به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در نشست «روش‌های انتخاب کتاب مناسب» که هم‌زمان با هفته کتاب روز ۲۹ آبان ۱۳۹۹ برگزار شد، محمود برآبادی نویسنده کودک و نوجوان و رویا میرغیاثی نویسنده و روزنامه‌نگار در قامت کارشناسان ادبی به ارایه دیدگاه‌های خود در این زمینه پرداختند.
در این نشست که از سلسله نشست‌های کانون به مناسبت هفته کتاب و کتاب‌خوانی بود، محمود برآبادی نویسنده گفت: هفته کتاب بهانه خوبی برای آشتی کردن با کتاب است و بهانه‌ای برای استفاده از کتاب به منظور تجربه‌اندوزی و دانش‌افزایی است.
نویسنده رمان «راز باغ متروک» با طرح این سوال که چرا باید کتاب انتخاب شود؟ تاکید کرد: تعداد کتاب‌های ما زیاد است و زمان محدود. از سوی دیگر برخی از آنچه همراه با متن و تصویر است، اساساً ارزش خواندن ندارد؛ مضاف بر این‌که هر فردی در حیات خود اولویت‌هایی را در زندگی‌اش دارد که باید متناسب با آن‌ها کتاب‌هایش را انتخاب کند؛ اما، آیا باید انتخاب الزاماً از سوی والدین صورت گیرد یا بچه‌ها می‌توانند خودشان در این زمینه قائم به فرد باشد؟
خالق کتاب «عاقبت طوطی صالح» تصریح کرد: برخی اعتقاد به آزادی عمل کودکان دارند و برخی معتقدند که آنان قدرت تشخیص ندارند و ممکن است که کتاب‌های مناسب خود را نتوانند شناسایی کنند. در این میان دیدگاه حد وسطی هم هست که معتقد است؛ پدر و مادرها می‌توانند ضمن بررسی اولیه کتاب‌ها، انتخاب نهایی کتاب را به کودک واگذار کنند. یعنی نباید طوری باشد که کودک احساس کند مجبور است کتابی را بخواند یا نخواند.
برآبادی گفت: البته ابزارهایی برای انتخاب کردن وجود داشته و دارد. شاید بهترین آن، کتاب‌شناسی‌ها باشد. کتاب‌شناسی در درجه اول با بررسی ظاهری اثر ممکن است. این‌که چه کسی کتاب را نوشته، تصویرگری کرده و موضوع آن چیست؟ یا آیا حروف به حد کافی خوانا هستند و به درستی تایپ شده‌اند و... در مرحله بعد آنچه ما را، در گزینش کتاب‌های خوب کمک می‌کند «فهرست کتاب‌های مناسب» است.
او افزود: در حال حاضر مراکز دولتی و خصوصی فهرست‌های زیادی را در زمینه کتاب‌های مناسب معرفی می‌کنند. مثلاً کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با «جایزه کتاب ماه و سال» یا در بخش خصوصی «لاک‌پشت پرنده» با اعطای تعدادی لاک‌پشت، کتاب‌های مناسب را به جامعه کتاب‌خوان معرفی می‌کنند. همچنین آموزش و پرورش با برپایی «جشنواره رشد» و...
به گفته این نویسنده کودک و نوجوان اگرچه نهادهای دولتی و غیردولتی دارای دیدگاه‌های متفاوتی در حوزه انتخاب کتاب مناسب هستند اما در مجموع می‌توان در میان این فهرست‌ها نام‌های مشترکی پیدا کرد و این نقطه اشتراکی است که کاملا می‌تواند مورد تکیه ما باشد.
برآبادی در پاسخ به این سوال که در میان انبوه کتاب‌ها و کتاب‌سازی‌ها با شمارگان بالا چگونه می‌توان کتاب خلاقه را شناسایی کرد و انتشار چنین کتاب‌هایی را به جریانی بدل کرد؟ تاکید کرد: روش شما در این زمینه حذف یا تخریب هیچ کتابی نیست و نخواهد بود. ما باید ملاک‌ها و شاخصه‌هایی در اختیار کودک بگذاریم تا او آگاهانه انتخاب کند. ایجاد محدودیت و یا فشار از بالا همیشه نتیجه عکس داشته است.
