به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، داوران سومین «مهرواره شعر» آفرینش که از سوی مدیریت آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری برگزار شد در نشستی به بررسی کمی و کیفی آثار حاضر در این مهرواره پرداختند.
حسین تولایی و مریم اسلامی هر دو کارشناس و شاعر کودک و نوجوان و حسین دهلوی شاعر؛ حاضران در این نشست بودند.
در ابتدای این نشست حسین تولایی شاعر و از کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان، صحبت‌های خود را با مروری بر روند برگزاری این مهرواره شروع کرد و در ادامه گفت: فراخوان سومین مهرواره شعر آفرینش در تابستان اعلام و شهریور داوری‌ها انجام شد. نزدیک به ۹۰۰ اثر به دست ما رسید و در اختیار ۵ نفر از کارشناسان و مربیان ادبی استان‌ها که همه شاعر هستند قرار گرفت. نخست داوری اولیه انجام پذیرفت و حدود ۳۰۰ اثر به مرحله نهایی راه یافت و این داوری توسط ما انجام شد.
وی ادامه داد: نکاتی که می‌خواهم راجع‌به آثار بگویم این است که در همه قالب‌های شعری، اثر داشتیم و این اتفاق خیلی خوبی بود. نوجوانان در همه قالب‌های شعری از جمله کلاسیک، غزل، مثنوی، رباعی و حتی مسمط و دوبیتی شعر گفتن را تجربه کردند. همچنین در قالب‌های آزاد و نو مانند قالب شعر سپید هم آثاری ارسال شده بود. بنابراین در تمام قالب‌ها برگزیده داشتیم و برگزیده‌ها از تمام استان‌ها و خیلی از شهرستان‌های استان‌ها (در مجموع ۲۳ شهرستان) بودند.
تولایی افزود: آشنایی نوجوانان در انجمن‌های شاعران نوجوان در سراسر کشور با این قالب‌ها بدون شک بخاطر کار مستمر و حساب شده‌ای است که کارشناسان استان‌ها و مربیان ادبی در مراکز استان‌ها و انجمن‌ها انجام می‌دهند. گستردگی انجمن‌ها در سراسر کشور و فعالیتی که بچه‌ها در انجمن‌ها دارند سبب شد برگزیده‌ها از تمام استان‌ها باشند. این موضوع، گستردگی خدمات کانون را می‌رساند و نشان می‌دهد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فقط در تهران و مراکز استان‌ها فعال نیست.
شاعر «احتیاط کنید! پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» بیان کرد: انجمن‌ها برای کشف و شناخت استعدادهایی که در شهرستان‌های دور در حوزه ادبیات و شعر فعالیت دارند تلاش می‌کنند. کانون و مرکز آفرینش‌های ادبی بستری را برای این بچه‌ها در هرجا که هستند فراهم کرده است تا بتوانند استعداد خود را بروز دهند و آثارشان را در مراحل بالاتر مانند این مهرواره به ارزیابی بگذارند.
وی افزود: برگزاری مجازی جلسات انجمن‌ها به دلیل کرونا، سبب شد بچه‌ها در شهر خودشان صداهای مختلف را بشنوند و با نظرات متفاوت شاعران درباره آثارشان آشنا شوند. علاوه بر این، این اتفاق کمک کرد بچه‌ها با شاعران و کارشناسان حرفه‌ای حوزه شعر بیشتر در ارتباط باشند.
تولایی ادامه داد: از نظر کیفی، نظر دوستان را هم می‌شنویم اما به نظر من کیفیت آثار بالا بود. امسال بخش ویژه شعر طنز را هم داشتیم که این بخش هم از اتفاقات خوشایند مهرواره امسال محسوب می‌شود. ما برای آمادگی بچه‌ها در این حوزه قبل از ارسال آثار، چند کارگاه شعر طنز به شکل مجازی و سراسری برگزار کردیم. از آقای اسماعیل امینی دعوت کردیم تا درباره شعر طنز، شگردها و تکنیک‌های گفتن شعر طنز صحبت کنند و این در سرودن اشعار بچه‌ها تاثیر گذاشت. بنابراین امسال تعداد زیادی از برگزیده‌ها در حوزه شعر طنز، آثار قابل توجهی داشتند.
