گفت‌وگو از زهرا نجفی

او سابقه بیش از ۲۲ سال تدریس در این حوزه را دارد و از سال ۱۳۹۹ مدیر گروه رشته انیمیشن و سینما در دانشگاه تربیت مدرس شده است. پس دور از انتظار نیست که جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران برای او فقط یک جشنواره انیمیشن نیست و جایگاهی است تا نظاره‌گر دستاوردهای شاگردانش باشد.

شما جزو قدیمی‌های رشته انیمیشن هستید. فکر می‌کنم خاطرات زیادی با این جشنواره داشته باشید. خاطره اولین حضورتان در جشنواره پویانمایی را به یاد دارید؟

بله، در اولین دوره برگزاری جشنواره پویانمایی تهران من با فیلمی به اسم «اکولوژی» که با تکنیک پیپر انیمیشن آن را کار کرده بودم، حضور یافتم. تقریباً زمانی ساخت این فیلم تمام شد که یکی، دو روز از مهلت ارسال آثار گذشته بود، ولی خوشبختانه زنده‌یاد اکبر عالمی که در آن دوران استاد من بودند و همزمان جزو هیات انتخاب و داوری جشنواره هم بودند،‌ به من گفتند فیلمت را به کانون بیاور تا دیده شود. من هم یک نسخه وی اچ اس به دفتر کانون تحویل دادم و فیلمم انتخاب شد. دکتر عالمی مثل همیشه در کنار دانشجوهایش بود.

به غیر از اولین خاطره، خاطره پررنگ دیگری هم از حضورتان در این ۱۱ دوره جشنواره پویانمایی دارید؟

پررنگ‌ترین خاطره‌ام به دورانی برمی‌گردد که با زنده‌یاد وجیه‌الله فردمقدم داور جشنواره پویانمایی بودیم. فکر می‌کنم حدود ۱۰ سال پیش بود. اولین بار بود که می‌دیدم شخصی مانند خودم سعی می‌کند به بهترین شکل کارها را انجام دهد. فردمقدم با چنان جدیت و پشتکاری تلاش می‌کرد که همه بخش‌ها درست تعریف شوند و جایزه‌ها به فیلم‌های درست داده شود که باعث شد من از این همکاری بسیار لذت ببرم، چون جدیت در انجام کار درست شعار خود من است و در کنار این استاد بزرگ قرار گرفتن باعث شد تا درس بگیرم و از او بیاموزم.

شما سال‌هاست که در دانشگاه تدریس می‌کنید و حتماً دانشجویانی داشتید که در جشنواره پویانمایی تهران به موفقیت رسیده‌اند. تجربه دیدن موفقیت شاگردانتان در این جشنواره برای شما چطور تجربه‌ایست؟

به عنوان کسی که معلم این حوزه است و سالیان سال است که انیمیشن تدریس می‌کند، بله، همیشه شاهد حضور دانشجویانم در این جشنواره بوده‌ام و واقعیت این است که بهترین لحظات ما استادان همان لحظاتی است که این بچه‌ها موفق می‌شوند. البته برای من موفقیت صرفا جایزه گرفتن نیست، چون در هر حال جایزه محدود است. مهم‌ترین نکته ساختن فیلم خوب است و اینکه دانشجویانم به شکل وسیعی در جشنواره حضور داشته باشند. همین موارد برایم بسیار لذت‌بخش است، حالا اگر کسی هم از بین آن‌ها جایزه بگیرد که این لذت مضاعف می‌شود.

