولی نمی‌گوییم اگر فلان موجود باقی بماند چه ثمراتی دارد. اگر بودند انسان و زمین چه چیزهای بیشتری داشت. آیا کتابی با این نوع دیدگاه خلق شده است؟ خیر.
عاطفه سلیانی که بیشتر هدایت جلسه را بر عهده داشت از مهمانان خواست در مورد دغدغه‌های خود سخن بگویند.
در بخشی از این برنامه فرهنگ‌نامه‌ی کودک و نوجوان به حضار معرفی شد. این منبع به عنوان راه‌کاری مناسب برای شناخت میراث ایران شناخته شد، اما عنوان شد که متاسفانه تعداد محدودی از امکانات این فرهنگ‌نامه مطلع‌اند.
نشست «میراث فرهنگی و محیط زیست» در حالی ادامه یافت که حسین تولایی، شاعر و نویسنده از سخنرانان خواست پیش از هر کاری قدمی برای کتاب کودک بردارند: «کتاب به عنوان راهکار حفظ محیط زیست و میراث فرهنگی معرفی می‌شود اما همین کتاب دچار چالش است. اگر همین حالا کتابی آماده‌ی چاپ را به ناشر تحویل بدهیم چهار سال انتشار آن طول خواهد کشید. لازم است شورای کتاب کودک در این زمینه اقدام‌هایی بکند. بحث انتشار و توزیع مهم است. وقتی چیزی دچار مشکل است چطور می‌تواند یاری‌گر باشد؟»
در پایان این برنامه نرگس شیخ‌سفلی به نمایندگی از اداره کل آموزش و پژوهش کانون آمادگی کانون را برای همکاری با شورای کتاب کودک برای پژوهش اعلام کرد. شیخ‌سفلی گفت: «کانون آماده است تا در زمینه‌ی شناخت استانداردها و شاخص‌های فرهنگی، توسعه فرهنگی و تدوین چارچوب‌های تالیف همکاری خود را با شورا شروع کند و امیدوار است گام‌های خوبی در این زمینه برداشته شود.»
گفتنی است که نشست‌های تخصصی هفته ملی کودک تا 20 مهر 1396 ادامه خواهد داشت.
