پشت تلسکوپ بنشینیم
بوستان زعفرانیه در خیابان شهید فلاحی، بیست و چهارسالی است که یک میهمان کانونی دارد. نخستین مرکز رصد و نجوم کانون در این بوستان تاسیس شده تا کانونیها آسمان را یک لنز نزدیکتر ببینند. یکی از مهمترین فعالیتهای این مرکز برگزاری دورههای آموزشی برای کودکان و نوجوانان است. علاوه بر این مرکز رصد و نجوم برگزاری برنامههایی مناسبتی را نیز در دستور کار خود دارد. اما شاید کانونیترین قسمت برنامههای مرکز رصد و نجوم کانون، برنامههای نمایشی این رصدخانه است. برنامههایی یک تا سه ساعته، که در روز رصد لکههای خورشیدی و در شب رصد ماه و دیگر اجرام آسمانی را با توضیحات کارشناسان و مربیان مرکز توام میکند و شکلی جذاب به آموزش ستارهشناسی میبخشد.
مرکز رصد و نجوم زعفرانیه که از نخستین مراکز آموزش همگانی نجوم و نجوم آماتوری در کشور به شمار میرود حالا مشاور بسیاری از مراکز کانون برای تاسیس رصدخانه در سراسر کشور شده است. برنامههای این مرکز در همهی روزهای غیرتعطیل هفته برگزار میشود.
گشتی در آسمان بزنیم
آسمان شب عجیب و حیرتانگیز است، البته در هر جایی غیر از تهران آلوده، که اگر آلودگی نقاب چهره ستارهها نشود، چراغها و نورافکنهای بشرساخت اجازه نمیدهد به تماشای این پارچهی مهرهدوزشدهی بیهمتا بنشینید. اما اگر دلتان میخواهد در همین تهران بدون آسمان شب به تفرج در مزرع سبز فلک بروید و بار دیگر صورتهای فلکی را ببینید، مرکز آسماننمای کانون توصیه مناسبی است.
آسماننما مکانی برای مشاهدهی ستارگان و دیگر اجرام سماوی به صورت مجازی است. آسماننما، اتاقی تاریک با سقفی گنبدی یا یک چتر پارچهای است که نور از روزنههای یک دستگاه به زیر این گنبد یا چتر می تابد.
این مرکز در سال 1364 تاسیس شده است و آموزشهای نجومی آن برای کودکان از طریق دستگاه آسماننما یا اسلایدهای نجومی انجام میشود. در سالهای اخیر، مراکز بسیار دیگری در سراسر کشور مجهز به آسماننما شدهاند.
حرفهای گِلبازی کنیم
کانون در سال 85 تصمیم گرفت تا یکی از مراکز خود را تبدیل به مرکز تخصصی آموزش سفالگری کند. همین شد که نام مرکز 7 تهران به مرکز "سوفار" تغییر پیدا کرد. سوفار گویشی دیگر از همان کلمهی سفال است.
هدف این مرکز آموزش تخصصی سفالگری به اعضای کانون است. مرکز سوفار این امکان را برای اعضای دیگر مراکز فراهم کرده تا ساختههای دست خود را برای لعاب دادن و پخته شدن به این مرکز بسپارند.
با گشتی در وبلاگ مرکز سفال کانون به فراخوانی هم برای عموم کودکان و نوجوانان برمیخوریم: «کورههای مرکز سفال در انتظار دستساختههای کودکان و نوجوانان شهرمان هستند. پخت کارها، آنها را برای همیشه ماندگار خواهد کرد. در مراحل بعدی، با رنگآمیزی و جلوه بخشیدن به کارهای پخته شده، با لعابهای رنگی، یک اثر هنری زیبا و حرفهای از خود به جای بگذارید».
از اهداف تاسیس مرکز سوفار، آشنایی اعضای کانون با هنر سفالگری به عنوان یکی از قدیمیترین هنرهای ایرانی، پرورش تواناییهای هنری و ایجاد زمینهی مناسب برای بروز خلاقیتهای فکری و مهارتی و بالا بردن توانایی تکنیکی و اجرایی اعضا، عنوان شده است.
سفالگری از جمله آموزشهایی است که در همهی مراکز کانون فراگیر است، بیدلیل نیست که ایجاد چنین مرکزی ضرورت مییابد. جایی برای اینکه غریزهی دوستداشتنی گلبازی، پرورشی هنری یابد.