من عکس بسیار مهمی از این اتفاق دارم که در اتاق خودم هم هست. در این عکس من در حال جایزه دادن به دانشجوی خودمان در همین جشنواره هستم. واقعیت این است که ما به عنوان دانشگاه مادر (تحصیلات تکمیلی) همیشه دوست داشتیم رفاقت خوبی با دیگر دانشگاه‌هایی که انیمیشن تدریس می‌کنند، داشته باشیم. هیچ‌وقت برای ما تفاوتی بین دانشگاه‌ها و دانشجویان دانشگاه‌ها وجود نداشته است. همیشه مهم این بوده است که فیلم خوب باشد. چون همه بچه‌های این جشنواره، بچه‌های ایران هستند. اوایل رفاقت بین دانشگاه‌ها بسیار زیاد بود. در غرفه دانشگاه تربیت مدرس که می‌نشستیم برای دانشجویان خودمان جا نداشتند، چون همه در کنار هم می‌نشستیم و درباره انیمیشن حرف می‌زدیم. امیدوارم این بحث همدلی روز به روز بین دانشگاه‌ها بیشتر شود، چون به زعم من رقابتی بین ما وجود ندارد و تنها بحث موجود رفاقت است. امیدوارم که ما و همه اساتید و دانشجویان با کمک هم این همدلی را گسترش دهیم و کاری برای بهتر شدن و ساختن این دنیا از طریق هنر و انیمیشن انجام دهیم. خوشبختانه جشنواره پویانمایی تهران بخشی از این ساختن است که امروز جایگاه خودش را پیدا کرده، همه آن را می شناسند، با علاقه زیادی در این جشنواره شرکت می‌کنند و دوست دارند سهمی از این اتفاق داشته باشند.

چقدر انیمیشن نگاه می‌کنید؟

من زیاد انیمیشن می‌بینم، مخصوصا انیمیشن‌هایی که در جهان موفقیت‌هایی به دست آورده‌اند و مطرح شده‌اند. کوتاه، بلند، سینمایی یا تلویزیونی برایم فرقی ندارد. انیمیشن ایرانی را که همیشه دنبال می‌کنم، کارهای تلویزیونی را هم همین‌طور، مخصوصا که ارتباط مستقیم با انیمیشن تلویزیون دارم و به‌عنوان مشاور کنار پروژه‌های زیادی هستم. فکر نمی‌کنم تماشای انیمیشن برای من تمام‌شدنی باشد. ۲۵ سال است که انیمیشن می‌بینم و این یکی از علاقه‌های عمیق من است، به‌خصوص اگر کار ایرانی خوبی ببینم هم برایم لذت‌بخش است و هم با انرژی و هیجان درونی خودم دیگران را هم تشویق می‌کنم که آن را تماشا کنند. در کنار اینکه بدون تعارف برای رشد بیشتر همیشه از ضعف کارها هم صحبت می‌کنم، دلم می‌خواهد انیمیشن ما حرکتی رو به جلو داشته باشد.

بین تدریس و ساختن انیمیشن کدامیک برایتان جذاب‌تر است؟

قطعا تدریس. اول اینکه به آن اشراف کامل دارم و می‌دانم که به بچه‌های این رشته باید چه چیزی آموزش بدهیم، بعد اینکه در فضای آموزش توانسته‌ام ارتباط دانشجو و استاد را به جای خوبی برسانم که دیگر فاصله‌ای بینمان نباشد. فضایی ایجاد کرده‌ام که خود بچه‌ها از آن لذت می‌برند و دانشجویان با علاقه سر کلاس‌ها حضور پیدا می‌کنند. کلاس‌های ما کاملا تعاملی و گفتگومحور است، به همین دلیل احساس می‌کنم در بحث آموزش آن نتیجه‌ای که باید را به دست آوردم. به شدت به آموزش و تدریس علاقه دارم و از طرف دیگر، تولید انیمیشن همان‌طور که همه می‌دانند کار سخت و وقت‌گیری است. اگر فرصت داشته باشم و شرایطش وجود داشته باشد، با همه حساسیت‌ها و جزئیاتی که در ذهن من است دوست دارم این کار را انجام دهم، ولی اگر شرایط آن طور که می‌خواهم نباشد، ترجیح می‌دهم انیمیشن نسازم. چون ساخت انیمیشن خوب بدون زیرساخت مناسب و امکانات شدنی نیست.