زهرا نجفیبه گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اعضای نوجوانان مراکز کانون در تهران صبح دیروز، یک‌شنبه ۱۴ مهر در ساختمان شتاب‌دهنده کودک آنلاین حاضر شدند تا انیمیشن‌های در حال ساخت این جشنواره را داوری کنند.

سال گذشته بود که جشنواره کودک آنلاین به همت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای تسریع بخشیدن به تولید انیمیشن‌های وب‌سری که در فضای مجازی منتشر می‌شوند، شروع به کار کرد. در این جشنواره‌ ایده‌های برتر در زمینه ساخت انیمیشن مورد حمایت قرار می‌گیرند تا به تولید برسند. حالا بعد از گذشت چندین ماه برخی از قسمت‌های این انیمیشن‌ها آماده شده بودند و دست‌اندرکاران کودک‌آنلاین برای اولین بار آن‌ها را برای ۲۱ نفر از اعضای نوجوان مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تهران به نمایش درآوردند. در این دیدار کارگردانان و سازندگان این آثار هم حضور داشتند تا از نزدیک نظرها و پیشنهادهای نوجوانان را بشنوند.

طبقه سوم، طبقه خل و چل‌ها

محمد ابوالحسنی، تهیه‌کننده انیمیشن، اولین میزبانی بود که برای خوشامدگویی به نوجوانان مراکز کانون جلوی در ساختمان کودک آنلاین حاضر شد و به آن‌ها توضیح‌هایی درباره چگونگی عملکرد کودک آنلاین ارائه داد. ساختمان کودک آنلاین سه طبقه داشت که هر کدام نامی داشتند، پولسازها، رویاسازها و خل و چل‌ها. اولین طبقه‌ای که نوجوانان از آن بازدید کردند، طبقه سوم بود؛ طبقه خل و چل‌ها. در این طبقه گروه‌های ساخت انیمیشن میزهایی داشتند و کنار هر میز پوستر این انیمیشن‌ها قرار گرفته بود. نوجوانان در این طبقه با کارگردانان و سازندگان انیمیشن‌ها آشنا شدند. مشاوران به نوجوانان توضیح دادند که امروز قرار است کارهای این گروه‌ها را ببیند و داوری آن‌ها در سرنوشت هرکدام از این پروژه‌ها بسیار موثر است.

طبقه رویاسازها با سوالات نوجوانان کانون شکلی تازه گرفت

اما طبقه دوم، طبقه رویاسازها جایی بود که برای همه نوجوانان سیستم‌هایی به همراه هدفون وجود داشت. ۲۱ نفر از اعضای نوجوان مراکز کانون در تهران پشت سیستم‌های خودشان نشستند و با راهنمایی مشاوران کودک آنلاین شروع به تماشای انیمیشن‌ها کردند؛ «اه لند»، «اوزیا»، «ایرباش»، «بارماخ»، «چاق جادار»، «پشیمان»، «بوگولو»، «تنها ماموت دنیا»، «چل دیو»، «سال صفر»، «صداتون» و... از انیمیشن‌هایی بودند که آن‌ها را تماشا کردند. بعد از تماشای هر قسمت انیمیشن که معمولا بین یک تا ۷ دقیقه بود، از کارگردانان دعوت می‌شد تا به طبقه دوم بیایند و گپ و گفتی با نوجوانان داشته باشند. نظرها و پیشنهادهای آن‌ها را بشنوند و جواب سوال‌های‌شان را بدهند. مثلا در زمان نمایش فیلم تلفیقی «چاق جادار» که بازیگرانش به شکل زنده اجرا داشتند و فقط برخی از عناصر این فیلم انیمیشنی بود، برای نوجوانان کانون سوال‌های بسیاری مطرح شد. مثل اینکه چرا از زیرنویس در این فیلم استفاده شده؟ یا اینکه این فیلم اصلا انیمیشن نیست! آتنا ۱۶ ساله می‌پرسید، چرا صدای شخصیت اصلی که شباهت بسیاری به ناصرالدین شاه دارد نازک است و صدای شخصیت لاغرتر زمخت‌ است در حالی که انتظار می‌رود برعکس باشد. امیرمهدی انصاری، کارگردان این فیلم در پاسخ به سوال‌های آن‌ها توضیح داد که به این دلیل زیرنویس قرار داده‌اند که ممکن است در برخی جاهای فیلم، کسی صدا را متوجه نشود. او درباره انیمیشن نبودن «چاق جادار» هم با بچه‌ها موافقت کرد و گفت که دلیل استفاده از صداهای نازک برای شخصیت چاق و صدای زمخت برای شخصیت لاغر، ایجاد فضای کاریکاتوری و اغراق شده بوده است.

