سینمای ایران همواره در ژانرهای مختلفی خوش درخشیده، اما یکی از حوزه‌هایی که کمتر به آن توجه شده، فیلم‌هایی است که به‌طور مستقیم به دغدغه‌ها، بحران‌ها و چالش‌های نوجوانان می‌پردازد. در این میان، رسول صدرعاملی با ساخت فیلم‌هایی مانند «دختری با کفش‌های کتانی» و «من ترانه ۱۵ سال دارم» توانست جایگاه ویژه‌ای در این عرصه پیدا کند. با این حال، سینمای ایران همچنان از کمبود تولیدات مرتبط با مسائل نوجوانان رنج می‌برد، در حالی که تجربه موفق فیلم «زیبا صدایم کن» در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر نشان داد که این ژانر همچنان ظرفیت بالایی برای جذب مخاطب دارد.
نوجوانان در سینمای ایران؛ قهرمانان فراموش‌شده
نوجوانی دوره‌ای حساس و تعیین‌کننده در زندگی هر فرد است؛ دورانی که سرشار از کشمکش‌های درونی، دغدغه‌های هویتی، بحران‌های خانوادگی و اجتماعی است. سینمای جهان بارها به این مسائل پرداخته و با ساخت آثاری مانند «دختر در حال گم‌شدن»، «لبه هفده‌سالگی» و «پسر زیبا» توانسته مخاطبان زیادی را تحت تأثیر قرار دهد. اما در سینمای ایران، نوجوانان کمتر مورد توجه بوده‌اند و اغلب در حاشیه روایت‌های بزرگ‌تر قرار گرفته‌اند.
با این حال، کارگردانانی مانند رسول صدرعاملی با جسارت و درک درست از این گروه سنی، توانستند فیلم‌هایی بسازند که هم از نظر هنری موفق باشند و هم مورد استقبال نوجوانان و خانواده‌ها قرار گیرند. فیلم‌هایی که دغدغه‌های واقعی نوجوانان را نشان می‌دهند، به ویژه در جامعه‌ای که بسیاری از مسائل آن‌ها همچنان تابو محسوب می‌شود.
صدرعاملی؛ سینماگری که نوجوانان را جدی گرفت
رسول صدرعاملی با فیلم‌هایش موفق شد به مسائل حساس و مهمی از زندگی نوجوانان بپردازد.
۱. دختری با کفش‌های کتانی (۱۳۷۷)
این فیلم یکی از نخستین آثار سینمای ایران بود که به موضوع روابط نوجوانان و محدودیت‌های اجتماعی آن‌ها پرداخت. پگاه آهنگرانی در نقش دختری که در جامعه‌ای بسته به دنبال یافتن هویت خود است، نقش‌آفرینی درخشانی داشت. فیلم هم در جشنواره‌های داخلی و هم بین‌المللی مورد تحسین قرار گرفت و توجه منتقدان را به سینمای نوجوان در ایران جلب کرد.
۲. (من ترانه ۱۵ سال دارم (۱۳۸۰
این فیلم که در زمان خود یک اثر جسورانه محسوب می‌شد، به معضلات ازدواج نوجوانان، بارداری ناخواسته و مشکلات قانونی آن پرداخت. ترانه علیدوستی با بازی در این فیلم به شهرت رسید و فیلم موفق شد سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین بازیگر نقش اول زن را کسب کند. تأثیرگذاری این فیلم به حدی بود که حتی باعث شد بحث‌های اجتماعی در مورد حمایت از حقوق نوجوانان در کشور شکل بگیرد.
۳. (دیشب باباتو دیدم آیدا (۱۳۸۳
صدرعاملی در این فیلم، باز هم به دغدغه‌های نوجوانان پرداخت و به مسئله خیانت والدین از نگاه فرزندان پرداخت. موضوعی که کمتر در سینمای ایران مورد بررسی قرار گرفته بود.
با وجود موفقیت این آثار، اما سینمای ایران نتوانسته است این مسیر را به‌خوبی ادامه دهد و نوجوانان همچنان شخصیت‌هایی فرعی در فیلم‌های اجتماعی و خانوادگی محسوب می‌شوند.
