امید فاطمی: فناوری‌های جدید می‌تواند در خدمت آموزش زبان درآید
یک متخصص فناوری در دانشگاه تهران در سخنانی یادآور شد که پیشرفت‌های فن‌آوری از یک‌طرف، پیشرفت‌های علم تعلیم از طرفی، و یادگیرنده‌های ما از سوی دیگر، باعث می‌شود که ما به سمت یادگیری آینده‌ی جدید و الگوسازی جدید برویم.
به گزارش اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری، سید امید فاطمی رییس مرکز فن‌آوری‌های دیجیتالی دانشگاه تهران، در پنل عمومی همایش یک‌روزه‌ی هم‌اندیشی مدرسان دانشگاه و کانون زبان ایران، با طرح جداول و اسلایدهایی تاکید کرد که پیشرفت‌های اخیر، باعث تغییرات عمده در یاددهنده و یادگیرنده شده و به کارگیری فناوری‌ها در آموزش زبان نیاز به فکر دارد.
او توضیح داد که ما در دانشگاه تهران، کار روی استفاده از هوش مصنوعی و چت‌باکس و غیره را آغاز کرده‌ایم، اگر دوستان کانون زبان و استادان دانشگاه طرح‌های مشترکی بدهند برای آماده‌سازی و استفاده از این فن‌آوری‌ها، ما آماده‌ی همکاری هستیم.
او در بحث خود که به شکل طرح سوال و گرفتن پاسخ از حاضران بود، ابتدا پرسید که برای یادگیری به‌ویژه در بحث آموزش زبان، یادگری اجتماعی موثرتر است یا یادگیری فردی؟ وی با جمع‌بندی نظرات حاضران گفت که مشخص است که ما مخصوصا در زبان، از آن‌جاکه انسان نیاز به تکلم و ارتباط دارد، یادگیری اجتماعی را به عنوان گزینه‌ی بهتر انتخاب می‌کنیم.
یادگیری از نوع فعال مناسب است یا غیرفعال و منفعلانه؟ سوال بعدی دکتر فاطمی بود که در جواب گفت: روشی که در آن مطالب گفته شود و دانش‌پذیر در ذهنش این موارد را جمع کند و بررسی کند، پس در این‌جا هم یادگیری فعال را انتخاب می‌کنیم.
او با ذکر مثال‌هایی از نظریه‌های جهانی در امر آموزش و یادگیری، گفت: به نظرم باید یک روش یادگیری باشد که برای همه دانش‌پذیرها استفاده شود به‌صورتی که شخصی‌سازی باشد، یعنی توجه به ویژگی‌های هر دانش‌پذیر در آن لحاظ شده باشد. من روش‌های شخصی‌سازی‌شده را انتخاب می‌کنم.
او در ادامه از میان تدریس‌های یک‌ساعته برای آموزش زبان، تدریس‌های کوتاه را انتخاب کرد چراکه گفت: ذهن ما تمرکز خود را در طولانی‌مدت از دست می‌دهد.
همچنین او گفت که برای آموزش زبان از متون استفاده شود، یا از منابع چندرسانه‌ای؟ که پاسخ اغلب حاضران استفاده از چندرسانه‌ای بود.
فاطمی با توجه به این جواب هم توضیح داد که این شیوه، جاهای مختلف مغز را درگیر می‌کند و به همین خاطر موثر است.
یادگیری سیستم به شکل خطی یا انعطاف‌پذیر، سوال بعدی او بود که براین اساس، او گفت که دانش‌پذیر با توجه به علایق خودش مسیر یادگیری را انتخاب می‌کند پس باید انعطاف‌پذیر باشیم. در همین حال، استادمحوری یا دانشجومحوری، موضوع بعدی بود که او در این‌باره گفت خوش‌بختانه دوستان حاضر، دانشجومحوری را انتخاب کردند، چراکه اساسا یادگیری یعنی دانشجومحوری بودن. استاد نهایتا می‌تواند نقش مدیرجلسه و نقش تسهیل‌دهنده را داشته باشد.
وی با طرح این ده سوال، به این نکته رسید که یادگیری موثر، یادگیری اجتماعی است، یادگیری فعال است، بر مبنای فکر و طراحی استاد و البته شخصی‌سازی شده است، و در آن از کلیپ‌های کوتاه و چندرسانه‌ای باید استفاده کرد و انعطاف‌پذیر بود.
این استاد دانشگاه در حوزه‌های دیجیتال در این مسیر، چند عنوان از عوامل پیشران را معرفی کرد: پیشرفت‌های فن‌آوری از یک‌طرف، پیشرفت‌های فن آموزش و تعلیم از یک‌طرف، و یادگیرنده‌های ما از سوی دیگر، باعث می‌شود که ما برویم به سمت یادگیری آینده‌ی جدید و الگوسازی جدید.
او تاکید کرد که در دوره‌ی حاضر، توسعه و تحول فن تعلیم، نقش استاد و یادگیرنده را هم تغییر داده و حالا می‌دانیم که چه‌قدر تعامل در آموزش زبان مهم است و نسل جدید هم عوض شده و آموزش دست‌خوش تغییرات جدی شده است.
