به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، با توجه به امضای تفاهم‌نامه آموزشی و پژوهشی میان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و کانون پرورش فکری حامد علامتی مدیرعامل کانون یکی از سخنرانان اصلی این همایش بود.
برهمین اساس حامد علامتی مدیرعامل کانون در سخنرانی خود در این همایش گفت: تشکر ویژه دارم از مسئولان این نشست علمی که با اهتمام این جلسه را برگزار کردند و جای قدردانی و تشکر دارد که در این سطح از یک کار علمی نسبت به حوزه کودک و نوجوان نیز توجه و اهتمام وجود داشتند، هفته پژوهش را هم گرامی می‌دارم و برگزاری این نشست را در این هفته به فال نیک می‌گیرم.
وی بیان کرد: امروز رسانه از گستردگی معنایی پیچیده‌تری برخوردار است و ما شاهد مفهوم انسان رسانه هستیم.
علامتی تصریح کرد: کانون پرورش فکری این روزها درحال برگزاری بیست‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی است. کشور ما منبعی از قصص قرآنی و فرهنگ اصیل ایرانی است که سال‌هاست از یک اثرگذاری مهم برخوردار بوده و خانواده از دیرباز به‌صورت عمومی و مناسبتی به قصه می‌پردازد. از طرفی حفظ پیوستگی نسلی در میان مردم ایران متأثر از خانواده است. اگر بتوانیم به خانواده به‌درستی بپردازیم مشکلات ما حل خواهد شد.
مدیرعامل کانون اظهار کرد: در جامعه امروز مسأله فناوری و تأثیر آن بر سبک زندگی بسیار مشهود است. آنچه ما را حساس می‌کند راهبری ذهنی آنها توسط رسانه‌هاست. ما به منظور پرورش ذهن کودکان فعالیت‌های مختلفی انجام می‌دهیم و آنها را برای ورود به جامعه آماده می‌کنیم.
وی افزود: این اتفاق زمانی نگران کننده می‌شود که فضای رسانه دست ما نباشد و از بیرون بخواهند فضای ذهنی کودک را مدیریت کنند. اگر امکان راهبردی توسط بیگانگان اتفاق بیفتد آیندگان به افرادی غیرمولد تبدیل خواهند شد.
علامتی ادامه داد: ما امروز نیاز به همبستگی جدی و نقشه واحد داریم تا با همکاری آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت ارشاد اسلامی و... نقشه راهی را طراحی کنیم که مبنای عمل همه ما باشد و سپس وارد میدان شویم. در سبک زندگی امروز مرزها رنگ باختند و رسانه با هزینه اندک توانسته بر شاخص‌های ما اثر بگذارد. ضمن اینکه دروغ را در مقابل فرهنگ اصیل ما قرار دهد.
مدیرعامل کانون تصریح کرد: روند انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر یک فرآیند پیچیده است که از طرق مختلفی انجام می‌شود از جمله خانواده؛ خانواده یکی از اصلی‌ترین محیط‌هایی است که فرهنگ به نسل جدید منتقل می‌شود. اعضای خانواده، از جمله والدین و سایر افراد، ارزش‌ها، باورها، رفتارها و آداب و رسوم را به فرزندان خود منتقل می‌کنند. این انتقال معمولاً از طریق تعامل‌های روزمره، مثلاً بحث و گفتگوها، مشارکت در فعالیت‌های خانوادگی و نمونه‌های عملی است.
وی افزود: مورد دوم مربوط به آموزش و معلمان و مربیان است؛ سیستم آموزشی و معلمان نقش مهمی در انتقال فرهنگ دارند. مدارس، دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی فرصتی را برای یادگیری ارزش‌ها، دانش و مهارت‌های فرهنگی فراهم می‌کنند. معلمان نقش الگویی برای دانش‌آموزان خود دارند و با روش‌های آموزشی مناسب می‌توانند فرهنگ را به نسل جدید منتقل کنند.
علامتی ادامه داد: رسانه‌ها و فضای عمومی نیز مورد بعدی است. رسانه‌ها، از جمله تلویزیون، رادیو، اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، نقش مهمی در انتقال فرهنگ دارند. آنها توانایی دارند ارزش‌ها، نگرش‌ها و ایده‌ها را به نسل جدید منتقل کنند و تأثیرگذاری بر آنها داشته باشند. همچنین، فضای عمومی مانند فرهنگ و هنر، موزه‌ها، نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها نیز مکان‌هایی هستند که فرهنگ را به نسل جدید معرفی می‌کنند.
وی بیان کرد: تجربه‌های زندگی و تعامل‌ها و ارتباطات اجتماعی از دیگر ابزار انتقال فرهنگ هستند. ارتباطات اجتماعی در انتقال فرهنگ نقش مهمی دارد. افراد در طول زندگی خود با افراد دیگر در ارتباط هستند و از طریق تعامل‌های اجتماعی، ارزش‌ها، عادات و رفتارهای فرهنگی را یاد می‌گیرند. این تعامل‌ها می‌تواند شامل خانواده، دوستان، همکاران، همسایگان و جوامع مختلفی باشد که فرد در آنها شرکت می‌کند.