غول‌ها از دیوها مهربان‌تر هستند

کیان قاسم‌پور، کارگردان انیمیشن «اوزیا» از نظرها و پیشنهادهای نوجوانان کانون شگفت‌زده بود. او می‌گفت: «من با ذهنیت دیگری به اینجا آمدم. چون خودم مدرس انیمیشن در هنرستان هستم، با این ذهنیت آمدم که قرار است بچه‌هایی شبیه به هنرستانی‌های خودمان را ببینم. ولی سطح بچه‌های کانون بسیار بالاتر از شاگردان خودم است.» او با اشاره به اینکه نوجوانان کانون سوال‌های سنجیده‌ای را مطرح می‌کردند، توضیح داد: «آن‌ها می‌دانستند درباره چه چیزی حرف می‌زنند و مانند کارشناسان حرفه‌ای اظهارنظر می‌کردند. مثلا در مورد کار من می‌گفتند کاش این کار رنگ داشت و من برایشان علت بدون رنگ بودن کارم را توضیح دادم.» یکی دیگر از بچه‌های کانون از کارگردان «چل دیو» پرسید چرا دیوها در انیمیشن‌های او شبیه به غول‌ها هستند، چون آنان در کانون یادگرفته‌اند که دیو، موجودی شرور است در حالی که غول‌ها می‌توانند شخصیت مهربان‌تری داشته باشند. در این بین راهنمایان کودک آنلاین و مربیان کانون تلاش می‌کردند بچه‌ها از یک‌دیگر، عقب نمانند و به دقت فرم‌هایی که برای ثبت نظرات‌شان در کنارشان قرار داشت را برای هر انیمیشن و فیلم پر کنند.

گپ‌وگفت وزیر ارتباطات با نوجوانان کانون

تا این‌که با آمدن سیدجمال هادیان طبایی زواره، دبیر جشنواره کودک‌آنلاین که با فاصله کوتاهی محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، فاضل نظری، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، حبیب ایل‌بیگی قائم‌مقام بنیاد سینمایی فارابی، علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و اصحاب رسانه در ساختمان کودک آنلاین حضور پیدا کردند، فضای این ساختمان شکل دیگری به خود گرفت. حالا وزیر ارتباطات باید با کارگردانان ملاقات می‌کرد، به خبرنگاران جواب می‌داد، با مدیران گفت‌وگو می‌کرد و در نهایت سری هم به نوجوانان کانونی می‌زد. طبقه دوم، محل استقرار نوجوانان کانون بود. وزیر و مدیرعامل کانون با تک‌تک بچه‌ها صحبت کردند. آن‌ها زمانی رسیده بودند که بچه‌ها هنوز ۱۲ انیمیشن باقی مانده از ۲۴ انیمیشن را ندیده بودند؛ درست زمانی که همه آن‌ها از انیمیشن «گاو درمانی» خوش‌شان آمده بود و از آن تعریف می‌کردند. ازدحام دوربین‌های فیلمبرداری و عکاسی، آرامش فضا را برهم زده بود. خبرنگاران می‌خواستند صحبت‌های سیدجمال هادیان طبایی‌زواره و فاضل نظری را ضبط کنند. بنابراین نوجوانان مجبور بودند از جایشان بلند شوند. امیر ۱۴ ساله، اولین نوجوانی بود که با وزیر ارتباطات صحبت کرد. او گفت: «من در کانون بزرگ شده‌ام. بچه‌های کانون چون با کتاب سروکار دارند، اهل تفکر و نقد هستند. امیدوارم فضایی مثل امروز بیشتر برای حضور ما فراهم شود تا از نظرهای بچه‌ها استفاده شود.» آذری‌جهرمی نظر امیر را درباره کارهایی کودک آنلاین پرسید و امیر گفت از ۱۲ کاری که تا به آن لحظه دیده است، «گاو درمانی» را از همه بیش‌تر دوست داشته است و به آن امتیاز ۱۰۰ داده است. امتیاز امیر و دیگر داوران دهه هشتادی به انیمیشن «گاو درمانی» موجب ایجاد فضای شوخی بین وزیر، مدیران و بچه‌ها شد. وزیر گفت: «این تفاوت دهه پنجاهی‌ها با هشتادی‌هاست، انیمیشنی که ما با دید تردید به آن نگاه می‌کردیم، مورد علاقه بچه‌ها قرار گرفته است.» در همین زمان بود که سرپرست بچه‌های کانون از طرف کودک آنلاین برای آذری‌جهرمی توضیح داد که رای بچه‌ها در سرنوشت نهایی کارهای کودک آنلاین موثر است. این‌طوری شد که وزیر با صدای بلند گفت: «بچه‌ها الکی ۱۰۰ ندید.» بعد به سراغ اولین نوجوانی رفت که بر صندلی‌اش نشسته بود و از او پرسید: «خب شما تا اینجا چند تا ۱۰۰ دادی؟» وزیر نظرهای تک‌تک بچه‌ها را درباره کارهایی که دیده بودند پرسید و با همه‌شان گفت‌وگو کرد. یکی از دختران به وزیر گفت، در فیلم «سال صفر» نقش زنان به عنوان قهرمان مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که پیش از این به نقش زنان فقط در هشت سال دفاع مقدس پرداخته می‌شد و به نظر نمی‌آمد که آن‌ها می‌توانند نقش قهرمان یا ابرقهرمان را در قصه‌ها داشته باشند. اما بزرگترین مشکل کارهای تخیلی در ایران ریتم کند آن‌هاست که آنان را خسته‌کننده می‌کند. آذری‌جهرمی هم در صحبت‌هایش با بچه‌ها گفت که باید همه دستگاه‌ها بیشتر به نظرهای کودکان و نوجوانان توجه داشته باشند. فضای مجازی و گستردگی که این فضا دارد در تربیت نسل آینده و رشد آن‌ها بسیار موثر است. چون در همین سنین کودکی و نوجوانی است که شخصیت آدم‌ها شکل می‌گیرد. بعد از این بود که نماینده اعضای مراکز فرهنگی هنری کانون «منشور آینده» را به وزیر ارتباطات اهدا کرد.