فاطمی در بخش بعدی، فیلم‌هایی معرفی کرد که در آن، روش‌های نوین آموزشی را نشان می‌داد و تاثیرات فناوری بر این امر را نمایش می‌داد. یکی از این مثال‌ها از شرکت گوگل بود که در آن تاثیر وضعیت هوش مصنوعی در یادگیری به چالش کشیده شده بود.
او براساس یک ویدئوی دیگر، نکات فنی و علمی را توضیح داد که نقش فناوری و هوش مصنوعی در آموزش زبان را برجسته می‌کرد.
در این نشست که گاهی با قطع و وصل‌های اینترنتی همراه بود، دکتر سوسن مرندی که مدیریت جلسه را برعهده داشت، به مشکلات اشاره کرد و خطاب به رییس کانون زبان گفت که مدرسان ما با همین مشکلات روبه‌رو هستند و این فرصتی بود که شما از نزدیک با موانع کار خصوصا در دوران کرونا آشنا شوند و از این طریق، صدای خاموش مدرسان به رییس کانون زبان و مدیرعامل کانون پرورش فکری رسید.
وی تاکید کرد که این موضوع سبب خیر شده و نشان می‌دهد که که چه‌قدر مشکلات این‌چنینی می‌تواند برای مدرسان استرس‌زا باشد و باید در آینده به کدام سمت حرکت کنیم.
قاسم حقیقت‌طلب، محمدرضا هاشمی، امید فاطمی، حسین فرهادی و مطلبی‌فرد از دیگر سخنران‌های پنل اول بخش عمومی این سمینار یک‌روزه بودند که با مدیریت سیدسوسن مرندی اداره شد.
حسن مسعودی یکی از روسای سابق کانون زبان ایران هم در این نشست حضور داشت.
در این نشست در زمینه‌ی آموزش زبان‌های انگلیسی، فارسی، عربی، فرانسه، آلمانی و روسی، یادگیری الکترونیکی، پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ی بازار کیفیت‌محور آموزش زبان مورد بحث و گفت‌وگو بود.
مدیرعامل کانون پرورش فکری و نیز رییس کانون زبان ایران از حاضران این نشست بودند که هریک در سخنانی، بر اهمیت ارتباط کانون زبان ایران با نهاد دانشگاه تاکید کردند.
رییس کانون زبان ایران در سخنانش بر تعامل بیشتر بین دانشگاه و کانون زبان تاکید کرد و گفت که اگر از دانشگاه روی برگردانیم و به آن به عنوان عقل منفصل، خردگرا و اندیشه‌ورز روی نیاوریم، کارمان زار است. لازم است از لاک خود بیرون بیاییم و دوباره یکی شویم، چراکه تنها با یکی شدن است که می‌توانیم.
مهدی علی‌اکبرزاده مدیرعامل کانون پرورش فکری نیز در سخنانی خطاب به اساتید دانشگاه‌های مختلف ایران و جهان تاکید کرد: بعداز شنیدن سخنان دانشگاهیان متوجه شدم شما مشاوران خوبی برای کانون زبان ایران خواهید بود. چون علاقه‌ی وافری به این مکان مقدس و نهاد تعلیم و تربیت دارید، مشورت با شما و اخذ نظرات موثر در برنامه‌ریزی‌های کانون زبان، اهداف این موسسه را به سرعت پیش خواهد برد. به‌ویژه این‌که در توصیه‌های شما، موضوع پژوهش‌محوری و مساله‌محوری برجسته بود و این که در این عرصه باید علمی وارد شد و برنامه‌ریزی‌ها را منطقی و با توجه به نتایج پژوهش‌ها اجرا کرد.
بخش عمده‌ی سخنان حاضران در این همایش علاوه بر لزوم ارتباط با دانشگاهیان، توجه به مساله‌ی پژوهش و علم در برنامه‌ریزی‌های آینده‌ی این مجموعه‌ی آموزشی بود.
علی‌اکبر صفوی: در امر آموزش باید به مسایل فنی و فناوری‌ها توجه کنیم
یک کارشناس امور یادگیری، با اشاره به شیوع ناگهانی کرونا و لزوم ورود مدرسان به دنیای آموزش آنلاین و استفاده از سیستم‌های الکترونیکی، بر تعلیم اصول اولیه در این حوزه تاکید کرد.
سید علی‌اکبر صفوی رییس هیات‌مدیره‌ی انجمن یادگیری الکترونیکی ایران در دومین پنل عمومی هم‌اندیشی مدرسان کانون زبان ایران و اساتید دانشگاه، به مشکلاتی که در پخش و اجرای همین همایش وجود داشت، اشاره کرد و توضیح داد که همین مسائل فنی مربوط به اینترنت در کلاس‌های آموزش زبان مجازی هم وجود دارد.