زیر میکروسکوپ ببینیم
اگر کسی با من در دوست نداشتن کتابهایی مثل زیستشناسی همعقیده باشد و به نظرش کودکان و نوجوانان برای یاد گرفتن این قبیل متون درسی، به چیزی بیش از توصیفهای پیچیدهی متون درسی نیازمندند، مرکز زیست کانون، یا آن طور که رسمیتر صدایش میکنند "مرکز آموزش زیستشناسی" انتخاب مناسبی است.
امکانات سختافزاری مرکز زیست یکی از امتیازات آن است: از آکواریومی که در آن انواع گوناگونی از ماهیها هست گرفته تا چندین تلسکوپی که برای بنیادیترین اصل علوم تجربی، یعنی «مشاهده» فراهم آمدهاند. در کنار آن باید از حیوانات تاکسیدرمیشدهی مرکز یاد کرد که زمینهای برای دانستن دربارهی حیات وحش اند در جایی فراتر از قاب دوبعدی تلویزیون و مستندهای راز بقایی.
اما از بُعد نرمافزاری، کارنامهی این مرکز حاکی از برگزاری دورههای آموزشی متناسب با برنامههای درسی کودکان و انجام دادن آزمایشهای زیستشناختی برای دانشآموزانی است که سری به این مرکز میزنند. رویکرد تجربهگرایی و آزمایشمحوری، اساسیترین رویکرد در فعالیتهای مرکز زیست برای کودکان و نوجوانان است.
مرکز زیست در بیستمین سال تاسیسش، خانهای تازه پیدا کرده است: مرکز جدیدالتاسیس علوم که در ادامه با آن بیشتر آشنا خواهید شد.
و حالا، دانشمند شویم!
مرکز علوم، اما جدیدترین مولود خاص کانون است. مرکز علوم در روزهای پایانی سال 91 افتتاح شد {که گزارش آن را در صفحات قبل خواندید} و اینک به گفتهی حسین تولایی مسوول آن، در حال تدوین برنامههای خود برای آینده است. پس از سالها فعالیت کانون در زمینههایی همچون نجوم و زیستشناسی، مرکز علوم قرار است پردیسی جامع و شامل بخشهایی همچون کتابخانهی تخصصی، نجوم، رباتیک و زیستشناسی باشد. مرکز علوم تهران در شرایطی تاسیس میشود که تجربهی چهارساله مرکز علوم زنجان و برخی مراکز شبیه به آن را در دیگر استانها در پشت سر دارد.
ساختمان این مرکز طی چند سال و در زمینی به مساحت 400 متر مربع در شرق تهران احداث شده تا بتواند ظرفیتی باشد برای استفاده از سالها تجربهی انباشتهی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در زمینهی گسترش علوم.
به تماشای تئاتر بنشینیم
مرکز تئاتر کانون را باید در عداد قدیمیترین مراکز کانون آورد. مرکزی که در سال 1350 تاسیس شده و اینک در پنجمین دههی عمر خود به سر میبرد. احتمالا بسیاری از شهروندان تهرانی، مرکز تئاتر را به خاطر آنکه در قلب پارک لاله قرار دارد، دیده باشند.
انجام فعالیتهای آموزشی در زمینهی تئاتر و تربیت مربیان کانون، یکی از مهمترین فعالیتهای این مرکز بوده است. بهروز غریبپور و عادل بزدوده را میتوان از سرشناسترینهایی به شمار آورد که روزگاری در دورههای آموزشی مرکز تئاتر شرکت میجستهاند.
در کنار فعالیتهای آموزشی، تولید و به صحنه بردن تئاترهای مرتبط با کودکان و نوجوانان از فعالیتهای ویژهی این مرکز است. امکانات این مرکز در حدی است که در برخی دورههای جشنوارهی تئاتر فجر، از سالنهای این مرکز برای نمایش تئاترهای جشنواره استفاده شده است.
در سال 1387، مرکز تئاتر در ساختار تشکیلاتی کانون تغییراتی یافت و به یکی از زیرمجموعههای معاونت فرهنگی تبدیل شد. اینک از آن تحت عنوان مرکز آفرینشهای هنری و تئاتر یاد میشود.
منتشر شده در خبرنامه کانون بهمن و اسفند 1391