به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، محمدرضا یوسفی که به عنوان داور بخش منطقه‌ای با بیست‌ویکمین جشنواره‌ی بین‌المللی قصه‌گویی هم‌کاری داشت، به بررسی نقاط قوت و ضعف قصه‌های این دوره از جشنواره پرداخت.
او درباره‌ی نحوه‌ی داوری قصه‌های بخش منطقه‌ای جشنواره توضیح داد: ابتدا همه‌ی داوران جمع شدیم و جلسه‌ای گذاشتیم تا معیارها را به هم نزدیک کنیم. در همین جلسه به نتیجه رسیدیم که متن اطلاعاتی که برای شرکت در جشنواره به قصه‌گوها داده می‌شود، باید اصلاح شود. خود ما هم این متن را تا حدی اصلاح کردیم، پیشنهاد من این است که این متن از سوی کمیته‌ای تخصصی اصلاح شود. این اولین مساله‌ای بود که برای ما پیش آمد و قرار بر این شد که این جزوه‌ها اصلاح شود. البته فکر می‌کنم امسال زمان کافی برای این کار نباشد، ولی برای سال‌های آینده یک کمیته‌ی مسلط به سوژه باید این اطلاعات را تنظیم کند.
او تصریح کرد: داور منطقه‌ی دو در شهر اراک بودم که شامل استان‌های مرکزی، کرمانشاه، کردستان، همدان، لرستان، قم و ایلام می‌شد، خوش‌بختانه داوری من، علی خانجانی و مجید قناد بسیار به هم نزدیک بود. در قصه‌گویی بحث اول خود قصه است و یک قصه‌گو باید ساختار قصه را به خوبی بشناسد. بسیاری از قصه‌گوها به تجربه متوجه می‌شوند که چه‌طور از میمیک چهره، حرکات بدن و موقعیت صحنه استفاده کنند. بااین‌حال خود قصه و ساختار آن تنها به تجربه نیست و نیاز به مقداری کار شناختی هم دارد. در نتیجه ما باید از ابتدا به قصه‌گویان توضیح بدهیم که انواع قصه‌ی کنشی، غیرکنشی، خطی و غیرخطی چیست و کدام برای کودکان مناسب‌تر است.
یوسفی اضافه کرد: این مباحث باید یا در کارگاه‌ها ارائه شود و یا در قالب متنی مکتوب به دست علاقه‌مندان برسد. در نتیجه با این‌که دیده‌ام بعضی از کتاب‌های تألیف و ترجمه‌ای کانون پرورش فکری در این زمینه به چاپ دوم و سوم هم می‌رسد، ولی نباید به این کتاب‌ها بسنده کرد. در واقع وقتی می‌خواهید وارد یک عرصه‌ی بین‌المللی شوید دیگر مجبورید بر اساس معیارهای بین‌المللی و نه معیارهای تجربی عمل کنید. اتفاقاً ساختار قصه در شکل بین‌المللی تعریف دارد.
این نویسنده در ادامه یادآور شد: در این حوزه می‌توان از کتاب «هنر قصه‌گویی خلاق» جک زایپس نام برد که انتشارات رشد چاپ کرده است. زایپس در این کتاب تجربه‌های شخصی خود را گفته، اما از آن‌ها قانون در نیاورده است. تجربه‌های فردی قصه‌گویان مادربزرگ در کردستان را در نظر بگیرید. این‌ها جنبه‌ی تجربی و فردی دارد و هنگامی قابل انتقال به دیگری است که تدوین شود و از آن اصول عام دربیاید.
یوسفی در باره نقاط قوت و ضعف آثار این دوره از جشنواره توضیح داد: قوت اغلب آثار در این بود که تجربه‌ها و امکانات خوبی داشتند. من در شهرستان هم با قصه‌گویان کانون در ارتباط بوده‌ام و می‌توانم بگویم مربیان کانون موقعیت خیلی خوبی در این زمینه دارند. ضعف کارهایی که من بررسی کردم هم اغلب به ساختار قصه‌ی انتخاب‌شده برمی‌گشت. می‌دیدم که بسیاری از قصه‌گویان امتیاز منفی گرفتند، چراکه قصه‌شان ضعیف و خطی بود. حال ممکن بود این قصه‌گو تجربه‌ی زیادی داشته باشد و در بیان قصه هم مسلط باشد. زمانی که قصه قوی باشد قصه‌گو را هم به تب‌وتاب می‌اندازد. هنگامی‌که قصه‌گو قصه‌ای خطی می‌گوید، روی بیان او هم تاثیر می‌گذارد. البته خود شرکت‌کنندگان هم اعتراض‌هایی داشتند، مثل این‌که امکانات‌شان کم بوده یا زمان محدودی داشته‌اند.
به گفته نویسنده رمان «وقتی گنجشکی جیک جیک یاد می‌گیرد»، یکی از کارهای شاخص کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همین جشنواره‌ی بین‌المللی قصه‌گویی است. برگزاری این جشنواره‌ی با هر کیفیت و توش‌وتوانی که کانون دارد، عالی است. در حال حاضر کانون تنها نهادی است که سنت قصه‌گویی را با این جشنواره زنده نگه داشته است و این قابل ستایش است. بااین‌حال کانون باید ابعاد جانبی این جشنواره را مخصوصاً به لحاظ تئوریک تقویت کند.
او ادامه داد: احساس من این است که این رویداد مبتنی بر تجربه‌ی افراد مدیریت می‌شود. البته تجربه‌ی افراد در جای خود محترم است، اما مبنای اصول نیست. به لحاظ علمی ما انواع تجربه‌ها را به محک واقعیت می‌گذاریم و اگر توانستیم از آن‌ها فرضیه به دست بیاوریم تازه قابل عرضه می‌شود. در واقع حتی به فرضیه‌ها هم نمی‌شود استناد کامل کرد. برای مثال چرا ما باید به قصه‌گویی که بلد است از توانمندی‌های تئاتری در روایت قصه‌اش استفاده کند امتیاز منفی بدهیم؟ قصه‌گویی از ساختار سنتی خود فاصله گرفته است، پس چرا ما از امکانات جدید استفاده نکنیم؟ اگر قصه‌گویی بلد است قصه نمایش اجرا کند، او باید امتیاز بگیرد؛ چراکه توانمندی خاصی دارد.
یوسفی در پایان گفت: این گره‌های تئوریک باید در این جشنواره گشوده شود. زمانی که کانون ضوابط مشخصی برای قصه‌گویی تدوین کند، داوران هم خود را با آن تطبیق خواهند داد. در این صورت آن قصه‌گویی که اصول تئاتر را خوانده و در قصه‌گویی خود از خلاقیت استفاده می‌کند به حق خود می‌رسد.
بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی هم‌زمان با شب یلدای سال ۱۳۹۷ در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون برگزار می‌شود.