او گفت: طبیعی است که چون بیشتر دوستان حاضر در این جمع تخصص در امر زبان دارند، وقتی امروز مشکلات فنی را می‌بینیم، لازم می‌شود که برگردیم به اصول اولیه و درباره‌ی این نکات فنی هم حرف بزنیم.
وی با اشاره به شیوع کرونا و لزوم ایجاد بسترهای آنلاین در آموزش، با طرح سوال‌هایی درباره‌ی این مشکلات، گفت: در اجرا، معیارهای ما برای مدیریت و مسایل فناوری کجاست؟ چه‌قدر کارکنان آموزش‌دهنده‌ی ما مسلط شده‌اند؟ در زمینه‌ی آموزش مهارت‌ها که طی آن مدرسان ما بتوانند با این سیستم‌ها کار کنند، چه کرده‌ایم؟ هفتادهشتاد درصد افرادی که الآن با این سیستم‌های تدریس آنلاین کار می‌کنند، ده‌بیست‌درصد از کار با این سیستم را بلد نیستند.
او آموزش مجازی را ساختمانی تصور کرد که در آن، محتواها و فناوری‌ها دو مکمل هم هستند: برای یادگیری الکترونیکی محتوای خوب باید تولید کنیم. محتوای خوب چک‌لیست می‌خواهد، و چک‌لیست هم باید آماده شود. این‌ها پایه و اساس کار هستند. حال ما ستون‌های حمایتی را می‌زنیم. اطلاع‌رسانی‌ها چه به استاد چه دانشجو، سیستم‌های ارزش‌یابی و پیشرفت، عملیاتی کردن این‌ها، و مسایلی دیگر که به عنوان زیرساخت لازم داریم.
این مدرس یادگیری در زمینه‌ی حمایت‌ها، به مساله‌ی سنجش فراگیران اشاره کرد و گفت: سنجشی که فراگیر بخواهد خودش را براساس آن بسنجد کجاست؟ جایی که من استاد بخواهم ارزیابی‌اش کنم کجاست؟ مشاوره و حمایت از حقوق دانشجو و استاد کجاست؟
حمایت‌های فنی، بخش دیگری از مثال‌های صفوی بود. او گفت: امروز وقتی مشکلات فنی پیش می‌آمد، دوستان زحمت کشیدند و حل کردند. حالا فکر کنید این مساله بشود ۲۴ساعته. چه کسی و بخشی مسوول است؟
وی به تعریف ستون‌های هدایتی بعدی پرداخت و تاکید کرد که تازه به سقف ساختمان رسیده‌اند. در این بخش، گفت که هفتادهشتاد درصد دانشگاهی‌های ما اکثر بندهای این مولفه‌ها را به‌طور جدی مد نظر ندارند؛ چون ما از یک شرایط بحرانی ناگهان وارد این حوزه شده‌ایم.
این استاد دانشگاه شیراز تاکید کرد که لازمه‌ی برطرف کردن این مسایل این است که برگردیم به اصول و اگر می‌خواهیم بیاییم روی بسترهای الکترونیکی کار کنیم، باید به همه‌ی این مولفه‌ها توجه کنیم.
او خطاب به رییس کانون زبان گفت: باید کسی را مسوول کنید که تحقیق کند و ببیند یک به یک این مولفه‌ها چه‌گونه انجام شده‌اند؟ اگر چهار گپ و خلا نیز وجود دارد، برطرف می‌شود.
به عقیده‌ی دکتر صفوی، اگر ما ابزارها و چالش‌های مدیریتی را ببینیم، متوجه می‌شویم که کانون زبان ایران تا آمریکا و انگلستان هم می‌تواند نقش‌آفرینی کند.
این هم‌اندیشی که به شکل آنلاین برگزار می‌شد، با قطع و وصل‌هایی در اینترنت افراد همراه بود که تعدادی از حاضران و شرکت‌کنندگان در مباحث‌شان، این مشکلات را نمونه‌ی خوبی برای این‌همانی با مشکلات مدرسان زبان در کلاس‌های روزمره دانستند.
در ظهر روز دوشنبه و در پنل دوم هم‌اندیشی مدرسان کانون زبان و اساتید دانشگاه‌ها که سیدضیاالدین تاج‌الدین عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، مدیریتش را عهده‌دار بود، علاوه بر دکتر صفوی، دکتر ریاضی، دکتر مفتون، دکتر غلامحسین‌زاده و دکتر جلیلی‌فر سخنرانی کردند.
در این همایش یک‌روزه علاوه بر دو پنل عمومی، چهار پنل تخصصی در حوزه‌ی آموزش زبان‌های خارجی نیز برگزار شد. مدیرعامل کانون پرورش فکری به همراه رییس کانون زبان ایران نیز از حاضران در این همایش یک‌روزه بودند.
گفتنی است که قاسم حقیقت‌طلب، دکتر محمدرضا هاشمی، دکتر امید فاطمی، دکتر حسین فرهادی و دکتر مطلبی‌فرد سخنران‌های پنل اول بخش عمومی این سمینار یک‌روزه بودند که با مدیریت سیده‌سوسن مرندی اداره شد.
