به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، همایش لزوم تاسیس رشته طراحی اسباب‌بازی، روز ۲۶ آبان و در حاشیه چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی در سالن غدیر مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
مدیریت این نشست را آیدین مهدیزاده‌تهرانی برعهده داشت. او گفته‌های خود را با این پرسش آغاز و بیان کرد: بر هیچ‌کس پوشیده نیست که وجود رشته طراحی اسباب‌بازی، ضروری است اما باید دید این رشته، باید به چه شکلی باشد و چه واحدهای درسی را در خود بگنجاند؟ اصلا چه کسانی می‌توانند به این رشته ورود کنند و کدام دانشگاه‌ها و در چه مقطع تحصیلی قرار است به تدریس این رشته دانشگاهی بپردازند؟ به خاطر همین در نشست امروز به «چرایی» و «چگونگی» رشته طراحی اسباب‌بازی پرداخته می‌شود.
دبیر سابق شورای نظارت بر اسباب‌بازی نیز یکی از سخنرانان این مراسم بود. او با اشاره به این‌که راه‌اندازی این رشته، ضروری است گفت: زندگی و سرمایه کودک، اسباب‌بازی است و امروز، در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا از اسباب‌بازی به عنوان یکی از ارکان اساسی انتقال مفاهیم و معانی استفاده می‌شود.
محمدحسین فرجو، با اشاره به این‌که طرح تاسیس رشته‌ای ویژه طراحی اسباب‌بازی، سال ۱۳۷۹ نوشته شده اشاره و بیان کرد: هنوز این طرح، تصویب و اجرایی نشده چراکه نه پدر و مادرها، نه مربیان و نه مسئولان فرهنگی، اسباب‌بازی را جدی نمی‌گیرند. ما می‌توانیم ماهواره بسازیم اما از ساخت اسباب‌بازی غافل هستیم.
فرجو با اشاره به این‌که ما به یک مدیریت جهادی نیاز داریم گفت: ما همان سال ۱۳۷۹، دستگاه‌های فرهنگی ذی‌ربط را انتخاب و وظایف هر کدام را مشخص کردیم. جلسه‌های متعدد برگزار و در ارتباط با اهمیت وجود رشته یا گرایش اسباب‌بازی صحبت شد اما از آن زمان تاکنون، همه چیز مغفول مانده است.
او همچنین به تقدیر از کتاب‌داران برتر اشاره و بیان کرد: در سال‌های اخیر، کتابخانه‌های عمومی، بخش اسباب‌بازی را هم به گروه کودک خود اضافه کرده‌اند و ما قرار است آموزش ۱۲۰ کتاب‌دار که در این زمینه فعالیت می‌کنند را آغاز کنیم.
به گفته فرجو، وقت آن رسیده که مسئولان ما از حرف و شعار فاصله بگیرند و به تربیت نیروی انسانی در رشته‌هایی که به آن نیاز داریم بپردازند و لازمه این کار، وجود یک مدیریت جهادی است.
چرا پس از ۱۸ سال رشته طراحی اسباب‌بازی راه‌اندازی نشده؟
فریدون رحیم‌زاده، مشاور معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز، گفته‌های خود را با این پرسش که چرا پس از ۱۸ سال، هنوز رشته طراحی اسباب‌بازی راه‌اندازی نشده آغاز و بیان کرد: شاید علت این مسئله را بتوان در تلقی جامعه نسبت به بازی و اسباب‌بازی جست‌وجو کرد. واقعیت این است که ما کودکی را به رسمیت نمی‌شناسیم؛ به این معنی که وقتی بچه‌ای زمین می‌خورد و گریه می‌کند، می‌گوییم گریه نکن، بزرگ شدی و وقتی یک آدم بزرگ، ناراحتی و اندوه خود را با گریه بروز می‌دهد می‌گویبم: مگر بچه‌ای و همه این‌ها نشان می‌دهد این دوره از نگاه ما یک دوره گذرا و بدون تعریف است.
این مدرس دانشگاه در ادامه گفته‌های خود بیان کرد: ما جامعه نابالغی هستیم چون آدم‌های به ظاهر بالغ ما بچگی نکرده‌اند و پست و مقام خود را بازی می‌پندارند. در حالی‌که اگر درست کودکی کرده بودند، در سنین بزرگ‌سالی رفتار بهتر و بالغانه‌تری از خود بروز می‌دادند.
