به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، نشست تخصصی «کودک، جنگ، مسئولیت‌ها و تعهدها» با محوریت واکاوی نقش سمن‌ها در مواجه کودک و جنگ با حضور کارشناسان و مدیران عامل سازمان‌های غیردولتی هم‌زمان با رویداد هنری بین‌المللی حمایت کودکان ایرانی از کودکان بی‌پناه غزه و لبنان با عنوان «ما تمام نمی‌شویم»، روز ۱۹ آذر ۱۴۰۳ در سالن نشست‌های مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
عابد اکبری، پژوهشگر حوزه بین‌الملل در این نشست بیان کرد: کودکان از محروم‌ترین گروه‌های انسانی هستند که همواره در جنگ، بحران‌های سیاسی و بلایای طبیعی اولین تیر به سمت آنان نشانه می‌رود، به طوری‌که در بیشتر موارد کودکان آواره و پناهنده در معرض انواع وضعیت‌های بحرانی قرار می‌گیرند و مجبور به ترک شهر و دیار خود خواهند شد. صندوق کودکان سازمان ملل متحد در گزارش اخیر خود که در آستانه زمستان منتشر شده است، اعلام کرد که حدود۵۰هزار کودک فلسطینی در باریکه غزه از سوء تغذیه حاد در نتیجه محاصره مردم از سوی رژیم صهیونیستی رنج می‌برند؛ در همین ارتباط وزارت بهداشت غزه نیز تاکید کرد که ده‌ها هزار کودک فلسطینی در معرض خطر سوء‌تغذیه قرار دارند، بررسی‌های این وزارت نشان می‌دهد که حدود ۴۴ درصد از قربانیان اخیر کودک و ۲۶ درصد آنان نیز از زنان بوده‌اند؛ بیشتر کشته‌ها بین پنج تا ۹ ساله بوده و حدود ۸۰درصد از قربانیان در ساختمان‌های مسکونی کشته شده‌اند.
وی افزود: طبق آن‌چه هفته گذشته دکتر مروان الهمس مدیر بیمارستان‌های صحرایی وزارت بهداشت غزه عنوان کرده بود کادر درمان در غزه برای موارد سوء تغذیه کودکان دسترسی به هیچ دارو و مکمل غذایی ندارند و محاصره، وضعیت کودکان مبتلا به سوء تغذیه را به میزان قابل توجهی بدتر کرده و ممکن است منجر به بیشتر شدن مرگ‌های دلخراش کودکان شود.
این پژوهشگر حوزه بین‌الملل خاطرنشان کرد: امروز جنگ، گلوله، موشک و بمب، واژه‌هایی است که کودکان غزه با جانشان آنها را لمس می‌کنند و دیدن عروسک‌های خاک‌آلود روی خانه‌های آوار شده صحنه‌ای پرتکرار است که دل هر بیننده‌ای را به درد می‌آورد. اما مگر نه این است که کودکان باید بازی کنند و نباید دغدغه‌ای جز بازی داشته باشند، پس چرا زندگی این کودکان تا این حد کوتاه است و بازی زندگی‌شان دردناک؛ کجاست آن همه معاهده و پیمان‌نامه و کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان؟ امروز کودکان غزه و لبنان قهرمانان قصه‌های کودکان دنیا هستند و باید نام‌شان هم‌ردیف قهرمانان بزرگ در تاریخ و در اوج قله‌های مقاومت، رشادت و جوانمردی درج شود. با این حال آن‌چه آنان از دست دادند دنیای شیرین کودکی است و دنیای کودکان غزه خون است و آتش. وضعیت امروز این کودکان بی‌پناه چنان بغرنج و دردناک است که دفتر حقوق بشر سازمان ملل نیز هر چند بسیار دیر و کم اثر، ضمن ابراز نگرانی از اقدام‌های مسبب این وضعیت، شمار بالای تلفات غیرنظامیان در جنگ غزه را محکوم کرده و بیان کرده است که طبق تجزیه و تحلیل کارشناسان این نهاد حدود ۷۰درصد از قربانیان جنگ در غزه زنان و کودکان بوده‌اند. این سازمان تاکید داشته است که شمار بالای تلفات عمدتاً بر اثر استفاده رژیم اسرائیل از سلاح‌هایی با اثرات گسترده تخریبی در مناطق پرجمعیت بوده است، جنایت‌هایی که طبق گفته این نهاد بین‌المللی با سطح بی‌سابقه‌ای از موارد نقض قوانین بین‌المللی از سوی رژیم کودک‌کش صهیونیست به وقوع پیوسته است.
