به گزارش اداره کل روابط عمومی ‌و امور بین‌الملل کانون، نشست «نقش روان‌شناسی در طراحی و تولید اسباب‌بازی» روز ۲۹ آبان در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری و در حاشیه چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی برگزار شد.

فریبرز درتاج، رئیس انجمن روان‌شناسان ایران به ظرفیت بالای مغز انسان اشاره و بیان کرد: انسان در بدو تولد، جزء ناتوان‌ترین موجودات است و با هیچ حیوانی قابل مقایسه نیست. چراکه هنوز هیچ چیزی یاد نگرفته و توانایی او پیرو یادگیری است.

رئیس انجمن روان‌شناسان تربیتی ایران، سن زیر پنج سال را دوره طلایی آموزش دانست و افزود: بچه‌ها تا پنج سالگی می‌توانند موسیقی و زبان و بسیاری مفاهیم دیگر را بیاموزند. به همین خاطر لازم است که ما از اهمیت این سن غافل نشویم و در قالب بازی و اسباب‌بازی به بچه‌ها آموزش دهیم.

درتاج به گروه‌های مختلف اسباب‌بازی اشاره و بیان کرد: برخی اسباب‌بازی‌ها توانایی‌های حرکتی و بعضی توانایی‌های تکلمی ‌را بالا می‌برند. بنابراین اسباب‌بازی‌ها، رده‌های سنی و انواع مختلفی را در برمی‌گیرند و از بدو تولد کاربرد دارند با این معنی که از وقتی بچه به دنیا می‌آید می‌توان آموزش به او از طریق اسباب‌بازی را شروع کرد.

حس بویایی را در طراحی اسباب‌بازی جدی بگیریم

محمد زنوری‌راد، متخصص کودکان نیز با اشاره به این‌که باید مغز انسان و پیچیدگی‌هایش را بشناسیم، بیان کرد: وقتی درباره کودکان و ‌نقش اسباب‌بازی در زندگی آن‌ها سخن می‌گوییم، در واقع از عملکرد مغز آن‌ها می‌گوییم. پس اگر قرار است مخاطب‌شناسی کنیم باید مغز انسان و ظرفیت‌هایش را بشناسیم.

به گفته رئیس انجمن متخصصان کودک استان البرز، هر چیزی که ما یاد بگیریم؛ خوب یا بد؛ مستقیم یا غیرمستقیم، آن را به نسل بعد منتقل می‌کنیم. برای مثال زندگی در یک شهر شلوغ، روی DNA تاثیرهای درازمدتی خواهد داشت.

زنوزی‌راد، بویایی را قوی‌ترین حس انسان برشمرد و گفت: طراحان اسباب‌بازی، نباید این حس را که قوی‌ترین حس انسان است، نادیده بگیرند.

انتخاب اسباب‌بازی برای بچه‌ها مقتدرانه باشد

نرگس باباخانی، روان‌شناس تربیتی هم به این‌که بازی، خوراک کودک است اشاره و بیان کرد: روزگاری بازی را غذای روح کودک می‌دانستند اما امروز بازی تنها به روان بچه‌ها محدود نمی‌شود و توانایی‌های جسمی ‌و فیزیکی آنها را هم شامل می‌شود. بنابراین تولید و انتخاب اسباب‌بازی از جانب والدین، بسیار مهم است.

به گفته این روان‌شناس، خانواده‌ها، گاهی در انتخاب اسباب‌بازی، سلیقه و نظر خود را اعمال می‌کنند در حالی‌که باید حس استقلال‌طلبی بچه‌ها ارضا شود. بنابراین والدین نباید مستبدانه و یا سهل‌گیرانه برخورد کنند. یعنی نه کودک را به حال خود رها کنند تا بدون توجه به استعداد و سن و توانایی خود، اسباب‌بازی انتخاب کند نه خیلی سخت‌گیر و مستبد باشند.

باباخانی به اصول انتخاب اسباب‌بازی از دید روان‌شناسان اشاره و بیان‌ کرد: اسباب‌بازی باید ارتباط میان کودک با دیگران را آسان کند. از طرفی باید زمینه‌ای را فراهم کند تا بچه‌ها، هیجانات خود را تخلیه کنند. همچنین اسباب‌بازی‌ها خوب است خاصیت جبران کنندگی داشته باشند و کودک را جذب خود کنند و حس کنجکاوی‌اش را برانگیزند.

