گزارش: فرناز میری
هفتم و هشتم آذر امسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان کردستان میزبان نخستین مهرواره‌ی آیینی و سنتی با نام «بوکه بارانه» بود. در این رویداد فرهنگی و هنری گروه‌های نمایشی از استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، قم، مرکزی، همدان و لرستان گردهم آمدند و با حضور بیش از ۱۰۵ عروسک آیینی و سنتی به اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی در بخش‌های نغمه‌سازهای آیینی، نمایش، رسم‌های محلی، شادپیمایی عروسک‌های غول‌پیکر و رونمایی از عروسک‌های آیینی پرداختند. برپایی این مهرواره بهانه‌ای برای گپ و گفتی با دبیر اجرایی آن درباره‌ی جزئیات بیش‌تر برنامه و بررسی تاثیر برگزاری چنین رویدادهایی بر کودکان و نوجوانان شد که در ادامه می‌خوانید.
تولید عروسک‌های آیینی با قابلیت نمایشی
سیروان کنعانی، دبیر اجرایی نخستین مهرواره‌ی «بوکه بارانه» و معاون فرهنگی اجرایی کانون استان کردستان
هدف اصلی این مهرواره را آشنایی با هویت ملی- مذهبی، موسیقی فولکلور، پرورش خلاقیت هنری اعضای مراکز فرهنگی هنری کانون و حمایت از گروه‌های آزاد نمایشی اعلام کرد.
همچنین گسترش سایت‌های نمایشی و موسیقایی در تمام مراکز منطقه و تقویت بنیان‌های آیینی و سنتی در حوزه‌ی نمایش و موسیقی، نوا و نغمه در کودکان و نوجوانان با توجه به تنوع فرهنگ‌ها و موسیقی فولکلور موجود در مناطق هر استان از دیگر اهداف این مهرواره بوده است.
کنعانی توضیح داد: برنامه‌ریزی برای اجرای این مهرواره از ابتدای تابستان و با تشکیل دبیرخانه‌ی آن آغاز شد. در این راستا با گروه‌های آزاد نمایشی نیز صحبت کردیم و با حمایت‌های معاونت فرهنگی کانون و مدیریت آفرینش‌های ادبی و هنری فراخوانی تنظیم، در نهایت در اواخر تابستان منتشر و به استان‌ها ارسال شد.
به گفته‌ی او در مجموع ۴۰ گروه در بخش نمایش‌های آیینی - سنتی و نواها و نغمه‌ها شرکت کردند که از این میان ۲۱ گروه در فضای غیررقابتی مهرواره در کنار هم و طی دو روز به اجرای برنامه پرداختند.
انتخاب عنوان مهرواره به دلیل غیررقابتی بودن این رویداد فرهنگی و هنری بوده است.
به گفته‌ی دبیر اجرایی مهرواره‌ی «بوکه بارانه» بخش دیگر این مهرواره شادپیمایی و برپایی کاروان‌های عروسکی بود که هفتم آذر در سنندج و با حضور گروه ۲۰۰ نفره‌ی «بوکه بارانه» متشکل از کودکان با لباس محلی، هفت عروسک غول پیکر و چندین شخصیت عروسکی و تن‌پوش و استقبال گسترده‌ی خانواده‌های آن‌ها برگزار شد.
این مهرواره بخش دیگری داشت که فاز نخست آن در آیین اختتامیه‌ی «بوکه بارانه» به نمایش گذاشته شد. این بخش شامل طرح تبدیل عروسک‌های آیینی به نمایشی است که فراخوان آن هم‌زمان با مهرواره منتشر شده بود.
به گفته‌ی کنعانی در این راستا ۱۴۰ عروسک آیینی به دبیرخانه‌ی این مهرواره رسید و در مراسم اختتامیه رونمایی شد. بر همین اساس موزه‌ای نیز از این عروسک‌ها تشکیل شده است.
او توضیح داد: در حقیقت قابلیت نمایشی برای این عروسک‌ها چه به صورت نخی یا دستکشی و چه میله‌ای اجرا شده و قرار است در آینده برای این عروسک‌ها براساس قابلیت نمایشی که دارند متنی نوشته شود تا بتوان بر روی صحنه نمایش‌هایی با این عروسک‌ها و براساس داستان آن‌ها اجرا کرد.
