به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، علی‌اکبر زین‌العابدین، کارشناس آموزش و نویسنده کودک در تعریف اهمیت اسباب‌بازی‌ها و نقش آموزشی‌شان گفت: بازی‌ها در چند زمینه به آموزش کمک می‌کنند، اول اینکه وضعیت موجود در محیط را شاد می‌کنند و باعث ایجاد شادمانی در فضای آموزش می‌شوند و افراد را از رخوت بیرون می‌آورند، دوم اینکه باعث تعامل بین آدم‌ها می‌شوند چون معمولا بازی‌ها یک نفره نیستند و بیشتر اسباب‌بازی‌ها کاربرد دو نفر به بالا دارند، این باعث می‌شود که یادگیرنده به وسیله بازی، تعاملی با دیگران داشته باشد که مهمترین خاصیت آن این است که یادگیری در فضای تعاملی به فهم موضوع عمق می‌بخشد.
این روزنامه‌نگار و مدرس دوره‌های نویسندگی خلاق افزود: این اثرات مثبت قطعا قابل قبولتر از وقتی است که شما به عنوان یک سخنران صرف بخواهید موضوعی را به دیگران به صورت شفاهی آموزش دهید و یا یک متن آموزشی را در فضایی بخوانید. اما اسباب‌بازی این چرخه معیوب آموزش را می‌شکند و باعث خلاقیت و نوآوری در آن می‌شود.
زین‌العابدین ویژگی دیگر اسباب‌بازی در آموزش را افزایش خلاقیت دانست و گفت: وقتی شما با اسباب‌بازی موضوع مورد آموزش را با دانش‌آموز در میان میگذارید او مجبور است که برای پیروزی، برد و پیشرفت در آن بازی، نوآوری از خودش بروز بدهد. این نوآوری به ویژه در کشوری مثل ما که آموزش در آن بیشتر نقش کشنده خلاقیت دارد، میتواند بسیار مفید باشد.
به عقیده این کارشناس آموزش، اسباب‌بازی به عنوان یک ابزار مقابله با آموزش دیکته شده به کودکان و نوجوانان میتواند شبیه به مشعلی باشد که راه خلاقیت را به آنان نشان دهد و تفکر واگرا را قوی کند و جای تفکر همگرا در آموزش را بگیرد.
در همین حال به گفته وی، اسباب‌بازی در آموزش، باعث ترکیب یادگیری کودک در حوزههای مختلف می‌شود، مثلا ممکن است یک اسباب‌بازی برای آموزش ریاضی طراحی شود؛ اما در زمان استفاده از آن نیاز به استفاده از یادگیری حرکتی و کلامی هم احساس شود.
زین‌العابدین درباره ورود اسباب‌بازی به دنیای آموزش افزود: مدل برگزاری کارگاههای من هم زیر نظر آموزش و پرورش است و هم به صورت خصوصی و هم کارگاه‌هایی که حاصل مشارکت نهادهای خصوصی و دولتی و «ان‌جی‌او»ها است. اما چیزی که الان واقعیت دارد، این است که مولفان کتاب‌های درسی در آموزش و پرورش وقتی مقدمه کتاب‌های جدید در دهه اخیر را نوشته‌اند در صفحه‌های اول که بخشی را با عنوان سخنی با دبیران در نظر گرفته‌اند، توصیه کرده‌اند که برای یادگیری بیشتر دانش‌آموزان از روش‌های مختلف استفاده کنید و خیلی از آن‌ها حتی از بازی اسم بردند؛ یعنی برخلاف تصور مردم در کتابها به روش‌های نوین و جدید هم اشاره کرده‌اند، اما اینکه چرا اتفاق نمی‌افتد و بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها وارد دنیای آموزش نمی‌شوند بحث دیگری است.
هرچند او تاکید کرد که اسباب‌بازی‌ها آماده و شرکتی نیستند، گاهی معلمان و مربیان بر اساس نیاز خود و درسی که دارند با استفاده از ابزار اولیه مثل طناب، کاغذ، چوب و چیزهایی از این قبیل چیزی مناسب با محتوای درسی خود میسازند تا با بازی با آن، آموزش را برای کودکان دلپذیرتر کنند.
اما چرا در باره اینکه استفاده از روش‌های نوین مثل اسباب‌بازی همهگیر نیست؟ این کارشناس می‌گوید: دلایل مختلفی دارد. یکی اینکه ما آنقدر اسباب‌بازی تولید نکردهایم که همه نیازها را دربر بگیرد. مثلا وقتی وارد یک اسباب‌بازی فروشی میشویم چه‌قدر اسباب‌بازی خلاقانه ساخت داخل وجود دارد؟ از لحاظ آماری هم تعداد زیادی نیست، حالا از این تعداد که تولید می‌شود چه مقداری میتواند به نفع آموزش استفاده شود؟ کمی دایره را تنگتر کنیم، حالا اسباببازیهایی که بتواند در زمینه آموزشهای مختلف درسی کاربرد داشته باشد چقدر است؟ با توجه به این سوال‌ها متوجه میشویم که چرا این اتفاق نیفتاده است.
وی خطاب به صاحبان این صنعت و سیاست‌گذاران گفت: فرض را بر این می‌گیریم که مثلا پنج اسباب‌بازی در باره درس علوم پیدا کردیم، این اسباب‌بازی‌ها در چند شهر و روستا ممکن است در دسترس مربیان و معلمان قرار بگیرد؟ چه قیمتی دارد؟ و دهها سوال دیگر.
وی افزود: نکته مهم‌تر این است که چه‌قدر باور عمومی برای استفاده از اسباب‌بازی در آموزش در میان مردم و والدین و مربیان و معلمان وجود دارد؟ وقتی با معلمان دبستان در باره بازی در آموزش صحبت می‌شود با میل و اشتیاق از آن استقبال می‌کنند. اما وقتی با معلمان دبیرستان هم صحبت میشویم، یک نوع مقاومت و عدم تمایل در استفاده از بازی‌ها در آموزش میبینیم؛ یعنی تصور می‌کنند این کار کودکانه است و کمکی به آموزش بچههای دبیرستانی نمیکند و باور ندارند که آموزش از طریق ابزار بازی و سرگرمی محدویت سنی ندارد.
او در پایان گفت: به نظر من این نکته نیازمند آموزش است و باید برای معلمان و مربیان در تمامی مقاطع تحصیلی در کارگاههای مختلف ضرورت این نیاز تدریس شود و مبانی علمی و روانشناسی این ماجرا تبیین شود و بدانند حتی در دانشگاههای مختلف دنیا نیز می‌شود از بازی‌ها استفاده کرد، فقط ابزار و وسایل آن متفاوت است.
پنجمین جشنواره ملی اسباب‌بازی با شعار «تمرین زندگی» از 7 تا 13 دی 1398 همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۹ میزبان علاقه‌مندان در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب تهران خواهد بود.