وی تصریح کرد: ثریا قزل‌ایاغ چند شاخصه مهم را در انتخاب کتاب مناسب قید می‌کند. داشتن کیفیت در محتوا، کیفیت در ساخت و پرداخت و آمادگی اثر، کیفیت نگارش به لحاظ زبانی، کیفیت تصویر و در مورد کتاب‌های خاصه خردسالان، بهداشت کتاب به لحاظ جنس مواد آن، حایز اهمیتند. ولی برای رسیدن به این معیارها باید خانواده‌ها خودشان کتاب‌خوان باشند.
پدیدآورنده کتاب «حماسه کوچی» در زمینه تاثیر برنامه‌های تلویزیونی در معرفی و برجسته‌سازی کتاب‌ها گفت: برخی از این برنامه‌ها، به نقد و بررسی کتاب‌ها می‌پردازند و برخی صرفاً به معرفی؛ در مورد تبلیغات کتاب‌های بخش خصوصی، رادیو و تلویزیون نمی‌توانند کار زیادی انجام دهند اما در مورد بخش دوم که ساخت برنامه‌هایی با محتوای کتاب‌هاست. مسئولان رسانه ملی می‌توانند با بهره‌گیری از کارشناسان و مدیریت صحیح و به دور از رابطه بازی‌ها، کارهای خوبی انجام دهند اما، متاسفانه در بخش دوم هم باز حق به حقدار نمی‌رسد.
نویسنده کتاب «داستان گل سرخ» تاکید کرد: در حال حاضر بازی‌های رایانه‌ای، شبکه‌های اجتماعی، نظام آموزش کنکور محور، وضعیت اقتصادی خانوارها، موضوع ادبیات خلاقه را به چالش کشیده‌اند و باید برای این مسئله فکری کرد.
برآبادی در مورد چیرگی بازار ترجمه‌ بر تالیف تصریح کرد: کتاب‌های ترجمه‌ای معمولاً از میان بهترین کتاب‌های منتشر شده جهان انتخاب می‌شوند. در حالی که در مورد کتاب‌های تالیفی چنین نیست. ما در بحث تالیف با سانسور و پدیده خودسانسوری مواجهیم. بیشتر نویسندگان ما نمی‌توانند منویات ذهنی خود را بر روی کاغذ بیاورند و اگر جسارت این کار را داشته باشند، ناشر نمی‌گذارد مطالب آن‌ها چاپ شود و اگر ناشر هم همکاری کند، وزارت ارشاد تصور می‌کند با شمارگان ۱هزار جلدی کتاب‌ها بناست چه اتفاقی بیفتد. این پیش داوری‌ها مخاطبان کودک ما را از کتاب‌های تالیفی به سمت کتاب‌های ترجمه می‌کشاند.
خالق کتاب «آتش زیر خاکستر» در بخش دیگری از سخنان خود یادآوری کرد: من به شخصه کتاب‌های کاغذی را بر هر نوع دیگری ترجیح می‌دهم اما این حس من است؛ یک حس نوستالوژیک. بچه‌های امروز با دنیای مجازی کار دارند و کتاب‌های الکترونیک، بخشی از وجود آنان است. این نوع ارتباط برای آنان شیرین است. بنابراین اگرچه کتاب‌های الکترونیکی افزایش یافته ولی هنوز گسترش پیدا نکرده است که بتواند بازار را تحت تأثیر قرار دهد و این اتفاقی است که باید هر چه زودتر بیفتد.