وی گفت: از میان۹۰ نفری که برگزیده شدند آثار حدود ۲۰ نفر در قالب شعر طنز بود و از نظر گروه سنی از ۱۳ تا ۱۸ سال به‌عنوان نوجوان حضور داشتند. همچنین از ۱۸ تا ۲۲ سال هم به‌عنوان اعضای ارشد شرکت کردند.
نوجوانان از قالب کلاسیک شناخت خوبی داشتند
در ادامه صحبت‌های تولایی؛ مریم اسلامی نویسنده و شاعر کودک و نوجوان درباره قالب اشعار حاضر در این مهرواره عنوان کرد: در این مهرواره اشعار کلاسیک غنی‌تر از شعرهای سپید و شعرهای نیمایی سروده شده دیده شد. در حالی‌که وقتی از دور به قضیه نگاه کنیم احساس می‌کنیم شعر سپید به دلیل اینکه ممکن است سرودن آن ساده به نظر برسد استقبال بیشتری خواهد داشت اما حتی در تعداد هم می‌بینیم که نوجوانان ما در سراسر کشور و اعضای کارگاه‌ها و انجمن‌ها از قالب کلاسیک شناخت خیلی خوبی داشتند و آثار فوق‌العاده‌ای به‌خصوص در قالب غزل داشتند.
وی افزود: این اتفاق قطعا به دلیل وجود انجمن‌ها در سراسر کشور و تلاش کارشناسان و مربیانی است که در انجمن‌های استانی زحمت می‌کشند. حضور کارشناسانی که به‌عنوان میهمان در تمام جلسات این انجمن‌ها شرکت و کارهای بچه‌ها را نقد و بررسی می‌کردند باعث شد پختگی بچه‌ها و اعضا در شعر گفتن حتی در قالب کلاسیک که یک هنرمندی خاص و دانش خوب می‌خواهد نمود پیدا کند. برگزیده‌های ما در قالب کلاسیک بیشتر بودند و از شاعران کلاسیک اشعار خوبی داشتیم و نوجوانان از پس این موضوع خیلی خوب برآمدند.
تولایی در تأیید صحبت‌های اسلامی درباره شعر سپید بیان کرد: در تایید حرف خانم اسلامی باید بگویم که اتفاقا این نکته خیلی مهم است که برخی از جامعه ادبی کشور درخصوص گفتن شعر سپید تصور اشتباهی دارند و آن را راحت می‌دانند. درحالی‌که گفتن شعر سپید بسیار سخت است و شگردها و تکنیک‌های گفتن شعر سپید نیاز به آموزش بیشتری دارد. یکی از دستاوردهای این مهرواره همین بود و این تصور اشتباه را در میان جامعه ادبی نقض کرد.
وی افزود: شعر سپید علی‌رغم ظاهر ساده‌ای که دارد گفتن آن بسیار مشکل‌تر از شعر کلاسیک است. البته خوشحال هستیم که بچه‌ها به گفتن شعر کلاسیک از نظر وزن شعر و نکات دیگری که شعر کلاسیک دارد مسلط هستند.
اسلامی در ادامه صحبت‌هایش درباره قالب آثار گفت: آثار ارسال شده در قالب شعر کلاسیک و بیشتر شعرها که البته در قالب غزل بود، آنقدر قوی بود که بعضی اوقات ما به شک می‌افتادیم این اثر از طرف یک عضو کانون است.
مریم اسلامی اظهار کرد: مساله دیگری که در آثار نوجوانان دیده می‌شد این‌بود که آثارشان تا حدودی عمیق و معناگرا بود، یعنی ما با آثار سطحی مواجه نبودیم. از طرفی مسائل اجتماعی همراه با موضوع عشق، بیشترین مضمون اشعار را تشکیل می‌داد.
