به گزارش روابط عمومی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان استان یزد، مهارت‌های پژوهش به همت عباسعلی دانافر مدیر کل کانون استان یزد، جهت استفاده و بهره‌وری مربیان و اصحاب پژوهش به شرح زیر ارائه شده است.
مهارت‌های پایه‌ای پژوهش
مهارت‌های پایه‌ای پژوهش:
1- مهارت خواندن
2- مهارت نوشتن
3- مهارت تفکر
4- مهارت کارکردن با دیگران
5- مهارت در استفاده از آمار
6- مهارت کار با رایانه
7- مهارت سنجش و اندازه گیری
8- مهارت استفاده از روش تحقیق مناسب
مهارت‌های پایه‌ای پژوهش
ورود به عرصه‌ی پژوهش علاوه بر کسب دانش به مهارت‌های پایه نیز نیاز دارد.
مهارت های پایه بستر اصلی توان‌مندی پژوهشگران برای استفاده از ظرفیت پژوهش را در بر می‌گیرد.
این مهارت‌ها پیش نیاز کسب سایر مهارت‌های پژوهش در سطوح تخصصی نیز تلقی می‌شوند.
1- مهارت خواندن
مهارت خواندن و مطالعه کردن، زمینه‌ی بهره‌مندی پژوهش گر را از آثار و اندیشه‌های دیگران فراهم می‌سازد. این مهارت پژوهشگر را با تعاریف، مفاهیم و واژه‌های پژوهشی و تخصصی آشنا می‌کند و این آشنایی، جست‌وجوی منابع و مدارک علمی را برای آن ها تسهیل و هدایت می‌کند.
منابع متعدد برای خواندن:
گزارش یافته‌های پژوهش، مجلات علمی – پژوهشی، دانشنامه‌ها، کتاب‌های تخصصی و مرجع، تالارهای گفت و گو در وب، مجلات الکترونیک و وب‌گاه‌های تخصصی
مثلا در حوزه تعلیم و تربیت در ایران مجلات رشد، فصلنامه تعلیم و تربیت، مجله نوآوری‌های آموزشی، مطالعات برنامه درسی، مجلات دانشکده‌های علوم تربیتی، پژوهش‌های روان‌شناختی، تازه‌های پژوهش‌های مشاوره، تازه‌های علوم شناختی، مطالعات تربیتی و روان‌شناختی و پیوند
مجلات مفید موجود که نتایج پژوهش‌های آموزشی- پرورشی را بازتاب می‌دهند.
2- مهارت در نوشتن
بعد از خواندن، مهم‌ترین مهارت پایه ای نوشتن است . هر کس خوب بنویسد معمولا با دیگران ارتباط بهتری برقرار می کند و موفقیت بهتری دارد . پژوهشگر باید بتواند نتایج پژوهش خود را با نوشتن گزارش ماندگار کند.
برای اطلاع رسانی از آن، مقاله تهیه کند و یا در کنفرانس‌هایی، به ارائه‌‌ی یافته‌های پژوهش خود پردازد.
برای کسب مهارت نوشتن، هیچ چیز به اندازه‌ی مطالعه کردن و خواندن نوشته‌های دیگران موثر نمی‌باشد.
3- مهارت های تفکر
تفکر فعالیت جهت دار ذهن برای حل مسئله است (شعبانی ، 13719)
تفکر بستر لازم را برای پژوهش ایجاد می کند .
تحقیق جستجوی نظام مند برای حل یک مسئله
فرایند حل مسئله ،خلاقیت و نقادی هر سه در درون تفکر وبه عنوان اشکالی از تفکر ساخته و پرداخته می شوند .
پژوهش عملا برایند تفکر پژوهشگر است.
براین اساس هر چقدر پژوهشگر از مهارت های بالاتری در تفکر برخوردار باشد به همین ترتیب از ذهنی فعال و پویاتر برخوردار خواهد شد و در نتیجه فعالیت های پژوهشی وی از انسجام و کیفیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
مهارت ها تفکر عبارتند از :
1-مهارت تفکر حل مساله
2-مهارت تفکر انتقادی
3-مهارت تفکر خلاق
1-مهارت تفکر حل مساله
تعریف مسئله پیش بینی راه حل ها اجرا و ارزیابی راه حل ها تصمیم گیری در مورد بهترین راه حل حل شدن یا حل نشدن مسئله
2-مهارت تفکر انتقادی (تفکر انتقادی مهارت تفسیر و ارزیابی مشاهدات و ارتباطات است)
شخصی که تفکر انتقادی دارد شخصی منطقی است که به راحتی موضوعات و مباحث را نمی پذیرد
قضاوت معلق ، بدبینی سالم، شک مثبت، پرهیز از عجله در قضاوت،
3-مهارت تفکر خلاق (نوعی از تفکر که منجر به راه ها و چشم اندازهای جدید می شود)
دور کردن ذهن از قالب های موجود و پیدا کردن راه های تازه
از طریق تفکر خلاق نوآوری حاصل می شود.