رویا میرغیاثی نویسنده و روزنامه‌نگار نیز با حضور در این نشست ضمن تاکید بر این‌که آشنایی وی با حیطه ادبیات از مجرای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکل گرفته است، گفت: همه ما برای شروع به کتاب خواندن در گام اولیه نیازمند داشتن خانواده‌هایی کتاب‌خوان هستیم. قدم اول را باید والدین بردارند و آن‌ها بیش از بچه‌ها باید ادبیات کودک، کتاب‌فروشی کودکان، کتابخانه‌های کودکان و بازار کتاب را بشناسند تا بتوانند از این منظر راهنمای کودکان خود، در انتخاب بهترین‌ها باشند.
این روزنامه‌نگار تاکید کرد: البته فهرست کتاب‌های مناسب می‌تواند در انتخاب بهترین‌ها موثر باشد ولی اگر بخواهیم به‌روز پیش برویم، شاید بهترین راه این باشد که همراه کودکان خود به کتاب‌فروشی‌ها برویم و کتاب‌های جدید را ببینیم و درباره آن‌ها از فروشندگان کتاب سوال کنیم و راجع به آن با بچه‌ها حرف بزنیم.
نویسنده کتاب «زندگی جدید جناب دایناسور» تصریح کرد: هر ناشری برای خودش یک جایگاهی دارد. همین که والدین ناشران را بشناسند و بدانند هر ناشری چه کتابی را منتشر می‌کند، خود کمک کننده است. این شناخت همان‌قدر کمک کننده است که بدانیم کدام نویسنده چه نوع کتاب‌هایی را می‌نویسد. ما در بازار کتاب‌های زرد زیادی داریم که اتفاقاً قیمت آن‌ها هم مناسب است؛ اگر کتاب‌فروشان این دانش را داشته باشند می‌توانند در چرخه سلیقه مخاطبان خود موثر باشند.
وی با انتقاد از نظام آموزش و پرورش گفت: مدارس ما، هر آنچه را که والدین از آن‌ها مطالبه کنند، در اختیارشان قرار می‌دهند. والدین دنبال چه چیزهایی هستند؟ بیشتر دنبال مدارس هوشمند. چه کتاب‌هایی را می‌خواهند؟ کتاب‌هایی که به آن‌ها کمک کند تا بچه‌هایشان راحت‌تر تست بزنند. این دولت و آموزش و پرورش است که باید این امکانات را مهیا کند.
این روزنامه‌نگار تاکید کرد: اگر والدین ما سطح‌شان از آنچه که امروز هست، بالاتر برود و به دنبال خوانش کتاب‌های ارزشمند باشند تحولی در جامعه به وجود می‌آید؛ ولی، واقعیت آن است که آن‌ها باید خودشان اهل کتاب باشند تا بتوانند در این زمینه جریان‌سازی کنند. اگر اهل کتاب باشند می‌توانند خود عهده‌دار نقش کتابخانه‌ها شوند و کتاب‌های مناسب را نه تنها در بستر مدرسه که در محلات نیز گسترش دهند.
میرغیاثی تصریح کرد: کتاب‌های ترجمه‌ای راحت‌ترهستند و مقرون به صرفه‌ترند. مضاف بر اینکه این کتاب‌ها پیش‌تر امتحان خود را پس داده‌اند. وقتی تعداد این کتاب‌ها زیاد باشد، نویسندگان ما نمی‌توانند تجربیات خودشان را داشته باشند و پیوسته شخصیت خود را محدود و محدود و محدودتر می‌کنند. نتیجه این کار چه خواهد شد؟ ما میراث فرهنگی خود را نمی‌توانیم برجسته کنیم. نویسندگان ما به لحاظ شرایط اجتماعی بسیار محدودند. خانواده‌های ما خیلی دوست دارند بچه‌هایشان پاستوریزه باشد. در حالی‌که آنان را در تماشای کارتون‌ها و سریال‌های ناجور رها کرده‌اند.
بیست‌وهشتمین هفته کتاب جمهوری اسلامی با شعار «دانایی؛ مانایی» روزهای ۲۴ تا ۳۰ آبان ۱۳۹۹ در سراسر کشور در حال برگزاری است.