به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در حاشیه‌ی «سومین نمایشگاه و جشنواره کالاهای فرهنگی ایرانی و اسلامی» تولیدکنندگان و واردکنندگان اسباب‌بازی درباره‌ی چالش‌های این صنعت سخن گفتند.
این نشست با برنامه‌ریزی شورای نظارت بر اسباب‌بازی و با مشارکت مرکز سرگرمی‌های سازنده‌ی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان میزبان جمعی از علاقه‌مندان حوزه‌ی اسباب‌بازی نیز بود که به جمع خانواده‌ی کوچک تولیدکنندگان اسباب‌بازی پیوسته و به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.
در این نشست مهندس محمدحسین نخ‌چی خبر از تشکیل «انجمن صنفی اسباب‌بازی» داد و عنوان کرد: «موضوعی که در این جلسه به آن خواهیم پرداخت بررسی چالش‌های صنعت اسباب‌بازی است. در این نشست فعالان و پژوهش‌گران و سیاست‌گذاران این حوزه حضور دارند و به زعم خود این چالش‌ها را یادآور می‌شوند. در پایان قرار است به یک بررسی گروهی از این چالش‌ها برسیم که مشکل اصلی این حوزه چیست؟»
وی که مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان کاوش‌کر است، ادامه داد: «با توجه به جلسه‌هایی که در حاشیه‌ی جشنواره‌ی ملی اسباب‌بازی برگزار شد مقدمات راه‌اندازی انجمن صنفی اسباب‌بازی فراهم آمده است و ما پی‌گیری‌هایی را در این زمینه انجام داده‌ایم و این حرکت فرهنگی در وزارت کار مورد ارزیابی قرار گرفته، تا جایی که ما باید چشم‌انداز این مسیر را طراحی و ارائه کنیم. بنابراین هدف از تشکیل این جلسه پاسخ به این سوال است که انجمن صنفی اسباب‌بازی بایستی کدام مسایل را پی‌گیری و حل کند؟»
افق ۵۰ یا ۱۰۰ ساله صنعت اسباب‌بازی را متحول می‌کند
نخستین سخنران و هدایت‌گر بحث‌های نشست «چالش‌های صنعت اسباب‌بازی» امیرحسن سلام‌زاده بود. سرپرست مرکز سرگرمی‌های سازنده‌ی کانون پرورش فکری عدم توجه به صنعت اسباب‌بازی از سوی خود فعالان را یک آسیب خواند و گفت: «مشکل صنف این است که خود ما آن را جدی نمی‌گیریم و در دو سال اخیر و در نشست‌های متعدد تنها شاهد حضور افراد اندکی برای پی‌گیری مطالبه‌ها بوده‌ایم. با این حال امروز قرار است بدون این‌که نقدی به سازمان، نهاد یا ارگانی داشته باشیم نقدها و چالش‌ها را مطرح کنیم.»
وی تصریح کرد: «نشست امروز برای پاسخ‌گویی به سوال‌ها یا بررسی مسایل نیست، تنها جلسه‌ی طرح مسائل است. اما ما قول می‌دهیم که اطلاعات گردآوری شده در این جلسه را جمع‌بندی و ارزیابی کنیم و در جلسه‌ای که به زودی برگزار خواهد شد به بیان این جمع‌بندی‌ها بپردازیم.»
سلام‌زاده با بیان این سخنان ابتدا از جوانشیر بنیاب، پیش‌کسوت این حرفه دعوت به سخنرانی کرد. پس از آن دیگر مهمانان به نوبت سخن گفتند.
بنیاب به عنوان کسی که سال‌هاست در حیطه‌ی اسباب‌بازی صاحب‌نظر است سخنان خود را این‌طور آغاز کرد: «از نگاه من نداشتن افق ۵۰ و یا ۱۰۰ ساله مهم‌ترین چالش صنعت اسباب‌بازی است. ما باید افقی داشته باشیم، امکانات آن را بررسی کنیم و برای ۲۰ سال بعد و رسیدن به اهداف آدم‌هایی را در این زمینه تربیت کنیم. از آن‌جا که اسباب‌بازی موضوع بحث ما شده است و نه اسباب‌بازی، تعریف‌های ما نقصان‌هایی دارد. در این دوره اسباب‌بازی شده است وسیله‌ی یادگیری علم. ارتباط میان جمع و خانواده را تخریب می‌کند و شادی نمی‌آفریند. در حالی‌که ما باید به آن نگاه فرهنگی داشته باشیم. باید بازی را به محیط خانواده، مدرسه و محیط‌های اجتماعی بکشانیم و بعد به فکر ساخت ابزار و اسباب آن باشیم.»