وی افزود: مسائل اجتماعی و مشکلات روز به اندازه عشق در کارها نمود داشت و این نشان می‌دهد نوجوانان ما علاوه بر اینکه از نظر تخصصی در شعر و ادبیات مهارت پیدا کردند، روی مسائل روز جامعه هم تمرکز دارند و آگاه هستند؛ ضمن اینکه در آثار طنز هم مسائل اجتماعی جلوه و نمود خوبی داشت.
اسلامی در این بخش با اشاره مجدد به قالب اشعار شرکت‌کننده در سومین «مهرواره شعر» آفرینش بیان کرد: بد نیست به قالب ترانه هم اشاره کنیم. آثاری که در این قالب رسیده بود نشان دهنده علاقه نوجوان‌ها به این حوزه بود اما از طرفی آثاری که در قالب ترانه ارسال شده بود ویژگی‌های لازم برای انتخاب شدن را نداشت.
وی ادامه داد: اگر نوجوانان دوست دارند در این قالب هم کار کنند شاید نیاز باشد مانند آموزش‌هایی که در قالب طنز داشتیم در این زمینه هم فضا را برایشان آماده کنیم؛ اگرچه در بخش طنز تعداد آثار کم‌تر اما در بخش خودش قابل توجه و از نظر درون مایه خوب بود.
در ادامه حسین تولایی درباره آثار طنز اظهار کرد: در بخش شعر طنز ۶۵ اثر به دست ما رسید که نسبت به سال گذشته که بخش جنبی طنز را داشتیم تقریبا بیش از سه برابر بود. این تاثیر همان کارگاه‌ها و تلاشی است که مربیان ما در طول سال داشتند. بچه‌ها شعر طنز را بیشتر یاد گرفتند و می‌دانند با چه شگردی می‌توانند شعر طنز بگویند.
حسین دهلوی شاعر، دیگر داور حاضر در این نشست، صحبت‌های خود را با شعر کلاسیک شروع کرد و درباره کیفیت آثار گفت: راجع‌به شعر کلاسیک نکته مهمی که من دیدم تسلط بچه‌ها روی فن شعر بود و از تعدادی که به دست من رسیده بود فقط حدود دو یا سه اثر ایراد قافیه داشت؛ آن هم ایراد خیلی کوچکی که نداشتنش تبحر بالایی می‌خواهد. از طرفی سلامت زبانی اشعار کاملا سالم بود، مگر یکی دوتا حذف «را»ی مفعولی که می‌شود از آنها گذشت.
وی ادامه داد: نکته دیگری که وجود دارد تقسیم‌بندی شعرهای کلاسیک به دو دسته است؛ یکی شعرهای معاصر که ویژگیشان را می‌دانیم و ارتباط طولی دارند و در غزل‌ها همه ابیات یک دست است. یک بخش هم به شیوه قدما و کلاسیک‌ها وجود دارد که تک بیت‌سازی می‌کنند و مصرع برجسته می‌سازند.
دهلوی با تأکید بر کیفیت بالای اشعار ارسال شده به سومین «مهرواره شعر» آفرینش بیان کرد: نکته مهم دیگر اینکه شاعر در اینجا یک نوجوان است اما اصلا نمی‌توانیم بگوییم این شعر نوجوان بود، بلکه کاملا ویژگی‌های یک شعر بزرگسال، فنی و درست و حسابی را داشت.
مهرواره‌ها استقبال می‌شوند
در ادامه حسین تولایی هم اشاره‌ای به شعر سپید داشت و گفت: راجع‌به شعر سپید باید بگویم، بچه‌هایی که شعر سپید کوتاه گفته بودند موفق‌تر بودند و شعرهایی که برگزیده می‌شد، شعرهای سپید کوتاه بود. آنها که شعر سپید بلند گفته بودند بیشتر تبدیل به نثر ادبی شده بود و این یک اشکال زبانی است. این نکته هم از آورده‌های شعر مهرواره بود که ما راجع‌به شعر سپید و بحث زبان در شعر سپید با بچه‌ها بیشتر کار کنیم و بگوییم که فرق شعر سپید با نثر ادبی یا نثر شاعرانه چیست. مجموع این موارد اتفاقات خوبی است که در این مهرواره رقم خورد.