وی ادامه داد: در این میان سازمان‌های غیردولتی به‌ویژه سازمان‌های مدافع حقوق کودکان وظیفه دارند تا از رهبران دولت‌ها و جوامع بخواهند به تعهدهای خود در قبال این نسل‌کشی ظالمانه عمل کنند. امروز و این لحظه وظیفه قانونی و اخلاقی همه این سازمان‌هاست تا در قبال این جنایات موضع بگیرند و تلاش کنند تا بازگشایی مسیر امدادرسانی و خدمات در بحران و خدمات انسان‌دوستانه به مردم بی‌دفاع و مظلوم فلسطین مطالبه‌ای دائمی از جانب آنها باشد. همچنین استفاده حداکثری از ظرفیت‌های قانونی و نهادهای بین‌المللی همچون سازمان بین‌المللی یونیسف برای جلوگیری از قتل و خشونت بی‌امان صهیونیست‌ها جزو بدیهی‌ترین وظایف این سازمان‌ها به شمار خواهد رفت و چشم جهانی امروز به این تلاش‌ها دوخته شده است.
بخشی از مطالبه عمومی از دولت‌مردان باید پایان جنگ باشد
عفیفه عابدی، پژوهشگر سیاست خارجی نیز در بخش دیگری از این نشست بیان کرد: برخلاف تصور ما در مورد پیشرفت تمدن بشری، متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که جنگ‌ها توقف پیدا نکردند و برخلاف آن چیزی که از آگاهی بشریت انتظار داشتیم در حال حاضر با استانداردهای دوگانه‌ای مواجه هستیم که در بخشی از جهان انسان‌ها ارزشمند محسوب نمی‌شوند، با آنها رفتارهای غیر انسانی می‌شود در حالی‌که در بخش‌هایی از جهان اگر کوچک‌ترین حادثه‌ای برای فردی رخ دهد رسانه‌های بزرگ جهانی که در اختیار آنها هستند جنجال‌های زیادی برپا خواهند کرد؛ نشست‌ها و سمینارهایی برگزار خواهد شد و بیانیه‌هایی صادر خواهد شد که این اتفاق را محکوم خواهد کرد. در حالی‌که امروز بیش از یک سال و نیم است که در جنگ غزه شاهد کشتار بیش از اندازه هزاران انسان بی‌گناه و آوارگی و بی‌پناهی میلیون‌ها انسان هستیم. کودکانی که خانواده خود را از دست دادند و قطع عضو شدند در طول این جنگ کم نبودند و نیستند.
وی افزود: مسئله‌ای که ما را در درجه اول به عنوان انسان و در درجه دوم به عنوان افرادی که در بخشی از جهان حضور داریم در کنارهم جمع کرده است این است که متاسفانه از منظر قدرت‌های جهانی این موضوع‌ها قابل اعتنا نیست و بیشتر به منافع خود فکر می‌کنند؛ بنابراین این موضوع ما را نگران می‌کند که این استانداردها دوگانه است و باعث می‌شود به این موضوع فکر کنیم و تلنگری باشد که اگر این بحران در هر جایی از جهان مثل ایران رخ دهد برای جامعه جهانی که تحت تاثیر دنیای غرب است مهم و قابل اعتنا نخواهد بود و حقوق آنها چه به لحاظ انسانی و چه به لحاظ اجتماعی نادیده گرفته خواهد شد. به همین خاطر در درجه اول برای مسئولیتی که در جنگ غزه بر عهده داریم حتی ممکن است این مسئله منفعت‌طلبی باشد اما بحث آینده مهم است در نگاه اول انسانی است که انسان‌هایی در جایی مورد ظلم واقع می‌شوند و در درجه بعدی بحث این است که به طور منطقی باید در نظر داشته باشیم که اگر وجدان جهانی و وجدان افکار عمومی به خواب رود ممکن است این فاجعه در هر جایی از جهان حتی در ایران هم رخ دهد.