نیازهای کودکان را شناسایی کنیم

حبیب ایل‌بیگی، قائم مقام بنیاد سینمایی فارابی درباره هفته ملی کودک که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم پروژه مشترکی با فارابی برای این هفته دارد بیان کرد: «ما در این هفته هر روز یک سانس نمایش فیلم کودک برای اهالی سینما، از کارگردانان، تهیه‌کنندگان، سینماداران و پخش‌کنندگان داریم تا آن‌ها را در جریان جدیدترین تولیدات کودک و نوجوان قرار دهیم. حتی فیلم‌های منتخب جشنواره کودک و نوجوان اصفهان هم در این هفته برای اهالی سینما نمایش داده می‌شوند.» او درباره اهمیت هفته ملی کودک گفت: «ما باید نیازهای کودکان را شناسایی کنیم و اجازه بدهیم که رابطه درستی بین فیلم و قصه و نیاز کودکان شکل بگیرد. ما باید آن‌ها را وارد این پروسه کنیم و از خود آن‌ها برای درک درست نیازهایشان استفاده کنیم.» ایل‌بیگی گفت حتی معتقد است که باید از دل کودکان و نوجوانان هنرمندانی بیرون بیایند که بتوانند برای خودشان فیلم بسازند. تجربه برگزاری المپیاد در جشنواره فیلم کودک و نوجوان اهمیت ورود کودکان و نوجوانان را به عرصه فیلم‌سازی بیشتر مشخص کرده است. دبیر جشنواره کودک‌آنلاین هم با این اظهار نظر موافق بود و گفت: «این بسیار عجیب است که در همه‌جا این بزرگان هستند که برای کودکان در برنامه‌سازی و محتواسازی تصمیم می‌گیرند. در حالی که ما در اولین اقدام‌مان، نوجوانان را فراخواندیم تا درباره کارهایی که ساخته می‌شود اظهارنظر کنند.» سیدجمال هادیان طبایی‌زواره هفته ملی کودک را فرصت مناسبی برای توجه بیشتر به کودکان دانست و گفت: «سرعت و زمان‌گذاری کودکان با فناوری بسیار بیشتر از پدر و مادرهاست و عقب ماندگی بزرگ‌سالان موجب ایجاد شکاف بین نسل‌ها می‌شود. متاسفانه ما در حال حاضر کمتر از ۲ درصد محتوای ایرانی و اسلامی برای بچه‌های خودمان داریم که استفاده از محتوای غیرایرانی به این شکاف دامن می‌زند. هفته کودک فرصت خوبی است که نهضت تولید محتوای مناسب را تقویت کنیم.»

وزیر و مدیرانی که برای همراهی او به ساختمان کودک‌آنلاین آمده بودند، به طبقه پولسازها رفتند و در اتاق جلسه گردهم آمدند تا بدون حضور خبرنگاران، عکاسان و فیلمبرداران باهم گفت‌وگو کنند. نوجوانان کانون هم مشغول تماشای دیگر انیمیشن‌های باقی مانده شدند. آن‌ها که از صبح به ساختمان کودک آنلاین آمده بودند، حوالی عصر کار خود را تمام کردند و به خانه‌هایشان بازگشتند.

هفته ملی کودک طی روزهای ۱۳ تا ۱۹ مهر با شعار «آینده را باید ساخت» در سراسر کشور در حال برگزاری است.