چرا سینمای ایران از نوجوانان غافل شده است؟
دلایل متعددی برای این خلأ در سینمای ایران وجود دارد:
۱.نبود سرمایه‌گذاری و توجه به این گونه
این روزها بسیاری از سرمایه‌گذاران سینمایی ترجیح می‌دهند روی فیلم‌های کمدی و پرفروش سرمایه‌گذاری کنند. در حالی که فیلم‌هایی که به مشکلات نوجوانان می‌پردازند، ممکن است در نگاه اول کمتر تجاری باشند، اما اگر به‌درستی ساخته شوند، می‌توانند موفقیت بالایی در گیشه داشته باشند، چرا که خانواده تشنه آموختن است و از سوی دیگر آگاهی بخشی، یکی از وظایف سینماست.
۲. تابو بودن برخی از موضوعات
موضوع‌هایی مانند آزادی‌های فردی، بلوغ، فشارهای خانوادگی، هویت جنسیتی، اعتیاد، خشونت خانگی و مشکلات روحی نوجوانان هنوز در سینمای ایران کمتر مطرح می‌شوند. این در حالی است که این مسائل از دغدغه‌های اصلی نوجوانان امروزی هستند و نیاز به بازنمایی در سینما دارند.
۳. نبود فیلم‌نامه‌نویسان متخصص در حوزه نوجوانان
بسیاری از فیلم‌سازان و فیلم‌نامه‌نویسان ایرانی درک عمیقی از دنیای نوجوانان ندارند و به همین دلیل شخصیت‌های نوجوان در فیلم‌ها اغلب کلیشه‌ای و غیرواقعی به نظر می‌رسند. این در حالی است که در سینمای جهان، فیلم‌هایی که بر اساس تحقیقات روان‌شناختی ساخته شده‌اند، توانسته‌اند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند.
«زیبا صدایم کن»؛ بازگشت امید به سینمای نوجوان
در میان تولیدات یک ساله سینمای ایران که نخستین نمایش آن‌ها در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر رقم خورد، فیلم «زیبا صدایم کن» به کارگردانی رسول صدرعاملی یکی از معدود فیلم‌هایی است که توانسته به دنیای نوجوانان بپردازد و اتفاقا مورد استقبال مخاطبان، منتقدان و نهادهای مختلف قرار گیرد.
فیلم موفق شد در ۱۰ بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شود اما از این میان سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره را ازآن خود کرد.
فیلمی که بر اساس رمان «زیبا صدایم کن» نوشته فرهاد حسن‌زاده از محصولات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته شده، داستان دختری ۱۵ ساله را روایت می‌کند که در یک مرکز بهزیستی زندگی می‌کند و با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. «زیبا صدایم کن» نه‌تنها به معضلات نوجوانان در جامعه ایران پرداخته، بلکه تلاش کرده است تا تصویری واقع‌گرایانه و انسانی از زندگی آن‌ها ارائه دهد.
جمع‌بندی؛ آینده سینمای نوجوان در ایران
فیلم‌هایی مانند «زیبا صدایم کن» نشان می‌دهد که سینمای ایران همچنان ظرفیت بالایی برای روایت داستان‌های نوجوانان دارد. با این حال، برای رشد این ژانر نیاز است که سرمایه‌گذاران، فیلم‌سازان و سیاست‌گذاران فرهنگی توجه بیشتری به این حوزه داشته باشند. همانطور که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به یکی از وظایف خود عمل کرده است و تلاش می‌کند با انتخاب‌های درست و به جا در این فضا گامی موثر بردارد. هرچند به گفته مدیران کانون نیز بیش از آنکه به نوجوانان بپردازد کودکان را ملاک قرار داده است اما در این میان آثاری هم تولید می‌شوند که نوجوانان را در راس قرار داده است. کانون سال گذشته «باغ کیانوش» را روانه پرده نقره‌ای سینماها کرد که با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد و حالا «زیبا صدایم کن» را تولید کرده است که به نظر می‌رسد با استقبال گسترده‌ای در زمان اکران همراه خواهد بود.
اگر سینمای ایران بتواند نوجوانان را نه به‌عنوان شخصیت‌های فرعی، بلکه به‌عنوان قهرمانان اصلی روایت‌ها ببیند و به دغدغه‌های واقعی آن‌ها بپردازد، هم از نظر هنری و هم از نظر تجاری موفق خواهد بود.
سینمای ایران اگر بتواند از تجربیات موفق فیلمسازانی مانند رسول صدرعاملی درس بگیرد و با درک عمیق‌تری از دنیای نوجوانان فیلم بسازد، بی‌تردید خواهد توانست بار دیگر در این حوزه بدرخشد و داستان‌هایی ماندگار برای نسل‌های آینده خلق کند.
