به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، عصر روز ۲۶ آبان، کارگاه «مرچندایزینگ: بازارپردازی شخصیت در اسباب‌بازی» در حاشیه چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی و در سالن غدیر مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
محمدمهدی ایزدپناه، مشاور معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری در ابتدای این کارگاه گفت: شرکت‌هایی چون «مارول» و «دیسنی»، مخاطب خود را به خوبی می‌شناسند و برای او شخصیت‌پردازی و کاراکترسازی می‌کنند. ضمن این‌که اجازه نمی‌دهند ارتباط مخاطب با کاراکتر تولید شده قطع شود. برای مثال، «سفید برفی»، محصولی است که دیسنی آن را ۷۰ یا ۸۰ سال پیش تولید کرده اما این کاراکتر، هنوز زنده است در حالی‌که مجموعه شکرستان، مدت‌هاست، ارتباط خود با مخاطب را از دست داده و این اتفاق خوشایندی نیست.
مشاور معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری با اشاره به این‌که در ایران به بازی و سرگرمی، همچنین به معرفی شخصیت‌های ایرانی، توجه نمی‌شود، اشاره و بیان کرد: ما نتوانسته‌ایم به معرفی شخصیت‌های بومی خود بپردازیم و این در حالی است که آمریکا، بیش از هر کشور دیگری به بازی و سرگرمی پرداخته و شخصیت‌های ماندگار و موثری خلق کرده است آنجا که «باب اسفنجی» از محبوب‌ترین شخصیت‌های جهان است.
ایزدپناه، گفته‌های خود را با این پرسش ادامه داد و گفت: ما باید از خودمان بپرسیم چرا پرنسس‌های دیزنی تا این اندازه محبوب هستند یا چرا باربی این اندازه طرفدار دارد؟ چرا که شعار و فلسفه باربی این است که به دختر شما کمک می‌کند تا آینده خود را تخیل کند.
به گفته مشاور معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری، کاراکترهای محبوب بچه‌های آمریکایی، قهرمان‌های آمریکایی و بچه‌های ژاپن، ژاپنی‌ها هستند. حتی در کشور همسایه ما ترکیه، دو نفر از ۱۰ کاراکتر محبوب بچه‌ها، ترک هستند اما ما در سال ۱۳۹۵ با هزار کودک ایرانی گفت‌وگو کردیم و هیچ‌کدام شخصیت‌های ایرانی را دوست نداشتند و آمریکایی‌ها، شخصیت‌های محبوب‌شان بودند.
ایزدپناه به نقش مهم تلویزیون در کاراکترسازی اشاره و بیان کرد: بچه‌های ایرانی، سه ساعت و نیم در روز را به دیدن تلویزیون اختصاص می‌دهند و ۸۱ درصد شبکه پویا می‌بینند، علاوه بر آن ۷۰ درصد بچه‌های تهران تبلت و ۶۲ درصد موبایل دارند پس ما ناچاریم که به آن‌ها خوراک دهیم و البته نمی‌دهیم.
او با اشاره به نقش و جذابیت کتاب‌های کمیک گفت: در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان، چون آمریکا، شخصیت‌ها، ابتدا در این‌گونه کتاب‌ها معرفی و بعد به فیلم و پویانمایی و اسباب‌بازی تبدیل می‌شوند.
سیدسعید حسینی، مدیر مجموعه آرش هم که به تولید نوشت‌افزار ایرانی می‌پردازد به بیان تجربیات خود پرداخت و گفت: ما فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کردیم و پس از هفت سال به این نتیجه رسیده‌ایم که بچه‌ها زمانی سراغ یک نوشت‌افزار یا اسباب‌بازی می‌روند که آن را بشناسند و با آن ارتباط برقرار کنند و ما شخصیتی خلق نکرده‌ایم که استمرار پیدا کند. برای مثال، مجموعه شکرستان تولید و پرمخاطب شد اما چه مدت، روی آنتن ماند؟ چقدر استمرار پیدا کرد؟ چه اندازه به یک پیوست فرهنگی تبدیل شد؟
او گفته‌های خود را این گونه ادامه داد که، برندسازی به زمان و استمرار نیاز دارد و برندهای مطرح دنیا بیش از ۵۰ سال عمر دارند در حالی‌که ما این اندازه حوصله به خرج نمی‌دهیم تا یک شخصیت را به برند تبدیل کنیم.
حسینی به موانع استفاده از شخصیت‌های بومی اشاره و بیان‌کرد: کپی‌رایت، اولین مساله جدی ماست. یک تولیدکننده، وقتی می‌تواند از شخصیت‌های خارجی استفاده کند و هیچ هزینه‌ای نپردازد چرا باید از شخصیت‌های بومی که به مراتب، ضعیف‌تر هستند بهره ببرد؟
مدیر مجموعه آرش با اشاره به این که ایرانی‌ها هم باید از جایی شروع کنند گفت: لازم است که ما هم‌زمان بگذاریم و حوصله کنیم تا شخصیت‌های خود را به بچه‌ها بشناسانیم. برای مثال ما فیلم «فیلشاه» و پس از آن نوشت‌افزارش را تولید کردیم و با استقبال مخاطبان روبه رو شدیم. خوب است تولید کنندگان دیگر هم به این مسئله بپردازند هر چند نقش صدا و سیما را در معرفی شخصیت‌های بومی، نمی‌توان نادیده گرفت.
رضا محمودی، روان‌شناس و پژوهش‌گر حوزه اسباب‌بازی هم یکی دیگر از استادان این کارگاه بود که به تفاوت میان شخصیت و کاراکتر اشاره و بیان کرد: هالیوود توانسته شخصیت را به کاراکتر تبدیل کند و ما نتوانسته‌ایم چراکه ضرورت این کار، گذشتن از چهار مرحله است که گام نخست آن شخصیت‌سرایی و توصیف مشخصات ظاهری چون گویش، لحن، قیافه و قد و قامت یک فرد است.
این روان‌شناس به گام دوم اشاره و بیان کرد: شخصیت‌شناسی، مرحله دوم است که به طور طبیعی سرمایه‌گذار و طراح و تولید کننده، چیزی از آن نمی‌دانند و پرداختن به این مرحله، نیازمند مشورت و همکاری با افراد متخصص چون روان‌شناس و جامعه‌شناس است. گام سوم، شخصیت‌پردازی و آخرین مرحله، شخصیت‌دهی است که ما از این مراحل غافل بوده‌ایم در حالی‌که بهترین منابع را در اختیار داشته‌ایم.
محمودی با اشاره به این‌که شاعری چون فردوسی، هزار سال پیش، این چهار مرحله را پشت سر گذاشته و ما چه اندازه توانسته‌ایم از کاراکترهای او استفاده کنیم. ما ابرقهرمانی چون سمک عیار داریم چه اندازه توانسته‌ایم او را به کودکان و نوجوانان خود معرفی کنیم؟
گفتنی است چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی تا روز دوم آذر ۱۳۹۷ همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۹ در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان میزبان علاقه‌مندان است.