این سازندی اسباب‌بازی ادامه داد: «اگر ما بتوانیم کنجکاوی و پرسش را به دل خانواده‌ها بکشیم؛ بازی‌ها خود به خود تعریف می‌شوند و به طبع آن طرح‌هایی که ظرفیت هنری دارند شکل می‌گیرند. اگر ما بتوانیم درست حرکت کنیم کار از مرحله‌ی حاکمیتی و دستوری خارج می‌شود و افراد دلسوز و توانمند ایده‌های خود را ارائه می‌دهند.»
صنعت اسباب‌بازی نیازمند متولی است
دکتر شجاع‌الدین موسوی‌زاده از تولیدکنندگان اسباب‌بازی گفت: «مدیریت در صنعت اسباب‌بازی امر مهمی است. یک مدیر کارآمد از تعریف‌های این صنعت یعنی سرگرمی‌های بازی، سرگرمی‌های خلاق و سرگرمی‌های فکری شناخت دارد و با دانش کافی باید وارد این صنعت شود. با این حال ۹۸ درصد بازار اسباب‌بازی ما وارداتی است و واردکننده نیز به سه بخش مطرح شده توجه نمی‌کند، بنابراین بازار در بخش عمده‌ای خالی مانده است. با تمام این توصیف‌ها ما تولیدات خلاقه‌ی زیاد و بازار ضعیفی داریم.»
وی از حضور ۱۲هزار واردکننده‌ی اسباب‌بازی خبر داد و گفت: «آینده‌ی ما را کودکان تعیین می‌کنند پس باید روی پرورش آن‌ها متمرکز شویم و از بعد کیفی و خلاقانه شرایط را برای آن‌ها مهیا کنیم و این امر میسر نمی‌شود مگر این‌که همکاری‌های دولتی نیز وجود داشته باشد.»
در ادامه محسن رجبی مدیرعامل شرکت «بازی تا» سخن گفت. وی اقتصاد بیمار را چالش مهم صنایع در ایران خواند. رجبی ادامه داد: «باید بپذیریم که اقتصاد ما بیمار و سیاست‌زده است. در بسیاری از موارد تصمیم‌های سیاسی بر مسایل اقتصادی تاثیر می‌گذارند. بنابراین تا مادامی که این رویه ادامه پیدا کند خیلی از خلاء‌ها درست نخواهد شد.»
وی عدم نام‌گذاری درست اسباب‌بازی را چالشی دیگر خواند: «اسباب‌بازی نه کالای تجاری است و نه فرهنگی. به فراخور مسایل کاربرد این ابزار تغییر می‌کند. وقتی بحث حمایت مالی پیش می‌آید به ناگاه به عنوان کالای تجاری مطرح می‌شود اما در پایان توقع می‌رود در راستای آموزش ایرانی اسلامی قدم بردارد. این درحالی است که چالش‌های فرهنگی بسیاری مانع رشد این محصول است. برخی حیوانات در ایران سانسور می‌شوند، برخی اسم‌ها خط قرمزند، همکاری دختر و پسر شش ساله را نمی‌توانیم تحمل کنیم. فلان رنگ محدودیت دارد اما در پایان از تولیدکننده توقع داریم محصول جذابی را خلق کند که رقیب محصول خارجی باشد.»
رجبی گفت: «محدودیت‌های دولتی دست و پای تولید کننده را بسته است و این صنعت هیچ متولی‌ای ندارد. یک روز سازمان استاندارد مانع است، یک روز نهادهای حاکمیتی درباره‌ی آن نظر می‌دهند، در پایان با شادی و تفریح کودک هم مشکل داریم. باید برای این شرایط فکری کرد.»
تبلیغات حق تولیدکنندگان اسباب‌بازی است
شمارگان محدود، عدم تبلیغات مناسب، عدم وجود منابع مکتوب آموزشی برخی از چالش‌هایی بود که در نشست «چالش‌های صنعت اسباب‌بازی» به آن پرداخته شد.
مقداد فقیهی از شرکت «فکرانه» در حاشیه‌ی «سومین نمایشگاه و جشنواره کالاهای فرهنگی ایرانی و اسلامی» گفت: «یکی از گره‌های اصلی سرمایه‌گذاری برای بازی برآورد میزان شمارگان فروش است. یکی از دلایلی که باعث می‌شود کالاها از نظر تنوع و کیفیت خوب نباشند عدم اطلاع و دسترسی به مخاطبان و شمارگان لازم است بهترین محصول ما در پایان ۵۰هزار شمارگان دارد.»
