به گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل کانون استان سمنان، بیست‌وسومین‌جلسه‌ی مربیان و اعضای انجمن قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سمنان با موضوع «نقد قصه و درآمدی بر قصه‌های آئینی‌سنتی»، روزهای یک‌شنبه و سه‌شنبه ۲۱ و ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ در بستر فضای مجازی برگزار شد و اعضا و مربیان به نقد و بررسی اثر منتخب بخش آئینی‌سنتی زنان و مردان مرحله‌ی استانی جشنواره‌ی قصه‌گویی پرداختند و در بخش دوم، با دعوت از الهام عباسی، قصه‌گوی برگزیده و مربی هنری مراکز فرهنگی‌هنری کانون دامغان درخصوص تاریخچه‌ی نقالی و قصه‌های آئینی‌سنتی، گفت‌وگو شد.
عباسی در ابتدای سخنانش با اشاره به تاریخچه‌ی نقالی، اظهار داشت: نقالی، گونه‌ای روایت‌گری و نمایش سنتی و ایرانی است که نقال یا نقالان، داستان تاریخی یا اسطوره‌ای یا افسانه‌ای یا مذهبی را با بهره‌گیری از شگردهای نمایشی در گفتار، حرکات بدنی و حالات چهره برای تماشاگر به اجرا درمی‌آورد تا عواطف و احساسات مخاطب را برانگیزد.
وی در ادامه افزود: نقالی عبارت از نقل یک واقعه یا قصه به شعر یا نثر با حرکات و حالات بیان مناسب در برابر جمع است.
عباسی تأکید کرد: منظور از نقالی، سرگرم‌کردن و برانگیختن هیجانات و عواطف شنوندگان و بینندگان به‌وسیله‌ی حکایت جذاب، لطف بیان، تسلط روحی بر جمع، حرکات و حالات القاکننده و نمایشی نقال است به حدی که بیننده، هر لحظه او را به‌جای یکی از قهرمانان داستان ببیند و به‌عبارتی دیگر به تنهایی بازیگر همه‌ی اشخاص بازی باشد.
شاهنامه‌خوانی، از انواع محبوب نقالی است
مهمان انجمن قصه‌گویی کانون استان سمنان تأکید کرد: شکل دیگری از نقالی، پرده‌خوانی یا پرده‌داری نام دارد که نقل داستان از پرده‌های نقاشی است که هم حماسی و هم مذهبی بوده و شکل مذهبی آن پس از پیدایش تعزیه به‌صورت شمایل‌گردانی و شمایل‌خوانی، تقویت شده است.
عباسی در بخش دیگری از سخنانش گفت: از انواع محبوب نقالی، شاهنامه‌خوانی است که نقالان از طریق شاهنامه‌خوانی در مبارزه با بیگانگان و مقابله با فراموشی هویت ایرانی نقش مهمی داشتند.
وی درخصوص تفاوت بین نمایش و نقالی گفت: در نقالی، روایت‌گری می‌کنیم و در واقع یک نوع قصه‌گویی است و نمایشی اجرا نمی‌شود و تنها قصه، تعریف و در بیان آن از هنر نمایش استفاده می‌شود و عناصر بازیگری بابست در خدمت روایت‌گر باشد.
مهمان انجمن قصه‌گویی کانون استان سمنان یادآور شد:. متن و طومار، یک کاغذ لوله‌شده است که محرمانه بین اهل فن نقالی، رد و بدل می‌شود و در قدیم راز و شگردهایی بودند که از استاد به شاگرد منتقل می‌شد و اندازه و ابعاد مشخصی نداشتند و اغلب به شکل جیبی بوده تا نقالان بتوانند همراه خود داشته باشند.
عباسی در ادامه‌ی سخنانش از «شاهنامه و منظومه‌های پهلوانی پس از فردوسی»، «اشارات منابع تاریخی درباره‌ی موضوعات ملی و پهلوانی ایران»، «اندوخته‌های ذهنی نقالان و خودآمیزهایی از خوانده‌ها و شنیده‌های آن‌ها با قوه‌ی خیال‌پردازی خودشان» و «طومارهای نقالان پیشین» به‌عنوان منابع موجود برای روایات و طومارها نام برد.