رحیم‌زاده به این که صنعت ما دانش بنیاد نیست، اشاره و بیان کرد: دبیر پیشین شورای نظارت بر اسباب‌بازی گلایه می‌کند که چرا رشته طراحی اسباب‌بازی، پس از ۱۸ سال تصویب نشده، حال آن‌که در پاسخ او باید گفت شاید تقاضا، آن قدر محکم نبوده که دانشگاه و وزارت علوم نتوانند در برابر آن مقاومت کنند. مسئله دیگر این‌که هنوز صنعت ما دانش بنیاد نشده وگرنه این اندازه فارغ‌التحصیل بیکار در رشته‌های صنعتی نداشتیم؟
به گفته مشاور معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، ممکن است به «فرموده»، رشته‌ای شکل بگیرد اما چه فایده؟ درنتیجه قبل از شکل‌گیری یک رشته تازه باید به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که قرار است به سراغ یک رشته مستقل برویم یا گرایشی در دوره تحصیلات تکمیلی به یک موضوع خاص تعلق بگیرد؟ ضمن این‌که بهتر است همه تخم مرغ‌ها را در سبد یک دانشگاه نچینیم و با دانشگاه‌های مختلف برای تدریس یک رشته مذاکره کنیم.
اسباب‌بازی یک فراصنعت است
بهنام زنگی، عضو هیئت علمی دانشگاه‌الزهرا هم گسست بین صنعت و دانشگاه را یکی از مشکلات اصلی جامعه ما دانست و افزود: هنوز بدنه صنعت در برابر دانشگاه مقاومت می‌کند و ما باید علاجی برای این‌مساله در نظر بگیریم تا این شکاف به حداقل برسد.
به گفته این استاد دانشگاه، اسباب‌بازی یک فراصنعت است و نقش مهمی در انتقال معانی و مفاهیم به کودکان دارد و کشور ما ادعا می‌کند که یک جامعه فرهنگی است در حالی‌که آموزش کودکان را به محصولات خارجی و بیگانه سپرده است.
مهدی علی‌اکبرزاده مشاور وزیر آموزش و پرورش هم طراحی اسباب‌بازی را یک رشته میان رشته‌ای دانست و افزود: ما هنوز یک هنرستان اسباب‌بازی نداریم یا اتاق‌های اسباب‌بازی در مهدها و مدارس، جذاب نیست. ما باید در درجه اول به بازنگری دروسی بپردازیم که برای رشته طراحی اسباب‌بازی در نظر گرفته شده و بعد به راه‌اندازی یک رشته جدید که به صنعت و هنر و علوم انسانی ربط پیدا می‌کند، توجه کنیم.
بخش دوم از نشست «لزوم تاسیس رشته طراحی اسباب‌بازی در دانشگاه‌ها» به چگونگی این موضوع اختصاص داشت. این بخش با گفته بهزاد سلیمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا آغاز شد. او به ضرورت ساماندهی اطلاعات اشاره و بیان کرد: ما هنوز در حال تجربه کردن و پراکنده‌گویی هستیم. همچنان دست به آزمون و خطا و تجربه‌های ناموفق می‌زنیم. وقتی در هیچ بخش از کتاب‌های درسی ما به دارا و سارا اشاره نشده چرا باید این دو عروسک را تولید کنیم و شکست بخوریم فقط به خاطر این‌که با وجود باربی مخالف هستیم؟
طراحی اسباب‌بازی باید با صنعت و اقتصاد وصل شود
سودابه صالحی هم با اشاره به این‌که اگر قرار است رشته طراحی اسباب‌بازی راه‌اندازی شود باید به صنعت و اقتصاد متصل باشد، گفت: باید مشخص شود که واحدهای درسی یک رشته دانشگاهی و هدف از راه‌اندازی آن کدام است؟ از سوی دیگر اگر قرار است رشته‌ای تاسیس شود و فارغ‌التحصیلان آن، کاربلد نباشند و بدنه صنعت را نشناسند، چه لزومی به این کار وجود دارد؟
بازی، زیستن را به ما یاد می‌دهد
فواد نجم‌الدین، مدرس دانشگاه علم و فرهنگ هم با اشاره به این‌که نمی‌توان درباره سبک زندگی گفت و بازی را نادیده گرفت، اشاره و بیان کرد: اسباب‌بازی را از دو منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد؛ هم می‌توان آن را یک پدیده زیستی و فرهنگی دانست هم به مثابه چیزی که تولید شده به آن نگاه کرد.
حسن رضوان، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان هم با اشاره به این‌که نمی‌توان تنها به ظاهر و زیبایی اسباب‌بازی‌ها بسنده کرد، گفت: ظاهر اسباب‌بازی اهمیتی ندارد، مهم این است که جامعه‌ای را با آن هدایت می‌کنند و از این جهت، اسباب‌بازی، پدیده‌ای استراتژیک است که متولیان برهنگی باید مراقب اسباب‌بازی‌های خارجی که برهنه و سبک زندگی خاص خود را تبلیغ می‌کنند، باشند.
رضا محمودی، روان‌شناس و پژوهش‌گر هم به این‌که نبود رویکرد، یکی از مشکلات جدی ماست، اشاره و بیان کرد: بازی، مقدم بر تاریخ است. یعنی آنجا که تاریخی وجود ندارد بازی و به دنبال آن، اسباب‌بازی هست، پس ما نمی‌توانیم بی‌تفاوت از کنار اسباب‌بازی بگذریم.
چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی از 26 تا 30 آبان 1397 در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب تهران برگزار می‌شود.