کنعانی یادآور شد: تلاش داریم در آینده این بخش از مهرواره با همکاری معاونت تولید به سمت تولید برود.
در مهرواره‌ی «بوکه بارانه» برخی از استان در چند بخش و برخی دیگر در تمامی بخش‌ها حضور داشتند. اما به‌طور کلی هر استان سهمی در این برنامه داشته است.
«بوکه بارانه» یا عروس باران در مناطق مختلف ایران نام‌های متفاوتی دارد و عروسکی آیینی است که در فصل‌های مختلف و براساس رسوم کهن، آیینی را به کمک آن و برای طلب باران اجرا می‌کرده‌اند.
به گفته‌ی کنعانی بیش‌تر گروه‌های نمایشی از گروه‌های کانون و متشکل از اعضای ارشد یا اعضای کودک و نوجوان کانون بودند. همچنین مراکز دور از مرکز به‌ویژه از استان کردستان حضور پررنگی در این برنامه داشته‌اند.
رویدادهای جمعی و تقویت اعتماد به نفس کودکان
نادیا حمزه کرمی، مربی مسوول مجتمع فرهنگی هنری سنندج
کرمی که بیش از ۲۳ سال سابقه‌ی همکاری با کانون را دارد مهرواره‌ی «بوکه بارانه» را فرصتی برای آشنایی کودکان با دنیای رنگ‌ها معرفی کرد.
به گفته‌ی او برنامه‌هایی مانند مهرواره‌ی «بوکه بارانه» می‌تواند تا حد زیادی کودکان را با آیین‌ها، نمایش‌ها و عروسک‌های سنتی مناطق مختلف ایران آشنا کند. کاری که اگر بخواهیم فقط در جلسه‌های بحث آزاد و در قالب صحبت کردن برای آن‌ها انجام دهیم قطعا نتیجه‌ی دلخواه به دست نمی‌آید.
کرمی معتقد است با توجه به این‌که هنوز هم بسیاری از این آیین‌ها، آداب و رسوم در مناطق روستایی پابرجا اما در مناطق شهری کم‌رنگ است، برپایی مهرواره‌ی «بوکه بارانه» فرصتی برای ماندگار کردن این آیین‌ها در ذهن کودکان و آشنایی بیش‌تر آن‌ها با گذشته است.
او با اشاره به اجرای این نمایش‌های آیینی و سنتی با حضور گروه‌های نمایشی متشکل از کودکان و نوجوانان درباره‌ی تاثیر آن بر نقش‌پذیری و شکل‌گیری هویت اجتماعی کودکان گفت: پس از اطلاع‌رسانی‌های انجام شده و همراهی و آموزش یک مربی شعرخوانی، حدود ۲۰۰ نفر از دانش‌آموزان یک مدرسه «بوکه بارانه» را برای اختتامیه‌ی مهرواره شعرخوانی کرده و عروسک آن را ساختند.
این مربی ادامه داد: در راستای همین تمرین‌ها گفت‌وگویی میان کودکان و خانواده‌های آن‌ها شکل گرفت و بسیاری از بچه‌ها از والدین‌شان پرسیده بودند که در گذشته چنین آیین‌هایی چگونه اجرا می‌شده است.
اما به گفته‌ی او تاثیر اصلی این اجرای جمعی بر دانش‌آموزانی بود که اعتماد به نفس کافی برای صحبت کردن در جمع را نداشتند و به‌واسطه‌ی تمرین‌های انجام شده این اعتماد به نفس را برای هم‌خوانی «بوکه بارانه» پیدا کردند.
کرمی معتقد است ایجاد شادی و نشاط در کودکان به‌واسطه‌ی نوع برنامه و حضور بچه‌ها و عروسک‌های متنوع با لباس‌های محلی و شعرخوانی از دیگر جنبه‌های برگزاری این مهرواره و به نوعی آشنایی با دنیای رنگ‌های لباس‌های محلی نیز بود.