به گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل کانون استان سمنان، مهرناز نصیری کارشناس مرکز آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سمنان از برگزاری دهمین‌ویژه‌برنامه‌ی «مسافر شهر ادب» و جلسه‌ی پایانی این ویژه‌برنامه از سلسله‌نشست‌های خوانش متون ادبی در سال ۱۴۰۰ با تدریس نسیبه یعقوبی مربی مرکز آفرینش‌های ادبی استان در روز پنج‌شنبه ۱۲ اسفند، خبر داد و گفت: در این جلسه با تمرکز بر تاریخچه‌ی تاریخ بیهقی درخصوص معرفی این اثر ادبی و شخصیت ابوالفضل بیهقی، ویژگی‌های ادبی و تاریخی اثر همراه با خوانش بخش‌های کوتاهی از آن مطالبی بیان شد.
نصیری اظهار داشت: در ابتدای برنامه، کلیپ کوتاهی از زندگی و اثر تاریخ بیهقی پخش شد و در ادامه، یعقوبی با بیان این‌که تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی، کتابی تاریخی به فارسی درباره‌ی دوره پادشاهی مسعود غزنوی و مختصری در تاریخ خوارزم است، مؤلف کتاب را ابوالفضل محمدبن‌حسین بیهقی برشمرد.
یعقوبی افزود: این کتاب در واقع بخشی از کتاب مفصّلی به نام‌های جامع‌التواریخ، جامع فی تاریخ سبکتگین ابوالفضل بیهقی، تاریخ آل محمود یا تاریخ آل سبکتگین شناخته می‌شود و با توجه به قراین موجود در متن، به شرح احوال و کارهای غزنویان اختصاص داشته؛ اما طبعاً بایست از آل سبکتگین آغاز می‌شده که به مناسبت لقب ناصرالدین سبکتگین به تاریخ ناصری شهرت یافته و به مناسبت اختصاص یافتن بخشی از کتاب به دوره یمین‌الدوله محمود غزنوی، مقامات محمودی و نیز تاریخ یمینی نیز نامیده شده و چون بخشی از آن به روزگار مسعود اختصاص داشته به تاریخ مسعودی شهرت یافته است.
وی یادآور شد: آغاز تألیف تاریخ بیهقی سال ۴۴۸ و موضوع آن، رویدادهای ۴۲ سال از پادشاهی غزنویان بوده و در سی فصل، به نوشته‌ی علی‌بن‌زید بیهقی «زیادت از سی مجلد» تدوین شده است.
مهمان مسافر شهر ادب کانون استان سمنان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مفاهیم و مطالب این اثر ادبی و تاریخی، گفت: مطالب تاریخ بیهقی تا مجلد چهارم همان مطالب تاریخ ناصری و تاریخ یمینی بوده، از مجلد پنجم ــ که آغاز آن از میان رفته ــ تا مجلد دهم، تاریخ بیهقی موجود است و مجلدهای بعدی وقایع سال‌های ۴۳۲ تا ۴۵۱ بوده و علی‌بن‌زید بیهقی بعضی از این سی مجلد را در کتابخانه سرخس و کتابخانه مدرسه خاتون مهد عراق در نیشابور دیده است.
یعقوبی تصریح کرد: تاریخ بیهقی موجود از نامه‌ی ارکان دولت مسعودی به امیرمسعود آغاز می‌شود و پس از ذکر رویدادهای گوناگون دوره حکومت مسعود غزنوی، مجلد نهم کتاب با قصد رفتن مسعود به هند پایان می‌یابد و بیهقی در پایان همین مجلد وعده می‌دهد که مجلد دهم را با دو باب خوارزم و جبال آغاز خواهد کرد و سپس موضوع رفتن مسعود را به هندوستان تا پایان کارش می‌نویسد؛ اما آنچه از مجلد دهم به دست ما رسیده، فقط ذکر خوارزم است و با وجود این، در ضمن کتاب، مطالب بسیار مفیدی در تاریخ غزنویان پیش از مسعود غزنوی، صفاریان و سامانیان و سلجوقیان و جز آن‌ها آمده و هم‌چنین اطلاعات گران‌بهایی درباره‌ی شعرا و اشعار آن‌ها دارد که منحصر به‌فرد است.
وی در بخش دیگری از این نشست با بیان ویژگی‌های ادبی و تاریخ‌نگاری این اثر گفت: تاریخ بیهقی هم از جنبه‌ی تاریخ‌نگاری و هم از جنبه‌ی ادبی بسیار درخور توجه است و از لحاظ تاریخ‌نگاری عمده‌ترین نکاتی که اهمیت و ارزش این کتاب را آشکار می‌سازد، حقیقت‌پژوهی، گزارش حقیقت و رعایت اعتدال و انصاف در اظهارنظرها، مشاهده، دقت نظر و باریک‌بینی بیهقی است که سبب شده هیچ نکته‌ای از نظر او فوت نشود.
یعقوبی خاطرنشان کرد: از جنبه‌ی ادبی و سبک نگارش نیز گیرایی، دلپذیری و ویژگی‌های صرفی و نحوی نثر تاریخ بیهقی از بهترین نمونه‌های نثر فارسی و اوج بلاغت زبان فارسی شمرده می‌شود و حاکی از تسلط بیهقی به زبان‌های فارسی و عربی است و نشان می‌دهد که وی همه‌ی شرایط دبیری را داشته است.
مربی مرکز آفرینش‌های ادبی کانون سمنان در بخش دیگری از سخنانش، اطناب، در مقابل ایجاز دوره قبل از بیهقی به‌گونه‌ای که در عبارت‌ها خللی ایجاد نکند، توصیفات و ذکر جزئیاتی که خواننده را در برابر وقایع قرار دهد، استشهاد و تمثیل، ویژگی‌های دستوری ازجمله به‌کار بردن فعل ماضی در معنای مضارع و به‌کار بردن افعال ماضی و مضارع به صیغه‌ی مجهول، استعمال افعال ماضی به صیغه‌ی وصفی، حذف افعال به قرینه، حذف قسمتی از جمله، به‌کار بردن لغات و جمع‌ها و مصادر عربی و ذکر کلمات تنوین‌دار طبق قواعد عربی، ذکر امثال و اصطلاحات فارسی متداول در آن روزگار را از مهم‌ترین ویژگی‌های نثر تاریخ بیهقی برشمرد.
گفتنی است، خوانش بخش‌هایی از متن این اثر ادبی تاریخی از سوی میهمان برنامه و یکی از اعضا، پخش موسیقی و جمع‌بندی مطالب ارائه شده، از دیگر برنامه‌های این نشست بود.