این پژوهشگر سیاست خارجی عنوان کرد: در درجه اول به این فکر کنیم که مسئولیت شروع جنگ‌ها و پایان دادن به جنگ‌ها به عهده دولت‌هاست که منافع خود را در نظر می‌گیرند و انسان‌ها و سازمان‌های غیردولتی چه مسئولیتی دارند و چه قدرتی می‌توانند اعمال کنند اما من می‌خواهم نگاه شما را به بحث رسانه و شبکه‌های اجتماعی جلب کنم؛ امروزه همه انسان‌ها و حتی کودکان به شبکه‌های اجتماعی دسترسی دارند و امکان اظهار نظر دارند، شبکه‌های اجتماعی بستری را ایجاد کردند که می‌توانیم در سراسر جهان با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم و امکان بیان دغدغه‌های ما وجود دارد. بنابراین چه خوب می‌شود که بتوانیم از این شبکه‌ها و بسترها برای افزایش آگاهی در جهان و افزایش توجه آنها به جرم و جنایت در غزه جلب کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در سازمان‌های مردم نهاد و در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشخصا باید به تاثیری که می‌توانیم بر روی کودکان بگذاریم تا آنها بر حقوق خودشان و حقوق انسانی دیگران دغدغه‌مند شوند، توجه کنیم. بحث این است که هر فردی ممکن است در آینده به فردی تاثیرگذار تبدیل شود و ما باید انسان‌هایی را تربیت کنیم که به اصول اخلاقی و حقوق انسانی و الهی آگاه باشند تا تاثیرهای مثبتی در زندگی خودشان، ما و مجامع جهانی ایفا کند. همان‌طور که همه می‌دانیم حدود ۵۰هزار انسان در جنگ سال گذشته غزه کشته شدند و حتی اگر طبق آمارهای کشورهای غربی همه قربانیان سال‌های گذشته را با هم جمع کنیم با آمار یک سال اخیر جنگ غزه برابری نخواهند کرد. بر این باورم که بخشی از مطالبه عمومی از دولت مردان می‌بایست پایان جنگ باشد و قطعا در این راستا شبکه‌های اجتماعی و فعالیت سازمان‌های مردم نهاد در مورد این موضوع بسیار مهم است.
حزبِ‌الله، حزب کودکان است
آیدین مهدیزاده تهرانی، فعال حوزه کودک و نوجوان در بخش دیگری از این نشست با اشاره بر نقش جدایی‌ناپذیر کودکان و نوجوانان در زندگی تاکید کرد: قرار است سه منظر خدمت دوستان معرفی کنم که این سه منظر اساساً نظر من نیست و من تنها می‌خواهم آنها را در اختیار افراد بگذارم تا خودشان در مورد آن تصمیم بگیرند؛ من نظر خودم را در پایان بحث عرض خواهم کرد. به جرات می‌توانم بگویم این سه منظر در بحث جنگ و کودکان و نوجوانان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بدون شک ما در سازمان‌های مردم‌نهاد در قبال جنگ و کودکان مسئولیت داریم و یکی از عقیده‌ها در این نشست این بود که شاید جنگ را دولت‌ها شروع کنند و سازمان‌های مردم‌نهاد آن را پایان دهند، این باور بسیار زیبا است.
وی افزود: در حال حاضر موضوع بسیار مهمی در جهان وجود دارد که جنگ غزه و جنگ‌های مشابه آن برای کسی در جهان مهم نیست؛ ما در منظر اول به این اشاره خواهیم کرد که بر اساس گزارش ویژه نماینده سازمان ملل در سال ۲۰۲۲ شمار حمله‌های مدارس و بیمارستان‌ها ۱۱۲ درصد رشد داشته است و ۲۷هزار و ۱۸۰ مورد نقض جدی حقوق بشر در جریان جنگ‌ها و درگیری‌ها در سال ۲۰۲۲ شناسایی شده است که ۸هزار و ۸۳۱ مورد آنها نقض مشخص حقوق کودکان است.