بازی، ابزار یادگیری است

مهدی نغمه‌گو از دیگر سخنرانان این نشست بود. او به اهمیت بازی اشاره و بیان کرد: ما با آموزش مستقیم و نصیحت و سخنرانی نمی‌توانیم چیزی را به بچه‌ها یاد بدهیم. اما قصه و بازی، ابزار مناسبی برای آموزش و انتقال مفاهیم هستند و ما باید از این دو امکان به خوبی بهره ببریم.

به گفته این روان‌شناس تربیتی، بچه‌ها در درجه اول، بازی‌های حرکتی، بعد هیجانی و فکری را دوست دارند.

رده‌بندی سنی اسباب‌بازی‌ها ضروری است

حامد تاملی از ستاد فن‌آوری‌های نرم و هویت‌ساز نهاد ریاست جمهوری هم به ضرورت رده‌بندی سنی اشاره و بیان کرد: ما در خرید اسباب‌بازی باید به گروه‌بندی سنی توجه کنیم ‌اما مساله این است که این رده‌بندی‌های سنی تا چه اندازه قابل اعتماد هستند چراکه بیشتر بازی‌های ما کپی هستند و همان‌ عدد را روی محصولات خود گذاشته‌اند.

این عضو ستاد فن‌آوری‌های نرم با اشاره به خوبی‌های رده‌بندی سنی گفت: این ‌گروه‌بندی به ما کمک می‌کند تا راحت‌تر انتخاب کنیم و نیازهای مخاطب خود را که همان بچه‌ها هستند، بیش‌تر و بهتر بشناسیم.

تاملی گفت: علاوه بر رده‌بندی سنی اسباب‌بازی‌ها باید به طبقه‌بندی آن هم توجه کرد. مسایل قومیتی، اقلیمی ‌و حتی فرهنگ‌ و آداب و رسوم در انتخاب اسباب‌بازی‌ها اثر می‌گذارند. برای مثال ما در ستاد فن‌آوری‌های نرم ریاست جمهوری روی این مساله کار می‌کنیم که آنچه کردها انتخاب می‌کنند با مردم لر یا بلوچ یکی است؟

او همچنین بیان کرد: ما باید در انتخاب اسباب‌بازی به شاخص‌های محتوایی، ظاهری و ایمنی چون حساسیت‌های پوستی و تنفسی هم توجه داشته باشیم.

حذف مالیات بر ارزش افروده ضروری است

محمد جهانگیری، مدیر سایت بازی‌دان هم به این‌که ترویج در حوزه اسباب‌بازی معنا ندارد اشاره و بیان کرد: ما به مروجان خوب در این زمینه نیاز داریم. سوپرمارکت، جای خوبی برای ارائه اسباب‌بازی نیست. این شیوه ارائه، ضد ترویج است و در شان اسباب‌بازی نیست.

او با اشاره به لزوم حذف مالیات بر ارزش افزوده گفت: امروز بچه‌ها زمان زیادی را به بازی‌های رایانه‌ای اختصاص می‌دهند پس لازم است متولیان فرهنگی، امکانات بیش‌تری را در اختیار تولید کنندگان بگذارند که حذف مالیات بر ارزش افزوده، یکی از این موارد است.

انجمن روان‌شناسان بازی و اسباب‌بازی شکل می‌گیرد

رضا محمودی، روان‌شناس هم با اشاره به این‌که قرار است انجمن روان‌شناسی بازی و اسباب‌بازی شکل بگیرد گفت: اگر در دنیا می‌گویند روان‌شناسی، تنها علمِ از جنس زندگی است، راست می‌گویند چون متغیر اصلی این دانش، انسان و ذهن آدمی ‌است. بنابراین ضرورت دارد که انجمن روان‌شناسان بازی و اسباب‌بازی شکل بگیرد.

به گفته این روان‌شناس، بازی سن و سال نمی‌شناسد؛ پس تولیدکنندگان ما اشتباه می‌کنند که به تولید اسباب‌بازی برای گروه سنی ۶ یا ۷ سال به بالا فکر نمی‌کنند. در حالی که اسباب‌بازی یکی از بهترین ابزارها برای نیروگذاری روانی است.

محمودی به این‌که بازی بهترین وسیله‌ای است که می‌تواند فاصله کودک و نوجوان با خود را کم کند، اشاره و بیان کرد: در دوره نوجوانی، فاصله نوجوان‌ها با خودشان زیاد می‌شود و این توان و دانش در آن‌ها وجود ندارند تا بتوانند این فاصله را به حداقل برسانند در نتیجه آن را با سیگار کشیدن و رفتارهای جنسی خطرناک پر می‌کنند در صورتی که بازی این فاصله را کم و کمتر می‌کند.

چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی کانون پرورش فکری تا دوم آذر 1397 میزبان علاقه‌مندان است.