به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، روز ۲۱ مارس مطابق با اول فروردین، روز جهانی عید نوروز نام‌گذاری شده است. یکی از برجسته‌ترین جشن‌ها و آیین‌های ایران باستان که بر جای مانده، جشن نوروز است.
برهمین اساس در نشستی که با موضوع «جشن‌ها و آیین‌های نوروزی» در کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری برگزار شد احمد محیط‌طباطبایی پژوهشگر با اشاره به اختراع تقویم شمسی از سوی ایرانیان، جشن‌های بهار را آیینی عنوان کرد که از دوران قدیم وجود داشته و با گذشت زمان با نوروز یکی می‌شود.
وی ادامه داد: نوروزهای دیگری هم داریم که در زمان‌های دیگری از سال برگزار می‌شود. برای نمونه نوروز صیادی در تابستان است و یا نوروز چوپانان که در منطقه البرز و سیاهکل در مرداد برگزار می‌شود. تعدادی از این آیین‌های نوروزی همچنان در تقویم‌های محلی وجود دارد.
این پژوهشگر تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های مهم ما موقعیت قرار گرفتن ایران است که بین شرق و غرب قرار دارد و به‌نوعی یک مسیر تبادلی میان شرق و غرب محسوب می‌شود. درواقع ایرانی‌ها در این مسیر هرچیزی را کامل می‌کنند.
محیط‌طباطبایی بیان کرد: یک فرهنگ تاریخی چندهزار ساله که از حضور همه فرهنگ‌هایی که به این کشور ورود کردند به جا مانده است. شاید ایران در دوره‌هایی استقلال سیاسی نداشته اما استقلال فرهنگی و هویت ملی آن مشخص بوده است.
وی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین ویژگی نوروز تعلق آن به همه افراد است، اظهار کرد: نوروز متعلق به همه است و برای یک نژاد یا دین خاص نیست. در اصل یک انقلاب بهاری است با جایگاهی که به همه تعلق دارد.
این پژوهشگر با اشاره به سفره هفت سین گفت: در زمان نوروز، ما دور یک سفره جمع می‌شویم. این سفره یادگار فرهنگ عشایر و کوچ‌نشینان است. آنهایی که در زندگی عشایری بودند وقتی به شهرها راه یافتند این فرهنگ را با خود به شهر بردند و سفره یک فرهنگ شد حتی اگر در دوران جدید به شکل‌های دیگر باشد اما عنوان سفره هفت‌سین را دارد.
محیط‌طباطبایی افزود: سفره هفت‌سین به مفهوم دور هم بودن است. در همه آیین‌های عزاداری و شادی ما سفره دیده می‌شود. سفره نوروز به وسعت تمام آدم‌هاست و همه در زمان معینی دور سفره کنار هم جمع می‌شوند.
وی بیان کرد: نوروز جشن هم‌زیستی و تنها عید صلح است. با نمادهای سفره هفت‌سین برای پدیده‌هایی که خداوند به ما داده است سپاسگزاری می‌کنیم. وسایلی که در سفره قرار می‌گیرد براساس ویژگی‌های معیشتی هر شهری متفاوت است.
محیط‌طباطبایی تصریح کرد: آغاز جشن‌های بهار با چهارشنبه سوری است که از دو کلمه چهارشنبه و سور تشکیل شده است. چهارشنبه متعلق به هفته است و سور متعلق به پایان زمستان و سلام به بهار که با از روی آتش پریدن و جشن گرفتن بهار همراه است.
وی در ادامه به آیین‌های چهارشنبه سوری مانند قاشق‌زنی، برخی سنت‌های عروسکی و... در فرهنگ‌ها و مناطق مختلف در شب چهارشنبه سوری اشاره داشت.
این پژوهشگر گفت: ابتدا چهارشنبه سوری همزمان با چهارشنبه آخر ماه صفر بود که مختار هم در همین زمان با روشن کردن آتش به‌عنوان یک حربه قیام می‌کند اما به این دلیل که با رحلت پیامبر(ص) تداخل داشته است بعد از مدتی همزمان با تقویم شمسی برگزار می‌شود. همچنین آتش بازی در چهارشنبه سوری با آمدن مغول‌ها اتفاق افتاد و مغول‌ها این پدیده را آوردند.
محیط‌طباطبایی با بیان اینکه نو شدن یک امر کهن است به برخی روزهای نوروز و آیین‌هایی که دارد مانند حاجی فیروز اشاره کرد و گفت جشن‌های نوروز ۱۹ فروردین تمام می‌شود.
در بخش دیگری از این نشست علی دهباشی روزنامه‌نگار، نویسنده و سردبیر مجله بخارا در ابتدای صحبت‌های خود کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را نهادی مهم عنوان کرد و به بیان خاطرات کوتاهی از دوران آَشنایی‌اش با کانون پرداخت.
وی سپس درباره برگزاری نوروز در سراسر کشور گفت: قدمت نوروز به طبیعت برمی‌گردد و با زنده بودن طبیعت و بیدار شدن زمین در ارتباط است.
دهباشی با اشاره به کتاب «نوروز» (مجموعه مقالات درباره نوروز) بیان کرد: این کتاب را در دورانی که با عبدالحسین زرین‌کوب بودم نوشتم. ابتدا ۵هزار و ۶۰۰ صفحه درباره نوروز جمع‌آوری و در نهایت ۱هزار و ۱۰۰ صفحه منتشر شد.
وی افزود: مقاله‌های این کتاب درباره فلسفه نوروز، آداب و رسوم نوروز، نوروز در تمامی شهرهای ایران با ویژگی‌های خاص خودش، نوروز در حوزه تمدنی ایران است و بخشی به وجه ادبیات می‌پردازد.
این نویسنده درباره کتاب «داستان‌های نوروزی» که نویسندگی آن را برعهده داشته است اظهار کرد: این کتاب درباره داستان‌های معاصر است که به موضوع نوروز اشاره داشتند. مثلا فصلی از «دایی جان ناپلئون» که در آن نوروز اتفاق می‌افتد یا «ماهی و جفتش» از ابراهیم گلستان در این کتاب آورده شده است.
دهباشی در پایان به فصلنامه «سمرقند» اشاره داشت و گفت: فصلنامه «سمرقند» در دوره جدید یک ویژه‌نامه نوروزی با موضوع گزارشی از نوروز در تاجیکستان منتشر کرده است و در شماره دیگر که قرار است تا آخر فرورین منتشر شود به سفرنامه‌های سیاحان خارجی می‌پردازد.
در پایان این نشست که روز سه‌شنبه ۲۳ اسفند ۱۴۰۱ برگزار شد شرکت‌کنندگان سوال‌های خود را مطرح کردند و میهمانان به آن پاسخ دادند.