مدیرعامل کانون در ادامه به تاریخ و سنت‌ها اشاره داشت و گفت: تاریخ و سنت‌های یک جامعه نیز در انتقال فرهنگ نقش دارند. آشنا شدن با تاریخ و سنت‌های یک جامعه، به نسل جدید کمک می‌کند تا ریشه‌ها و هویت فرهنگی خود را درک کنند. این می‌تواند از طریق درس‌های تاریخی در مدارس، رویدادهای فرهنگی و مذهبی، مراسمات و جشن‌ها و حتی داستان‌ها و افسانه‌های مردمی صورت بگیرد.
محیط زیست فرهنگی، شامل مکان‌های مذهبی، تاریخی، هنری و فرهنگی آخرین موردی بود که علامتی از آن به عنوان مفهومی دیگر که نقش مهمی در انتقال فرهنگ دارد یاد کرد.
علامتی سپس با بیان اینکه انتقال حافظه بین نسلی از طریق محصولات فرهنگی یکی از روش‌های مهم و مؤثر برای حفظ و انتقال فرهنگ در جوامع بشری است گفت: محصولات فرهنگی شامل ادبیات، هنر، موسیقی، فیلم، تئاتر، معماری و سایر عناصر فرهنگی هستند. این محصولات تأثیر بزرگی در شکل‌دهی به هویت و ارزش‌های یک جامعه دارند و در انتقال حافظه بین نسلی نقش مهمی ایفا می‌کنند که در ادامه به برخی از روش‌ها و نحوه استفاده از محصولات فرهنگی در انتقال حافظه بین نسلی اشاره می‌کنم.
وی افزود: ادبیات به عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات فرهنگی، توانسته است تأثیر قابل توجهی در انتقال حافظه بین نسلی داشته باشد. اثرهای ادبی مانند رمان‌ها، شعرها، داستان‌ها و نمایش‌نامه‌ها، ارزش‌ها، تجربیات و دانش یک جامعه را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند. این اثرها می‌توانند موضوع‌های تاریخی، اجتماعی، فلسفی و فرهنگی را در برداشته باشند و به نسل‌های آینده اطلاعات و بینش‌هایی را ارائه دهند.
مدیرعامل کانون ادامه داد: هنر و موسیقی نیز در انتقال حافظه بین نسلی نقش مهمی دارند. آثار هنری مانند نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و نمایشگاه‌های هنری، ارزش‌ها و ایده‌های یک جامعه را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند. همچنین، موسیقی نیز احساسات، ارزش‌ها و تجربیات را به شکل صوتی و احساسی منتقل می‌کند و به نسل‌های آینده امکان می‌دهد تا با فرهنگ و هویت یک جامعه آشنا شوند.
وی اضافه کرد: همچنین فیلم و تئاتر از طریق نمایش و تجسم داستان‌ها و ایده‌ها، حافظه فرهنگی را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند. فیلم‌ها و نمایش‌ها می‌توانند موضوع‌های تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی راز طریق داستان‌ها، شخصیت‌ها، صحنه‌ها و پیام‌هایی که در آنها به تصویر کشیده می‌شوند، اطلاعات و ارزش‌های فرهنگی را به نسل‌های آینده منتقل کنند.
علامتی گفت: معماری هم به عنوان یک محصول فرهنگی، می‌تواند حافظه فرهنگی را به نسل‌های آینده انتقال دهد. ساختمان‌ها، آثار هنری معماری و شهرسازی، نمادهای فرهنگی و تاریخی یک جامعه را نشان می‌دهند و به نسل‌های آینده امکان می‌دهند تا با تاریخچه و هویت فرهنگی جامعه آشنا شوند.
وی بیان کرد: با پیشرفت فناوری، اطلاعات و ارتباطات، رسانه‌های دیجیتال نیز نقش مهمی در انتقال حافظه بین نسلی ایفا می‌کنند. وب‌سایت‌ها، بلاگ‌ها، پادکست‌ها، ویدیوها و شبکه‌های اجتماعی امکان دسترسی به اطلاعات، دانش و محصولات فرهنگی را فراهم می‌کنند و به نسل‌های آینده اجازه می‌دهند تا با فرهنگ و هویت جامعه‌های گذشته آشنا شوند.
مدیرعامل کانون اظهار کرد: با توجه به اینکه یکی از ابعاد شکاف ارزشی و نگرشی و هنجاری بین نسلی، بغرنج شدن ارتباطات بین نسل‌ها و شکل‌گیری شکاف ارتباطی و گفتگویی در خانواده است، مـی‌تـوان شکاف نسلی را عدم انتقال ارزش‌های نسل پیشین به نسل پسـین و در نتیجه نبود درک و تفاهم ارزشی و باوری و فکری و نظایر آن میان نسل‌ها دانست که بـه دلیل عوامل و متغیرهای متعدد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تکنولوژیکی و رسانه‌ای و تجربیات متفاوت آنها ایجاد شده است.
حامد علامتی در پایان گفت: مفهوم شکاف در جامعه‌شناسی به آن دسته از تمایزها و تفاوت‌های پایداری اشاره دارد که در جریان تقابل‌های سیاسی و اجتماعی بروز می‌کنند کـه اصلی‌ترین صورت آن، شکاف زندگی مدرن و ستنی است.
پانزدهمین ویژه‌برنامه هفته پژوهش از ۲۰ تا ۲۵ آذر ۱۴۰۲ از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ از سوی اداره‌کل آموزش و پژوهش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون برگزار خواهد شد.
