به گزارش روابط عمومی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان چهارمحال و بختیاری، همزمان با اولین گردهمایی مربیان و کارکنان کانون در سال ۱۴۰۴ و در نوبت عصر این گردهمایی، نشست تخصصی «تحلیل متون و نقد ادبی» از سوی واحد آفرینش های ادبی و با حضور مدیر کل کانون استان، شاعر دعوت شده، معاونت فرهنگی، مربیان و کارشناسان ادبی استان، روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ماه در مرکز مجتمع شهرکرد برگزار گردید.
در ابتدا مدیرکل کانون استان هدف از برگزاری این نشست را رشد و توانمندسازی مربیان، مطابق با سیاست‌های کاری در سال جدید عنوان کرد.
روح‌الله واحد در ادامه گفت: تقویت بنیه‌ی ادبی و دانش‌افزایی مربیان ادبی به ویژه در زمینه‌ی نقد و بررسی آثار اعضای کارگاه‌های شعر و داستان، آثار انجمن‌های ادبی و آثار اعضای باشگاه‌های قاف و سیمرغ از دیگر اهداف برگزاری این نشست است. وی در ادامه از مربیان خواست که با مطالعه‌ی همه‌جانبه و مشارکت فعال در دوره و جلسه‌های آموزشی، دانش و اطلاعات خود را در این زمینه به روز نمایند.
در ادامه‌ی این نشست مدرس دوره، ابتدا به تعریف سه کلیدواژه‌ی اساسی(متن، ادبیات،تحلیل) پرداخت و گفت: هرآنچه که ذهن را به پویایی و چالش وادار کند، یک متن است و متن به‌طور حتم نوشتاری نیست. وی با اشاره به اینکه در حیطه‌ی ادبیات، متون می‌توانند خوانداری یا نوشتاری باشند ادامه داد: در تمام این حوزه ما با دو موضوع مواجه هستیم: ۱-متون موزون و ۲-متون غیرموزون؛ البته در این بین نوشته‌هایی هم هستند که هم موزون‌اند و هم نثر(مثل آثار خواجه عبدالله انصاری یا شعر سپید و...) و ما در این نشست سایر متون را کنار می‌گذاریم و آنچه مدنظر ماست فقط متون ادبی‌ست.
وحید برزگر در ادامه گفت: اولین و ساده‌ترین گام در مواجهه و رویارویی با یک متن بررسی آن از سه منظر است: ۱-از نظر زبانی ۲- از نظر ادبی و ۳- از نظر فکری، که هر چیز دیگری به این ساختار اضافه شود زیر مجموعه‌ی یکی از عناوین فوق خواهد بود. وی ضمن ارائه‌ی مثال‌هایی برای انواع واژگان ادامه داد: بررسی واژگان از نظر ساده بودن، مشتق و مرکب بودن یا مشتقِ مرکب بودن در بخش زبانی یک اثر مورد تحلیل قرار می‌گیرد و از این منظر باید توجه داشت که در متن مورد نظر چند واژه‌ی کهن، جدید، برگرفته از سایر فرهنگ‌ها، مستعمل شده یا محو شده به کار رفته است. برزگر در ادامه گفت: شناخت ارتباط قوی زنجیره‌ی واژگانی و شبکه‌های معنایی و تناسب واژگان به کار رفته با گروه سنی مخاطب، در این سطح نکته‌ی مهم دیگری‌ست که باید مورد توجه قرار گیرد.
خالق کتاب «باران بزند به شیشه...» در ادامه به تحلیل متون در سطح ادبی اشاره کرد و گفت: یک تحلیل‌گر ادبی متن باید از ابتدایی‌ترین و جزیی‌ترین تا وسیع‌ترین و تخصصی‌ترین آگاهی در حوزه‌ی علم بدیع و بیان(تمامی صنایع ادبی، قالب‌ها، سبک‌های ادبی و...)آگاهی داشته باشد و ضمن شناخت، نسبت به تبحر شاعر یا نویسنده در میزان کاربرد آرایه‌ها به تحلیل اثر بپردازد.
دکتر برزگر در خصوص پرداختن به منظر فکری یک اثر ادبی هنگام تحلیل متن گفت: توجه به نوع ادبیات(اندرزی، عاشقانه، اجتماعی و...) در این سطح مورد بررسی واقع می‌شود و لازم است که شما به عنوان یک مربی از این سه منظر با حساسیت روی کلمه‌ها، جمله‌ها و در کل، تمامیت متن، تحلیل محتوا ارائه دهید.