واگرایی در مقابل هم گرایی
4-مهارت کار کردن با دیگران
امروزه دیگر انجام امور بیش از گذشته به همکاری و تعامل گروهی وابسته شده است.
کاری که با تعدادی مشخص به صورت گروهی انجام می شود،از کاری که همین تعداد به صورت انفرادی انجام می دهند،بهتر خواهد بود.
پژوهش فعالیتی است که به طور معمول با تعامل بیش از یک نفر قابل انجام است.
پژوهشگر معمولا با گروهی از افراد برای اجرای پژوهش خود مرتبط است.
پژوهشگر لازم است با اصول ارتباطات و روابط انسانی ، کار گروهی و مدیریت بر کار گروهی آشنا باشد.
5-مهارت در استفاده از آمار
آمار چارچوب روش های علمی را که در تجزیه و تحلیل داده های مقداری به کار برده می شوند
بنیان گذاری می کند.
در پژوهش ازآماردر دو شکل کلی زیر استفاده می شود :
1) آمار توصیفی ( طبقه بندی کردن، خلاصه کردن،توصیف و تفسیر داده ها)
در آمار برای خلاصه سازی و طبقه بندی داده ها از سه روش استفاده می شود
الف) استفاده از جداول
ب) استفاده از انواع نمودار ها
ج) محاسبه مقادیری که نشانه دهنده خصوصیات مهمی از داده ها هستند ( شاخص های مرکزی ، شاخص های پراکنده)
2) آمار استنباطی ( برآورد و استنباط ویژگی های جامعه مورد مطالعه)
وقتی به جای مطالعه کل جامعه آماری از نمونه گیری استفاده می کنیم و قصد تعمیم داریم.
6-مهارت کار با رایانه
امروزه مهارت کار با رایانه نه تنها برای پژوهشگران بلکه برای عموم افراد امری کاملا ضروری تلقی می شود.
* هفت مهارت مرتبط با یکدیگر در ارتباط با استفاده از رایانه ضروری تشخیص داده شده است:
مهارت اول: مفاهیم پایه فناوری اطلاعات
مهارت دوم: استفاده از رایانه و مدیریت فایل ها
مهارت سوم:داده پرداز ها
مهارت چهارم:صفحه گسترده ها
مهارت پنجم: بانک های اطلاعاتی
مهارت ششم: ارائه مطالب
مهارت هفتم: اطلاعات و ارتباطات
* مهارت استفاده از نرم افزار های آماری (spss- lisler-amos )
7-مهارت سنجش اندازه گیری
ابزار اندازه گیری وسایلی هستند که پژوهش گر به کمک آنها قادر است اطلاعات مورد نیاز خود را جمع آوری کند.
پرسشنامه، مصاحبه ، مشاهده، آزمون، برگ ثبت اطلاعات و ...
(Validity) روایی ابزار همان چیزی را اندازه بگیرد که برای آن ساخته شده است نه چیز دیگر
(reliability) پایایی پایایی یا اعتبار : یک وسیله اندازه گیری اگر در شرایط مشابه در زمان و مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد نتایج یکسان از آن حاصل شود. (تکرار پذیری؛ ثبات ؛ دقت ؛ اعتماد پذیری)
8-مهارت استفاده از روش های تحقیق مناسب
* دو رویکرد کلی در روش شناسی داریم (رویکرد کمی – رویکرد کیفی)
* مبانی فلسفه تحقیق ( هستی شناسی – روش شناسی – معرفت شناسی)
* پارادایم های مختلف در حوزه های مختلف علوم انسانی ( اثباتی – تفسیری – انتقادی)
* انواع روش تحقیق با رویکرد کیفی :
نظریه زمینه ای ( گراندد تئوری یا نظریه داده بنیاد )، اقدام پژوهی، پدیدار شناسی ، مردم روش، روش تاریخی، روش قوم نگاری و....
* انواع روش تحقیق در رویکرد کمی:
1-توصیفی ( زمینه یابی – مورد پژوهی – تحلیل محتوا) 2- همبستگی 3 -تجربی 4- علی مقایسه ای یا پس از وقوع
* انواع روش از نظر هدف:
1-بنیادی 2- کاربردی 3- عملی