این فعال حوزه کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: عددها عمق فاجعه را نشان می‌دهند. از نظر این منظری که خدمت دوستان عرض می‌کنم عمق فاجعه عدد ۲هزار و ۲۲ است. یعنی در سال ۲۰۲۲ این اتفاق‌ها افتاده و ما در حال حاضر در سال ۲۰۲۴ هستیم و همچنان نقض حقوق بشر ادامه دارد؛ ممکن است شما بپرسید چرا آمار شما قدیمی است، من مخصوصاً آمار قدیمی آوردم. آمار ۲۰۲۴ که حتی قابل شنیدن نیست، مگر قرار نبود که ما در سازمان ملل نشست برگزار کنیم پروتکل بنویسیم که این موضوع کم شود چرا همچنان ادامه دارد؛ بر این باورم که این اعداد بیشتر در حال عادی‌سازی کردن موضوع هستند.
مهدیزاده‌تهرانی در ادامه به منظر دوم ارائه خود پرداخت و گفت: wcnsf یعنی بچه‌ای که نه تنها تمام خانواده‌اش را از دست داده است بلکه کسانی که قرار بود به او کمک کنند نیز کشته شده‌اند. یعنی بچه آسیب‌دیده‌ای که نه تنها هیچکس را ندارد بلکه هیچکس را ندارد که به او کمک کند. دوستان می‌فرمایند که ما برای نسل سوم باید کارگاه‌های مشاوره و روان‌شناسی برگزار کنیم، این افراد هیچ چیزی ندارند و این یک پدیده است. یعنی ما از توحش عبور کرده‌ایم. در سال ۱۸۶۳ بشریت به یک دستاورد می‌رسد که آن صلیب سرخ جهانی است. صلیب سرخ یک سازمان مردم‌نهاد بود که به وجود آمد تا وسط جنگ‌ها بگوید بایستید تا سربازان زخمی از وسط میدان خارج شوند. بنابراین ما در رابطه با اضطراب در این کودکان صحبت کنیم، در رابطه با کودکی حرف می‌زنیم که تنها نگاهت می‌کند که می‌گوید من اصلاً هستم یا نیستم، من کجای جهانم؟ آیا اصلا در جهان جایی دارم؟ من اضطراب شماهایی را که به کمک من می‌آیید را حتی دارم، می‌خواهید به کمک من نیایید؟
وی ادامه داد: بزرگترین اشتباه راهبردی در حوزه کودک و نوجوان این است که وقتی وارد حوزه کودکان و نوجوانان می‌شوید فکر کنید آنها انسان‌های کوچک و ناتوانی هستند. آنها پدیده دیگری هستند، اضطراب برای آنها معنی دیگری دارد، هنر برای آنها معنی دیگری دارد و از این مسئله معنازدایی می‌شوند. بعد از جنگ جهانی دوم ژاپن به یک جمع‌بندی رسید که اگر قرار است از عصر توحش به عصر تمدن عبور کند باید بداند که بچه‌ها موضوع هستند نه بیرون؛ آنها فهمیدند که از طریق کودک و نوجوان می‌توانند فضای جامعه را تلطیف کنند، کودک و نوجوان در یک جامعه متمدن نقش‌آفرین است و موضوع ماجرا است. اگر جهان در پروتکل‌های خود می‌خواست کودک را بیرون از در نگه دارد، اسرائیل به ما فهماند که کودک در وسط جنگ است و موضوع است.
این مدرس دانشگاه در منظر سوم عنوان کرد: واقع مباهله واقعه‌ای است که در سال دهم هجری زمانی که حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) با یکدیگر ازدواج کرده بودند و امام حسین(ع) و امام حسن(ع) به دنیا آمده بودند، رخ داد. نامه‌ای به نقاط مختلف ارسال خواهد شد و عده‌ای از مسیحیان بر این موضوع که عیسی مسیح خدا هست یا نیست با پیامبر بحث می‌کنند و به نتیجه نمی‌رسند. طبق آیه۳ سوره آل‌عمران مقرر می‌شود این دو گروه مباهله کنند، یعنی شب تا صبح شروع به نفرین کردن همدیگر کنند تا یک گروه که بر حق است پیروز شود و گروه دیگر نابود شود؛ زمانی که مسیحی‌ها می‌بینند پیامبر اکرم با دو بچه آمده است می‌گویند چرا با بچه آمدی و پیامبر می‌گوید من جز این‌ها چیزی نیستم، این بچه‌ها اهل بیت و یاران من هستند؛ ایشان رو به بچه‌ها گفت من دعا می‌کنم و شما آمین بگویید که در پایان مسیحی‌ها از ادامه این ماجرا منصرف خواهند شد. به این صورت ماجرا تمام شد، برداشت این موضوع برای من و دیگران بعد از ۱۴۰۰ سال بسیار مهم و پیچیده است.