وی هم‌چنین یادآور شد: طومار در واقع متنی است که نقال آن را حفظ می‌کند، به آن تسلط دارد و بر اساس آن قصه‌ی خودش را می‌گوید، بسیاری از طومارها طبق قصه‌های مکتوبی که در ادبیات چه شاهنامه، چه داستان‌های نظامی و داستان‌های دیگر، نوشته شده و پایان‌بندی بسیاری از طومارها مطابق سلیقه‌ی نقال تغییر پیدا کرده و او با توجه به موقعیت، نقل‌های مختلف و مخاطب مختلف، آن را تغییر داده تا دل‌چسب‌تر باشد.
عباسی تصریح کرد: مهم‌ترین نکته‌ای که در طومار و متن بایست توجه داشت این‌که برای نقالی نیاز به طومار یک‌دست چه از نظر متن و چه از نظر گفتار داریم.
لحن و آهنگ صدا، مسأله‌ی تهدیدکننده در نقالی
مهمان انجمن قصه‌گویی کانون استان سمنان اظهار داشت: بیان خوب در نقالی؛ یعنی تلفظ درست واژه‌ها و استفاده از عناصر زنجیری و کامل ادا کردن حروف و کلمه‌ها و رعایت موارد زِبَرزنجیری گفتار مانند سکوت، تأکید، وزن، سرعت، تکیه، آهنگ و مسأله‌ی تهدیدکننده در نقالی، لحن و آهنگ صدا است که در هر چیزی مهم بوده و زمانی به کمک نقال می‌آید که می‌خواهد شخصیتی را بسازد.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در نقالی بایست صدای رسا داشت؛ نه این‌که جیغ زد و با داد و فریاد به اجرای نقالی پرداخت، بیان نقال به خلق شخصیت کمک می‌کند و کار نقال، نمایش نیست و روایت‌گری بوده و قرار است کاری کند تا تماشاگر بتواند اتفاق‌هایی که در قصه می‌افتد به راحتی در ذهن خود تجسم کند، پس بیان بایست در خدمت همین باورها باشد.
عباسی با اشاره به این‌که سکوت، درنگ و تأکید مواردی هستند که کمک می‌کند تا نقال، بهتر و مشخص‌تر منظور خود را بیان کند، خاطرنشان کرد: چوب نقال به‌عنوان یکی از ابزار قصه‌گویی آئینی و سنتی استفاده می‌شد و در خدمت نقال بود.
وی با بیان این‌که در قصه‌های تصویری، زبان بدن جایگاه مهمی دارد، افزود: در کنار ابزار، زبان بدن و به‌کارگیری صحیح از آن در امر نقالی مهم است و بایست به میزان مجاز از زبان بدن استفاده کرد و تناسب حرکات زبان بدن با نوع متن انتخابی نقال، بسیار مهم است؛ چون در نقالی به حرکات فاخر نیاز داریم و زبان بدن بایست صادق و از رفتارهای مصنوعی دور باشد و نقال با مخاطبان خود ارتباط چشمی برقرار کند؛ ولی به آن‌ها خیره نشود.
عباسی در پایان سخنانش تأکید کرد: پوشش نقال هم بایست با کارش تناسب داشته باشد و رعایت پوشش در نقالی عنصر لازم برای اجرای نمایش نیست؛ اما جذابیت کار نقالی در گرو این است که لباس نقال با بقیه تماشاگران، تفاوت‌هایی داشته باشد.
گفتنی است؛ شناخت نیاز مخاطب، نحوه‌ی انتخاب متن نقالی، تناسب نقل و متن، چگونگی بیان مطالب در نقالی، توانمندی نقال، استفاده درست از ابزار و... از دیگر مطالب بیان‌شده در این جلسه بود.