مریم اسلامی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به استقبال اعضا از برگزاری مهرواره‌ها اشاره کرد و ادامه داد: اعضا کانون در سراسر کشور انتظار دارند فراخوان مهرواره‌ها به استان‌ها برود. ما سال‌ها برنامه‌ای به این سبک نداشتیم که بچه‌ها سالانه منتظر باشند تا بتوانند جدیدترین آثار خود را به آن بفرستند. یکی از ویژگی‌های این مهرواره ارسال آثار جدید اعضا است و می‌توانیم به نحوی فرایند رشد این نوجوانان را از مهرواره‌های اول تا مهرواره‌های بعدی رصد کنیم و ببینیم این رشد به چه شکل بوده است تا مثلا در مهرواره‌های بعدی اثر همان شخص در طی چند سال ارزیابی شود. این اتفاق برای ما که می‌خواهیم کارهای نظارتی داشته باشیم فرصت خوبی است و از طرفی برای مربیان و کارنامه کاریشان اثر دارد.
حسین تولایی در ادامه این نشست درباره علت نامگذاری مهرواره توضیحاتی ارائه داد و گفت: امسال سومین دوره «مهرواره شعر» را برگزار کردیم. خیلی‌ها شاید سوال داشته باشند مهرواره چیست؟ این کلمه شاید هنوز خیلی جا نیفتاده باشد. اما مهرواره در اصل فرصت همنشینی و تبادل تجربه‌هاست. در مهرواره بخش رقابتی را حذف کردیم و آثار بچه‌ها رتبه‌بندی نمی‌شود. این اتفاق کارکرد تربیتی دارد و بچه‌ها با فکر اینکه اگر اول یا دوم شدند پس بهتر هستند یا نه، آسیب نمی‌بینند. معیارهای داوری این بود که هر اثری که اولا عناصر اصلی شعر را رعایت کرده باشد و در ادامه اگر نگاه متفاوت و کشف تازه‌ای در شعر داشت او را به‌عنوان برگزیده انتخاب کنیم. به همین دلیل برای استان‌ها هم سهمیه‌بندی نداشتیم و الان یک استان یک نفر برگزیده دارد و استانی دیگر مثلا دوازده نفر.
وی در ادامه صحبت‌های اسلامی بیان کرد: نکته‌ای که خانم اسلامی می‌گویند درست است و الان مهرواره‌ها در کانون تبدیل به یک برند شدند و بچه‌ها منتظر فراخوان هستند. همین الان فراخوان داستان را دادیم و آثار در حال ارسال است. بچه‌ها آثار جدید می‌فرستند و آثارشان در انجمن‌ها چکش‌کاری می‌شود و در طی چند ماه نقد و بررسی سعی می‌کنند همه ایرادهای فنی را برطرف و بعد برای ما ارسال کنند.
تولایی در پایان صحبت‌های خود آماری از آثار حاضر در سومین «مهرواره شعر» آفرینش داد و گفت: نکته دیگر درباره مهرواره اینکه هر سال اسامی جدیدی را در بین برگزیده‌ها می‌بینیم و تعدادشان بالاست. امسال ۹۰ نفر برگزیده داشتیم که حدود ۸۶ نفر از آنها اسامی جدید هستند. با توجه به اینکه مرحله قبل از انجمن، کارگاه است، این نشان می‌دهد بچه‌های جدیدی از کارگاه‌های ما وارد انجمن شدند. بنابراین کارگاه‌ها خوب کار می‌کنند و اسامی مدام تکرار نمی‌شود و این پویایی مهرواره را نشان می‌دهد. اگر بخواهیم یک آمار بگیریم، در مرحله نهایی این سه مهرواره حدود ۲۵۰ چهره نوجوان و جوان که به‌شکل جدی در کانون در حوزه شعر فعالیت می‌کنند به جامعه ادبی کشور معرفی شدند.
شایان ذکر است سومین «مهرواره شعر» آفرینش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تابستان ۱۴۰۰ برگزار شد.