وی به صورت ضمنی در پاسخ به سوال یکی از همکاران که آیا تحلیل متن می‌تواند در زمینه‌ی قصه‌گویی و انتخاب متنِ مناسب کمک کننده باشد؟، گفت: شناخت سطح واژگانیِ متن انتخابی برای قصه‌گویی به گونه‌ای که مناسب گروه سنی مورد نظر باشد، به روز بودن و قابل فهم بودن واژگان برای مخاطب امروزی، کاربرد لطیف و طناز واژگانی که در دایره‌ی لغت‌های مخاطب نسل حاضر یافت می‌شوند، از نکات مهم در سطح زبانی برای انتخاب واژگان در یک قصه است.
وی در ادامه تاکید کرد: همچنین پرهیز از کاربرد بیش از حد آرایه‌های ادبی در متن قصه در سطح ادبی بسیار مهم است و باید توجه داشته باشید که هنگام توصیف ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی قهرمان‌های قصه و دادن شخصیت مستقل به آنها و یا توصیف مکان رویداد در قصه می‌توانید با بهره‌گیری از سطح ادبی، فضا و شخصیت‌های قصه را برای خواننده ملموس‌تر و باورپذیرتر نمایید.
مدرس دوره بر این نکته تاکید داشت که: در سطح فکری که مهم‌ترین قسمت قصه را مطابق الگوی تحلیل متن در بر می‌گیرد و به پیام قصه ختم می‌شود، باید تلاش کنید تا عالی‌ترین و انسانی‌ترین مفاهیم اخلاقی، انسانی و فکری را متناسب با ذائقه و نیاز مخاطب نسل حاضر با مناسب‌سازی محتوا از طریق قصه به ایشان منتقل نمایید.
شاعرکتاب «چشم‌های هرشب خیس» در ادامه گفت: شخص قصه‌گو، بهتر می‌داند که متعلق به چه متنی‌ست و با آگاهی از ویژگی‌های فردی خود، متنی را انتخاب می‌کند که در مواجهه با آن متن، نیاز به بازی کردن نداشته باشد.
وحید برزگر در ادامه ضمن بیان تفاوت تحلیل با تفسیر متن گفت: تحلیل متن بر اساس علم انجام می‌شود اما تفسیر متن یک امر ذوقی و سلیقه‌ای‌ست و ضروری‌ست یک مربی دانش و توانایی تحلیل متن را کسب نماید و از ابراز نظر شخصی و سلیقه‌ای در بررسی آثار شعر و داستان اعضا اجتناب کند.
بررسی ارتباط کلمه‌ها با یکدیگر و کارکرد زنجیره‌ی واژگانی از منظر فرمالیسم در سطوح زبانی و ادبی، تحلیل روانشناختی آثار از منظر فکری، خوانش صحیح آثار اعضا به منظور ارائه‌ی تحلیل درست و منطقی، توجه به نوآورهای شاعرانه‌ی معقول در آثار اعضاء، انجام تمرین در قالب بازی‌های واژگانی برای توسعه‌ی سطح زبانی اشعار اعضاء و توجه به درهم‌تنیدگی واژگانی در آثار آنها به شکلی که هیچ واژه‌ای را نتوان به راحتی در اثر جابه جا کرد، عبور اعضا از کلیشه در آثار و متوقف نشدن در موتیف‌ها، توسعه‌ی نگاه بچه‌ها نسبت به موضوع‌ها به منظور ماندگاری آثار آنها و منحصر به فرد شدن دیدگاه‌های فردی آنان در خلق آثار شعری و داستانی، از دیگر مواردی بود که این مدرس دانشگاه به آنها اشاره نمود.
وی همچنین به منظور پویایی ذهن اعضا و پرهیز از وابستگی آنان به مربیان، برای رفع ایرادهای آثار اعضاء تاکید کرد که تا حد ممکن از ارائه‌ی پیشنهاد و واژه‌های جایگزین هنگام نقد متون ادبی اعضای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خودداری نمایید و اجازه دهید بچه‌ها خودشان دریچه‌های جدیدی به موضوع باز کنند و اثر خلق شده، محصول تلاش فکری خود آنها باشد.
گفتنی است این نشست سه ساعته با تحلیل و نقد عملی چند اثر از اعضای کارگاه‌های ادبی استان به پایان رسید.
