به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، اسپیدکار در ابتدای جلسه سوالی را برای کارشناسان پژوهش مطرح کرد. او از آن‌ها خواست موقعیتی را تصور کنند که در جایی کمپ زده‌اند، غذایشان را خورده‌اند و حالا که می‌خواهند بازگردند، خرسی را می‌بینند که به سمت‌شان می‌آید. سپس از آن‌ها خواست به این سوال جواب دهند که این خرس چرا به سمت آن‌ها می‌آید. کارشناسان پژوهش پاسخ‌های متعددی دادند.
اسپیدکار در ادامه توضیح داد: تفاوت خلاقیت و پژوهش دقیقا در همین نکته است که ما در پژوهش برای فهم بهتر هر موقعیتی نیاز به سنجش دقیق شواهد داریم. یعنی باید بدانیم در کجا کمپ زده‌ایم، چه نوع خرسی به سمت ما می‌آید و در چه موقعیت زمانی قرار داریم.
او تاکید کرد: در قصه‌گویی شما به خلاقیت نیاز دارید و باید دورترین جواب از ذهن را به این سوال بدهید. ولی در پژوهش باید سوال‌هایی درباره جزئی‌ترین مسائل مطرح کنید.
اسپیدکار با اشاره به خطای ذهنی در امر پژوهش گفت: خطای ذهنی که ممکن است همه ما در پژوهش با آن مواجه شویم این است که وقتی سوالی را می‌شنویم آن را با تداعی‌های قبلی ذهن خودمان بسنجیم. در حالی که اگر می‌خواهیم روی موضوعی پژوهش کنیم در ابتدا باید دقیقا بدانیم در مورد چه چیزی صحبت می‌کنیم، نه اینکه آن را با خودمان تطبیق دهیم.
او درباره کاوشگری برای کودکان و نوجوانان تاکید کرد: به جای اینکه اول به بچه‌ها یاد بدهیم که تا سوالی را دیدند به سراغ جواب آن بروند، در ابتدا باید به آن‌ها یاد دهیم که چطور آن سوال را تحلیل کنند. کاوشگری این‌گونه تعریف می‌شود: گشتن به دنبال حقیقت، اطلاعات یا دانش به وسیله پرسشگری. ما نمی‌توانیم برای بچه‌ها دغدغه ایجاد کنیم، ما باید زمینه را آماده کنیم تا بچه‌ها پرسشگر باشند و سوال‌های خودشان را مطرح کنند.
این مدرس ادامه داد: پژوهشگر می‌تواند کار سفارشی انجام دهد، که آن را research می‌نامند اما در کاوشگری، کاوشگر به دنبال سوال خودش می‌رود و از یافتن پاسخ لذت می‌برد. بنابراین اگر این پرسش از آن کودک نباشد، برای او به مشق اضافه تبدیل می‌شود.
او با مطرح کردن این سوال که چه چیزی کاوشگری کودک نیست توضیح داد: پیدا کردن پاسخ سوالی که نیازی به فکر کردن ندارد، مثلا کدام چربی‌ها برای قلب ما مفید است و کدام مضر است. جواب این سوال را به راحتی می‌شود در کتاب‌ها پیدا کرد. گزارش یک فعالیت علمی، کاوشگری کودک نیست. چون این فعالیت‌های علمی هم در کتاب‌ها وجود دارند. درست است که به عنوان فعالیت علمی این آزمایش‌ها انجام می‌شوند و ارزشمند هستند، ولی وقتی ما هر دو مبحث علمی و پژوهشی را در کانون داریم. یعنی باید سر کلاس علمی اتفاقی بیافتد که در کلاس پژوهش نمی‌افتد.
اسپیدکار تاکید کرد: وقتی سوال، ارتباطی با سن و نیازهای کودک ندارد، کاوشگری محسوب نمی‌شود. مثلا بررسی علل پرخاشگری در نوجوانان یا علت عدم تمایل نوجوانان به امانت کتاب کاوشگری کودک نیست. این‌ها فعالیت‌های اقدام‌پژوهی شغلی هستند و در حوزه کاوشگری کودک نیست. یادآوری اطلاعات درباره یک موضوع بدون هیچ نتیجه‌گیری مشخصی، مثلا پژوهش درباره زندگی و شخصیت ابوعلی سینا یا بزرگان دیگر. این‌ها اقدام‌هایی است که به شکل فراوان در مدارس انجام می‌شود.
او درباره ویژگی‌هایی که باعث کنجکاوی کودک می‌شود گفت: روانشناس یادگیری می‌گوید باید فعالیت یا درس‌هایی برای بچه‌ها طراحی کنید که بچه‌ها را با موقعیتی مواجه کند که در آن تنوع و تازگی وجود دارد. همچنین باید سطحی از پیچیدگی را در فرد ایجاد کنیم به طوری که بپرسد این چطور کار می‌کند. این پیچیدگی را طوری ایجاد کنم که در سطح ناهمخوانی قرار بگیرد تا این سوال ایجاد شود که این، اینجا چه کار می‌کند.
اسپیدکار ادامه داد: ایجاد شگفتی کنیم تا سوال چقدر عجیب است برای کودک ایجاد شود. چیزی در ما کنجکاوی ایجاد می‌کند که ما را دچار شگفتی کند. در فرایند پژوهش شرایطی وجود دارد که گاهی نیاز نیست آموزش مستقیم به بچه بدهیم. کافی است که گاهی بازی طراحی کنیم تا خود بچه به سمت پرسش پژوهش برود.
او تاکید کرد: ما معمولا کاوشگری را با خلاقیت شروع می‌کنیم چون این ویژگی‌ها مثل تنوع و تازگی، پیچیدگی، ناهمخوانی و شگفتی از ویژگی‌های خلاقیت هستند. بعد بچه را به سمتی می‌بریم که دنبال سوال باشد.
این مدرس درباره نقش مربی در کاوشگری گفت: مربی باید به بچه‌ها کمک کند که تداعی‌ها را از پژوهش دور کنند. تشویق مشاهده‌گری بچه‌ها، تشویق کودکان به طرح سوال، فراهم آوردن محیط و موقعیت‌های معماگونه و چالش برانگیز، تشویق بچه‌ها به برنامه‌ریزی برای یافتن پاسخ‌ها از کارهایی است که مربیان باید انجام دهند.
ویژه برنامه هفته پژوهش با شعار «آینده ساختنی است» روزهای ۱۰ و ۱۱ آذر ۱۳۹۸ در مرکز آفرینش‌های فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود.
