در مسیر اعتلای ادبیات کودک و نوجوان

به نام خداوند جان آفرین<BR> حکیم سخن در زبان آفرین<BR> خداوند سبحان را شاکریم که بر ما منت نهاد و اصحاب علم و ادب ایران اسلامی را معرفت عطا فرمود تا روزی از روزهای سال را تحت عنوان «روز ملی ادبیات کودک و نوجوان» نام‏گذاری کنند و فرصتی فراهم آورند تا اندیشمندان این دیار، پیرامون ادبیات کودک و نوجوان تمرکزی خاص داشته باشند.

در این عرصه بکوشند و با طرح آرا و افکار خود، ضمن بررسی وضع موجود، مسیر ساماندهی، تعمیق، گسترش و اعتلای آن را به سمت وضعیت مطلوب، ترسیم و کودک‌باوران را تشویق و ترغیب به همراهی در این راه کنند.
هرچند که روز ملی ادبیات کودک و نوجوان به تازگی جایی در تقویم ما پیدا کرده و در اولین بزرگ‌داشت این روز به سر می‏بریم اما، این به معنای نبود ریشه و عقبه‏ی ادبیات کودک و نوجوان در این دیار نیست و همه‌ی علاقه‏مندان به ادبیات کودک و نوجوان از «افسانه‌ی بز و درخت آسوریگ» و قدمت بیش از دوهزار و پانصد ساله‏ی آن خبر دارند. افسانه‏ای که از منظر دل‌سوختگان ادب و هنر کودکان و نوجوانان ایران پنهان نمانده و هریک به فراخور ذوق و اندیشه‏ی خود به آن پرداخته‏اند و با بازنویسی و بازآفرینی آن در شکل و قالبی نوین کوشیده‏اند تا این اثر گران‌بها را از گم شدن در ورطه‌ی فراموشی نجات دهند. یکی از این بزرگان، دوست خوب قصه‏های خوب و بچه‏های خوب زنده‏یاد روان‌شاد مهدی آذر یزدی است که قصه‌ی «مو و میش» را بر این اساس خلق کرد.
مهدی آذریزدی، عزیزی است که او را به‌حق باید صاحب این روز دانست و جا دارد که خطاب به روح پر فتوحش بگوییم: روز خاموشی تو را روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامیدیم تا بگوییم چراغی که در مسیر اعتلای ادبیات کودک و نوجوان این سرزمین برافروختی، با خاموشی تو خاموش نخواهد شد و آن را با شعله‌ی عشقی که به فرزندان این آب و خاک داشتی، فروزان خواهیم داشت و در پرتو نورش راهت را ادامه خواهیم داد.
ادبیات کودک و نوجوان در ایران با توجه به پیشینه‏ای که اشاره شد، از وضع مطلوب و درخوری برخوردار نیست و همت بیش از پیش هنرمندان نویسنده و شاعر و هم‌چنین دست‏اندرکاران چاپ و نشر را می‏طلبد. جا دارد که تناسب درستی در بخش کمی و کیفی میان نیازهای مطالعاتی مخاطبان و آثار تولیدی برای آن‏ها برقرار شود. اگر یکی از هدف‏های ادبیات کودک و نوجوان را شناساندن نقش و جایگاه کودکان در جامعه و احترام و اعتلای ایشان بدانیم، جا دارد که در خلق و تولید آثار برای آن‏ها، به رأی و نظرایشان نیز توجه کرده و پیش از تولید، هنگام تولید و پس از تولید، نقد و نظرشان را پیرامون آثار جویا شویم و آن‏ها را در آفرینش تولیدات، سهیم و شریک بدانیم.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که از بدو تاسیس عنایتی ویژه به ادبیات کودکان و نوجوانان نشان داده، در سال‌های اخیر در گامی جدید، با ایجاد بستر لازم برای نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان، خلق آثار قابل توجهی را در بخش رمان، نمایش‌نامه و شعر نوجوان باعث گردیده است و در همین راستا، به برکت وجود مراکز فرهنگی‌هنری متعدد و گسترده‏ای که در سراسر میهن دارد، توانسته است این مهم را با شناسایی کتاب‌خوان‏های برتر و بهره‏گیری از فعالیت‏هایی خاص در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی، تجربه استفاده از نقد و نظر کودکان و نوجوانان در تولید رمان نوجوان را با موفقیت در کارنامه خود به ثبت برساند و مصمم است که این تجربه را در تولید آثار دیگر نیز به کار گیرد.
 کانون این آمادگی را دارد که در راه اعتلای ادبیات کودک و نوجوان ایران‌زمین، ساز و کار موجود را برای کمک به دیگر تولیدکنندگان و ناشران ادبیات کودک و نوجوان نیز به کار گیرد و آن‏ها را در خلق و تولید آثار بهتر یاری رساند. مدیریت آموزش و پژوهش کانون می‏تواند دست‏اندرکاران ادبیات کودک و نوجوان را در دسترسی به نیازهای مطالعاتی مخاطبان کمک کند و نویسندگان و تصویرگران این عرصه را در رسیدن به توان لازم، آموزش دهد. کمیته‌ی بررسی و انتخاب کتاب کانون می‏تواند با همکاری واحد گزارمان‌نویسی کتاب، آثار پیشنهادی ناشران را در معرض قضاوت کارشناسان، مربیان و اعضا قرار داده و نتیجه‌ی لازم را به تولیدکنندگان منعکس نماید. مرکز پژوهش و ترویج قصه‏های ایرانی در کانون نیز این آمادگی را دارد که با تحقیق و بررسی ادبیات شفاهی و فولکلور اقوام مختلف، موضوعات مناسب را برای خلق داستان، شعر، نمایش‌نامه و... در اختیار علاقه‏مندان قرار دهد.
خلاصه‌ی کلام این‏‏که راه اعتلای ادبیات کودک و نوجوان با همکاری و مشارکت سازمان‏ها و نهاد‏های هم‌سو، هم‌وار می‏شود و همگان وظیفه دارند امکانات و تجارب خود را در این مسیر شریف در اختیار هم قرار داده و دوشادوش یک‌دیگر با خلق آثار فاخر و ارزشمند ادبی، رشد و اعتلای آینده‏سازان میهن اسلامی را موجب شوند. ان‏شاء‌الله.
 
 سید صادق رضایی
مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
·         منتشر شده در ویژه‌نامه خبرنامه کانون به مناسبت 18 تیر 1392 روز ملی ادبیات کودک و نوجوان