رشد و پرورش فرهنگی هنری کودکان- غلامعلی کیومرثی قسمت نهم
اینک به ادامه بیان قسمتی از کارکردها و کارآیی‌های عمومی هنر(و نه یک رشته خاص هنری) در ادامه بخش هشتم این گفت‌وگو می‌پردازیم:
۱۴- طرح مسائل باوری از طریق هنر
به نظر بسیاری از صاحب‌نظران، برای تقویت حس دینی و حفظ ارزش‌های اسلامی و نشاندن اعتقادات و باورهای دینی در قلب و دل کودکان و نوجوانان، استفاده از هنر بهترین راهکار است، چرا که «دین» و «هنر» هر دو ریشه در فطرت انسانی داشته و از کشش‌های درونی برخوردارند.
هنر بهترین وسیله‌ای برای تحریک دل کودکان و نوجوانان به منظور ترغیب آن‌ها به سمت «حق» و «خیر» و ایجاد «بصیرت» در کودکان و نوجوانان است.
با هنر می‌توان، «توجه» کودکان و نوجوانان را به سمت «نیکویی‌ها» جذب کرد و موجب ایجاد «عاطفه‌های خوب» در آن‌ها شد و در نهایت آن‌ها را به سمت «غایت‌های مطلوب» حرکت داد.
استاد رجبعلی مظلومی معتقد است:
«هنر» می تواند موضوع معنویت‌های اعتقادی و دینی را در انسان «مصداق‌دهی» کند و ایجاد «بصیرت» نماید. چون هنر این خاصیت را دارد که این مسائل را به صورت دلخواه کودک و نوجوان عرضه کند، طوری که به محض «ملاحظه عینی»، او را به «ملاحظه قلبی» می کشاند. هنر درون کودک را «آزاد» می‌سازد، طوری که او در این حالت هرچه را که ببیند می‌خواهد و با انصاف می نگرد و بدون عایق و مانع می پذیرد و بلکه باور می کند، و این بهترین حاصل است. هنر به لحاظ تناسب با زبان کودک و فطری بودن، ارتباط عمیق با ویژگی‌ها و تمایلات درونی او دارد و می‌تواند اساسی‌ترین مسائل را با زبانی شیرین به کودک منتقل کند. از این رو طرح مسائل باوری و اعتقادی و حقایق مربوط به هستی و نیز مسائل انسانی در قالب فعالیت‌های هنری بسیار مطلوب به شمار می‌آید و اثرات پایدار تربیتی خواهد داشت.»(استاد رجبعلی مظلومی)
البته این بدان معنا نیست که ما هنر را بستر وعظ و نصیحت و بیان مستقیم مسائل اعتقادی قرار دهیم. وقتی به کودکی می‌گوییم تو به درختان، گیاهان، برگ‌ها، محیط اطراف و... خوب نگاه کن و بعد نقاشی بکش، همین موضوع می‌تواند زمینه بسیار خوبی برای تحریک حس کنجکاوی و مشاهده آثار خداوند در هستی و نهایتاً با هدایت غیرمستقیم مربی، موجب قبول مسائل ایمانی شود.
۱۵ - تولید محصول هنری
«کودکان تخیلات (دنیای خیال) خود را با استفاده از ابزار و مواد گوناگون به صورت اثر هنری ارائه می‌کنند. آن‌ها در فرایند فعالیت هنری، راه های مناسب‌تری را کشف می‌کنند و علاوه بر عرضه‌ی محصولی تازه، به بیان هنری نیز دست می‌یابند، بدین ترتیب، بین ابزار، اشیا، تفکرات، احساسات و تخیلات خود ارتباطی تازه برقرار می‌سازند و به پدیده ها و اشیای پیرامون خود، نگاهی متفاوت پیدا می‌کنند. این گونه است که کودک با انواع صورت‌های خیالی دیداری، شنیداری و ... تخیلش رشد می‌کند و با ابتکار خود، به ابداع و خلق آثار تازه‌ای دست می‌زند. بنابراین، به منظور ایجاد فرصت برای بروز خلاقیت در کودکان، باید آن‌ها را در یافتن راه مناسب بیان هنری آزاد گذاشت و از دادن الگوها، نقش ها، رنگ ها و حرکتهای از پیش تعیین شده، اجتناب کرد.»
۱۶- ارزش هنر در غنی سازی اوقات فراغت
اوقات فراغت، لحظاتی است که دل فارغ و آسوده باشد، آماده خوب دیدن و خوب فکر کردن و قبول باورها باشد. بسیاری از افراد، اوقات فراغت را به معنی لحظات بیکاری و یا جدایی از تکالیف درسی یا شغلی نوشته و گفته اند، اما این دیدگاه چندان درست نیست.
برای غنی کردن اوقات فراغت، استفاده از واسطه‌های مختلف و به ویژه واسطه‌های هنری در کار تربیت بسیار مفید و مؤثر است.
«یکی از واسطه های مهم غنی کردن اوقات فراغت، زبان هنر است. هنر هم انسان را آزاد و به دلخواه می‌دارد، و هم در او رغبت برای فعالیت ایجاد می کند. با زبان هنر علاوه براین که می توان اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را غنی ساخت، مصادیق واقعی زندگی را نیز می توان بدان‌ها آموخت.»
«گرچه امروزه تعداد هنرها را به عدد هفت محدود می کنند، ولی واقعیت این است که هنرهای بچه ها خیلی بیشتر از این‌هاست، چون آن‌ها محدود به ابزار و امکانات خاص نیستند و هیچ آداب و ترتیبی نمی جویند و نمی خواهند. بیشتر با چشم‌شان می فهمند و سپس با دست‌شان کار می کنند، لذا باید برای کودک دیدنی‌ها در مرحله، اول، انجام دادنی ها، عملی ها و ساختنی ها، در مرحله ی دوم و شنیدنی‌ها، در مرحله ی سوم قرار بگیرند.» (استاد رجبعلی مظلومی)