محمدحسین دیزجی

انسان‌ها دوست دارند که هویت داشته باشند و این هویت را پشتوانه خویش می‌دانند. ما به گذشته‌های خود متصل هستیم و خود را جزئی از آن دانسته و سعی داریم ادامه‌دهنده درستی برای آن باشیم. به همین دلیل است که تاریخ و تقویم معنادار می‌شود. آنان که تاریخ شمسی، میلادی و قمری را برای خود مبنا قرار می‌دهند در واقع تمام آن زمان را از آن خود می‌دانند و این را هویت خویش می‌پندارند. درست مثل هر انسانی که خاندان خویش را گرامی می‌دارد چرا که آن‌ها تکیه‌گاه امروزش هستند و او به واسطه آن‌هاست که معنادار است.
در این میان می‌توان به جایگاه و اهمیت زبان اشاره کرد. زبان، گران‌بهاترین میراث تاریخی و فرهنگی انسان‌هاست. زبان مادری چون کلیدی است که گنجینه‌های سایر زبان‌ها را به روی ما می‌گشاید.
چنان‌که گفته‌اند:
«آن کو به زبان خویشتن درماند
نادان بُوَد ار دوصد زبان می‌داند»
از نظر روان‌پزشکان تکلم به زبان مادری به هویت‌یابی بهتر، محکم‌تر و عمیق‌تر کودکان و برخورد بهتر آن‌ها با آسیب‌های اجتماعی احتمالی در سنین بالاتر منجر می‌شود.   یافته‌های پزشکی نشان می دهد مادرانی که با زبانی غیر از زبان مادری با فرزندان خود صحبت می‌کنند نمی‌توانند احساسات عاطفی خود را به‌طور کامل به کودک منتقل کنند در نتیجه نیازهای عاطفی کودک برآورده نشده و این طیف کودکان از استرس بیشتر و ضریب هوشی کمتری برخوردار خواهند بود.
همچنین توجه به آداب و سنن نیز بخش دیگری از هویت مردمان هر جامعه‌ای به شمار می‌رود. نگاه دقیق و عمیق‌تری به این موضوع و گستردگی آن نشان می‌دهد چه‌قدر آداب و رسوم و سنت‌ها و پایبندی مردمان، بخشی از هویت آنان را شکل می‌دهد.
اگر بخواهیم به نکته‌ها و جلوه‌هایی که هر کدام بیانگر هویت مردمان یک سرزمین و جامعه محسوب می‌شود اشاره کنیم، باید صفحه‌ها و حتی کتاب‌ها نوشت. کودکان در نقطه آغاز هویت، ابتدا آن را به خانواده خویش متصل و مرتبط می‌کنند و هر قدر جلوتر می‌روند و از رشد و شکوفایی بیشتر برخوردار شده و شناخت آنان وسعت پیدا می‌کند، دامنه این هویت و احساس تعلق نیز در آن‌ها از بلوغ بیشتری برخوردار می‌شود. والدین، معلمان، مربیان، دوستان و ... در واقع همان کسانی هستند که در این رابطه نقش‌آفرین هستند و هر کدام در جایگاه خود اگر به درستی ایفای وظیفه کنند، نقش هویت برای کودکان و نوجوانان و فرزندان هر سرزمینی، پررنگ‌تر می‌شود.
باید برای شکل‌گیری شخصیت پایدار و دارای هویت کودک و نوجوان گام‌های درست، اصولی و ارزنده برداشت و مصداق‌های هویت‌بخشی به کودکان را به خانواده‌ها آموزش داد، از نحوه صداکردن نام کودکان تا نوازش‌کردن، بوسیدن، تشویق، احترام به او و ... که همگی در هویت‌بخشی به کودکان، نقشی تعیین‌کننده و به‌سزا دارند.
*۲۱ مهر در روزشمار هفته ملی کودک سال ۱۴۰۰ با عنوان «کودک، هویت میراث طبیعی و فرهنگی نام‌گذاری شده است.