این تولید کننده ادامه داد: «تا زمانی که یک رسانه و راه‌کاری برای فرهنگ سازی وجود نداشته باشد نمی‌توان چالش‌های این صنعت را برطرف کرد چون این فعالیت اصلا صنعت محسوب نمی‌شود، بلکه روشی دلسوزانه برای پر کردن خلاء‌های موجود است.»
میرمحمد صادقی مهمان دیگری بود که بر تبلیغات مناسب تاکید داشت. وی که به عنوان نماینده‌ی شرکت «منو بساز» در نشست حضور داشت گفت: «برای فروش محصول به فروشنده و قبل از آن به تبلیغات نیاز داریم. این درحالی است که صدا و سیما با قیمت‌های گزاف خود راه را بر تولیدکننده‌ها بسته است و همین عدم تبلیغات بر فروش تاثیر به‌سزایی می‌گذارد. ما تولیدکنندگان توقع داریم که سازمان‌های دولتی فضای تبلیغاتی با رقم‌های منطقی را برای ما فراهم بیاورند.»
سعید سیف از طراحان نظام‌های آموزشی هم دیگر مهمانی بود که به بیان دیدگاه خود پرداخت: «مدیریت دانش در صنعت اسباب‌بازی امر مهمی است که به آن کمتر توجه شده است. یک تولیدکننده‌ی تازه کار باید چه فرآیندی از سعی و خطا را طی کند؟ هیچ منع و راه‌کاری برای او وجود ندارد. او خود باید تجربه کند.»
این کارشناس ادامه داد: «مدون‌سازی علوم و فنون این حرفه مهم است. در کنار آن به نظر می‌رسد برای آموزش‌های تخصصی این حرفه راه‌کاری وجود ندارد. تحصیلات دانشگاه و حتی آموزش‌هایی در حوزه‌ی تجاری‌سازی این محصولات مهم است.»
سرانه‌ی استفاده از اسباب‌بازی در ایران ۱۰ دلار است
حامد تاملی از داوران سومین جشنواره‌ی اسباب‌بازی کانون پرورش فکری نیز در این نشست حضور داشت. وی سرانه‌ی مصرف اسباب‌بازی را یک دغدغه‌ی مهم خواند: «سرانه‌ی مصرف اسباب‌بازی هم مثل سرانه‌ی مطالعه کم است. همان‌طور که تلاش ما برای آگاهی دادن به دانشجویی که در کودکی مطالعه را نیاموخته بیهوده است، صحبت از بهره‌مندی از توانایی اسباب‌بازی هم بی‌فایده است. بایستی همتی ترویجی به وجود بیاید تا سرانه‌ی این مصرف بالا برود.»
تاملی که مسوولیت کارگروه بازی و اسباب‌بازی ستاد توسعه‌ی فن‌آوری نرم و هویت‌ساز معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری را در پرونده‌ی حرفه‌ای خود دارد، بیان کرد: «سرانه‌ی مصرف سالانه‌ی اسباب‌بازی در ایران 10 دلار برای هر کودک است. این سرانه با دل بستن به نهادهای دولتی تغییر نمی‌کند. تغییر باید از سوی بخش خصوصی صورت بگیرد. باید آموزش و پرورش را قانع کنیم تا از این ظرفیت استفاده کند.»
محمدحسین فرجو دبیر سابق شورای نظارت بر اسباب‌بازی نیز بیان داشت: «در حوزه‌ی اسباب‌بازی ما پنجره‌های شکسته‌ی زیادی داریم و شکستن آن‌ها ادامه دارد اما باید چه کرد؟ اگر ما جلسه‌ای برگزار می‌کنیم باید نکات مدون شوند و بخش‌هایی که میتوانند در حل آن‌ها مشارکت کنند از سوی شورای نظارت بر اسباب‌بازی دعوت به همکاری شوند.»
وی تشکیل انجمن صنفی را یک گام مهم دانست و عنوان کرد: «اگر انجمن راه‌اندازی شود تولیدکنندگان خود میتوانند بر تعرفه‌ی واردات نظارت کنند.»
تولید جنس مرغوب و علمی‌سازی تولید دیگر مباحثی بود که در این نشست به آن‌ها پرداخته شد.
گفتنی است «سومین نمایشگاه و جشنواره کالاهای فرهنگی ایرانی و اسلامی» تا ۱۷ دی در سالن نمایشگاه‌های شهرداری تهران واقع در پارک گفتگو ادامه دارد.