وی افزود: من نمی‌خواهم بگویم که معتقد به چه چیزی هستم؛ دو پیشنهاد دارم، یک پیشنهاد بر سر این است که شاید یک ngo تشکیل شود که در میانه جنگ اگر بچه‌ها بودند یک توقف بدهد و بگوید بچه‌ها را بردارید و بعد جنگ را ادامه دهید، همانند کاری که صلیب سرخ می‌کند. قرار نیست در جنگ همه چیز با خاک یکسان شود یا نسل‌کشی کنیم ما قرار است به همدیگر پیروز شویم؛ به نظر می‌رسد که هم اکنون نیز باید ngo تاسیس شود که مراقب کودکان و بچه‌ها در جنگ باشد.
مهدیزاده خاطرنشان کرد: ما به یک پارادایم شیفت احتیاج داریم که متوجه شویم بچه‌ها موضوع و درون هستند، آنها بیرون نیستند. در جنگ جهانی دوم در اروپای شرقی بمباران انجام می‌شود یک کشیشی تصمیم می‌گیرد بچه‌ها را برای هواخوری به بیرون ببرد، ناگهان هواپیماها برای بمباران می‌آیند، این کشیش تصمیم می‌گیرد که بچه‌ها را از سمت شهر به سمت دیگر شهر ببرد؛ بچه‌ها وسط دویدند ناگهان می‌ایستند و به آسمان نگاه می‌کنند، می‌بینند بمب‌ها می‌ایستند و به زمین نمی‌رسند. این یک افسانه است که وجود دارد و نشان می‌دهد که زمانی که بچه‌ها در جایی حضور دارند باید مودب بود؛ به همین دلیل به شخصه معتقدم که حِزب‌الله، حزب کودکان است و همواره دلم می‌خواهد به آن بچه‌هایی نگاه کنم که به آسمان نگاه کردند و بمب‌ها ایستادند.
مونا رحمانی، دبیر اجرایی رویداد «ما تمام نمی‌شویم» در پایان این نشست بیان کرد: یکی از مسائل تاسف برانگیز دنیای امروز، کشته شدن کودکان در جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه در نقاط مختلف جهان به‌خصوص غزه و لبنان است. وقوع جنگ‌های مختلف، وقایع تلخی را به همراه دارد. واقعیت تلخ‌تر، آن است که در این جنگ‌ها، افراد غیرنظامی به‌ویژه زنان و کودکان را در معرض آسیب‌های جدی قرار داده است. خوشحالیم که در این رویداد دو روزه توانستیم علاوه بر ارسال پیام همدلی به کودکان غزه و لبنان، به صورت کارشناسی نیز تاثیر جنگ بر این کودکان و نوجوانان را بررسی کنیم. قطعا همگی بر نقش بسیار بزرگ سازمان‌های مردم نهاد در این راستا آگاه هستند و امیدواریم تا این نقش به بهترین شکل ممکن ایفا شود.
رویداد هنری بین‌المللی حمایت کودکان ایرانی از کودکان بی‌پناه غزه و لبنان با عنوان «ما تمام نمی‌شویم» با همراهی و همکاری ۱۳ سازمان مردم نهاد، شبکه ملی سازمان‌های غیردولتی بشردوستانه و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در دو روز میزبان مخاطبان بود با برگزاری این نشست به کار خود پایان داد.
یادآوری می‌شود تمامی آثار و برنامه‌های هنری این رویداد برای نمایش به سه مجمع بین‌المللی در سه کشور مختلف ارسال خواهد شد.
